Dit is misschien wel het bekendste vogeltje in de schilderkunst. En die (tijdelijke) bekendheid is wellicht te danken aan het gelijknamig boek van Donna Tartt uit 2014. Over het schilderij en de schilder weten we eigenlijk zeer weinig. Men neemt aan dat hij een leerling was van Rembrandt. Hij kwam reeds op 32-jarige leeftijd om het leven toen bij een onweer de bliksem insloeg op een kruitmagazijn in Delft. Hij was op dat moment in de buurt aan het schilderen en werd nadien vanonder het puin gehaald. Voor wie het schilderij en waarom het gemaakt werd, zijn nog veel gissingen. Bovenaan het paneel zijn twee heel keine gaatjes voor nageltjes. Sommigen denken dat het een uithangbord moest zijn voor een Haagse boekenverkoper Pieter de Putter. Anderen zien het mogelijks als versiering van een meubelstuk, zoals een inlegpaneel voor een kast, vanwege het trompe l'oeil effect. In elk geval wist Fabritius het vogeltje in enkele penseeltrekken perfect weer te geven, mede versterkt door een egale achtergrond. De naam 'putter' komt van het feit dat in zijn tijd dit vogeltje veel werd gehouden en men het kunstjes kon aanleren. Zo kon het een klein emmertje aan een kettinkje omhoogtrekken om te drinken: 'het putten' van water. Het soort is eigenlijk een distelvink en dit zou een betere naam zijn voor het schilderijtje, gezien hier geen emmertje te zien is. Tot ongeveer 50 jaar geleden hielden veel mensen een vogeltje in huis. Voordien was de distelvink, later de kanarie en de parkieten of mandarijntjes. Nog terzijde: de Canarische Eilanden zijn niet naar kanaries genoemd, maar naar honden. Toen de Romeinen het eiland aandeden, merkten ze dat er veel honden (canis in het Latijn) waren.
Dit werkje is dus een schilderijtje van een gezelschapsdiertje zonder symbolische betekenis. De distelvink heeft echter wel een symboolwaarde gehad in de Renaissance bij religieuze schilderijen. Het vogeltje stond symbool voor het lijden van Jezus. Het zou met zijn bekje de doornen uit Jezus' kroon getrokken hebben, waardoor bloedspatten op zijn kopje terechtkwamen. HIER zie je een voorbeeld bij een schilderij van Rafaël. In de 17de eeuwse Nederlandse genreschilderkunst stond het vanwege zijn kunstjes symbool voor vindingrijkheid en volharding. Zo zie je maar hoe een symbool kan veranderen van betekenis naargelang de tijd en/of de cultuur.
|