Afgelopen weekend was ik in Düsseldorf, de geboortestad van Heine. Dit is vrijwel zijn bekendste portret toen hij 34 jaar was.
Frappant is dat de schilder Oppenheim zich wel in Duitsland kon manifesteren als jood en veel portretten van rijken maakte, naast schilderijen met een joodse thematiek.
Heine had minder succes. Hij voelde zich geen Duitser, en later in Parijs ook geen Fransman, want daar werd hij als Duitser bekeken, terwijl hij eigenlijk van Nederlandse afkomst was en eigenlijk Harry Heine noemde.
Antisemitisme bestaat al eeuwenlang, maar toen kende het na 1800 in Duitsland een stelselmatige toename. Een oorsprong lag in het feit dat veel niet-praktiserende joden een boost gaven aan de Westerse cultuur en tegen het eind van de 19de eeuw veel belangrijke posten innamen: Mahler, Freud, Heine, Jung, Einstein... Teveel om op te noemen. We weten inmiddels tot wat die toename uiteindelijk zal leiden. De poëzie van Heine was in Duitsland zo geliefd, dat men op een bepaald moment zijn werk zou toeschrijven aan 'een onbekende dichter' vanwege zijn niet gewenste afkomst.
Misschien toch hierbij mijn lievelingsgedicht van hem..

Zij hebben mij gekweld

Zij hebben mij gekweld,
Geërgerd tot overmaat,
De enen met hun liefde,
De anderen met hun haat.

Zij hebben mijn brood vergiftigd,
Zij vulden mijn glas met smaad,
De enen met hun liefde,
De anderen met hun haat.

Maar hij die mij tot overmaat
Heeft gekweld, geërgerd, gegriefd,
Die heeft mij nooit gehaat
En heeft mij nooit geliefd.

En zijn laatste woorden waren: 'God zal me wel vergeven - Het is zijn vak'