Een genretafereel van de fijnschilder Gerrit Dou (je weet wel van de slapende hond). Ook in dit werk etaleert Dou zijn kunde om gedetailleerd te schilderen. Let maar eens op de bontkraag en de rimpels.
Lezen komt vaak voor op schilderijen in die Gouden eeuw van Nederland. Terwijl in onze streken het analfabetisme nog heel groot was, was het in Nederland veel beter gesteld. Door hun rijkdom werd onderwijs gestimuleerd en moest je zelfs om leerling bij een gilde te zijn, kunnen lezen en schrijven. Het was dus in schilderijen een soort propaganda om te leren lezen. Na de Gouden eeuw van Nederland zal het analfabetisme terug toenemen en zullen kinderen veelal in landbouw of in de opkomende industrie werken in plaats van op school.

Dit schilderijtje van Dou heeft een moraliserend karakter. De dame leest de bijbel. Dou laat zelfs meelezen wat ze leest: hoofdstuk 19 van Lucas. En hierin staat dat, als je echt goed wil doen, je bezittingen moet schenken aan de armen. Vandaar het contrast met de rijkelijk geklede dame.
Lange tijd dacht men dat dit de moeder van Rembrandt was en zo werd het schilderij ook genoemd. De dame komt echter voor op andere schilderijen en intussen is uitgemaakt dat dit een model van Rembrandt en Dou was.