Dit werk van Picasso dateert van 1908 en is getiteld 'vriendschap'. Bij dit werk wil ik ergens het probleem vermelden binnen iconografie.... Een schilderij beoordelen op esthetische grond is puur persoonlijk. De ene vindt het mooi, de ander afgrijselijk. Wanneer je echter de iconografische vraag stelt: 'heeft het werk een diepere betekenis?', dan kom je voor serieuze hinderpalen.
Neem nu bij dit werk: je las wellicht de titel en bekijkt het schilderij. Je kan twee mensen ontwaren in de kubistische vlakken die naast elkaar staan. Zou je dit ook geweten hebben zonder de titel? Je zag misschien dan wel de gedaanten, maar je zou nooit kunnen raden dat de betekenis van de schilder 'vriendschap' is. Zelfs mét kennis van de titel: had je kunnen zien dat het twee vrouwen waren? Ik persoonlijk niet. Ik moest al opzoekingen doen op internet waar men uitleg over het schidlerij geeft. Met andere woorden: zonder de titel of bijkomende kennis, heeft het schilderij voor de toeschouwer geen betekenis. Ofbeter gezegd: hij kan de ware betekenis niet uit het schilderij halen. Hij geeft daarvoor meer informatie nodig of een titel. Wat is dan de beweegreden om een schilderij te maken zonder dat mensen kunnen uitmaken wat het is? Je kon net zo goed een gedicht of een boek schrijven over je persoonlijk verhaal over 'vriendschap', niet? Zo konden de mensen je werk begrijpen.
Maar de artiest Picasso is een schilder en geen schrijver. Dus is het een schilderij, alleen kan hij enkel en alleen met het schilderij niet zijn boodschap overbrengen, zonder de titel of de uitleg erbij? Is het een gemis van de schilder? Het mag dan wel een hoogstpersoonlijke uiting zijn van je idee over 'vriendschap', als de mensen je uiting niet begrijpen, kan je het louter esthetisch benaderen: je vindt het mooi of niet.
Tot pakweg 1800 gebruikte men universele middelen om iets uit te drukken. Symbolen, gebaren, expressie in het gezicht, attributen. Het waren allen elementen die iedereen kende en alzo kon men het schilderij begrijpen. Rond 1800 ontstaat het begrip 'kunstenaar' en van dan af gaat hij niet alleen zijn eigen stijl gebruiken, maar ook zijn eigen expressiemiddelen. Aanvankelijk nog universeel, maar meer en meer persoonlijke uitdrukkingsmiddelen die de toeschouwer niet kent. Om die te kennen moet de kunstenaar informatie geven: hij zelf legt het uit of verwijst ernaar met de titel. Je moet je dus al inleven in de kunstenaar. Dat maakt dan ook dat het schilderij zelf onlosmakelijk is verbonden met de kunstenaar. En bij dit werk is de enige verwijzing naar vriendschap die ik zie, de hand van de ene op de schouder van de ander (zo lijkt het toch). De andre hand houdt de arm van de ander vast (denk ik). Waaruit moet die vriendschap dan blijken? Een hand op iemands schouder leggen betekent niet dat je vriendschap hebt met iemand.
En zo zijn er wel meer werken in de moderne kunst waar je toch enigszins de wenkbrauwen bij fronst. Als je een betekenis in je schilderij wil steken, moet je op zijn minst er voor zorgen dat de ander je begrijpt. Zo werkt elke communicatie. De conclusie voor mij is dus: ben ik te dom om het genie Picasso te begrijpen? Of is Picasso een commercieel opgeklopt figuur die wat een een doek neerpenseelde en er nadien wat uitleg bij verzon?
|