Een jongen toont fier aan zijn moeder een muizenval waarin een muis ligt. Zij is op dat moment wortelen aan het schrapen. Een onschuldige scène die uiteraard een onderliggende betekenis had.
In emblemataboeken uit die tijd staat een muizeval symbool voor gevangen of bedwongen lusten. Het werd vaak in verband gebracht met het huwelijk: 'Wie trouwt, verliest zijn vrijheid'. In de schilderkunst komt de muizenval niet zo vaak voor. Gerrit Dou heeft enkele schilderijen, zoals ook in DIT werk. Of in het Mérode triptiek van Campin, waar Jozef (op het rechterpaneel) muizenvallen maakt.
Maar in dit werk wordt de onderliggende betekenis benadrukt door de jongen die nog onschuldig is en de symbolische betekenis er niet van kent. Moeder zal die duidelijk wel kennen en vindt het wel amusant, temeer dat ze net een wortel aan het schrapen is. Ze heeft dan ook een glimlach. En mocht dat niet duidelijk zijn, zowat alles in de kamer verwijst naar seksualiteit: links de openstaande kuip, rechts de karaf waarvan de stop er maar half opstaat, de geslachte kip, de kool, de vogelmuit die achter haar hangt en het schilderijtje in de verte aan de muur. Maar die kent de jongen dus allemaal niet.
Terloops nog over wortelen: een 'karotentrekker' of een 'carottier' is iemand iets veinst om iets niet te moeten doen. 'tirer une carotte' in het Frans betekent 'bedriegen door te veinzen'. Vermoedelijk is het uit het Italiaans afkomstig. Daar sprak men van 'pianter carota' of wortels planten, wat liegen betekende. Italië heeft een losse zandgrond, dus wortels planten of trekken kan iedereen daar.
|