Even een uitleg over het schilderij dat op de cover van mijn boek staat. Velen kennen het mythologisch verhaal van de jongeman die verliefd wordt op zijn spiegelbeeld als hij in het water keek. Het verhaal uit Metamorphosen van Ovidius. Maar dit is niet wat Caravaggio schilderde. Athans niet wat de meesten denken. Zie je een verliefde blik bij de jongen? Het lijkt eerder een melancholische berouwvolle blik.
Eerst het totale verhaal: Narcissus was een wondermooie jongen waarbij velen hem aanbaden, maar telkens wees hij die af. Een gog had aan zijn moeder vertelt dat hij, op het moment dat hij zichzelf zou kennen, zou sterven. Op een dag was de nimf Echo verliefd op hem, maar zij kon door een straf enkel anderen napraten. De ontmoeting eindigde ermee dat Narcissus zei dat ze moest weggaan, waarop ze dit ook zei. Echo, overmand van verdriet, kroop in een grot en stierf. Enkel haar stem is in de bergen soms nog hoorbaar. Hierna komt Narcissus aan een poel met zuiver water. Daarin ziet hij een beeld en wordt er verliefd op, maar telkens hij het wil aanraken of kussen, verdwijnt het. Uiteindelijk kan Narcissus niet meer eten, kwijnt weg en sterft. Hij blijft op aarde verder bestaan als een gele bloem met witte blaadjes: de narcis. Maar daar eindigt het niet: Narcissus, onderweg naar de onderwereld, kijkt nog steeds naar zijn spiegelbeeld in één van de rivieren tussen aarde en onderwereld: de styx. Deze rivier heeft zwart water.
En nu naar het schilderij: Bij Caravaggio is het water zwart en niet helder. Wat Caravaggio dus schilderde is niet de aardse scène waar hij verliefd werd, maar toen hij op weg was naar de onderwereld. Vandaar die blik dus. En als je op de foto klikt, zie je een foto van het schilderij die wat overbelicht is. Daar zie je het gezicht in het water beter. Het is het gezicht van de volwassen versie die dood is! Het beeld is dus dat van wat Narcissus had kunnen geworden zijn. En dit wetende, begint de interpretatie en de vraag: wat heeft de schilder willen duidelijk maken? En net dit maakt het schilderij interessanter dan louter een verliefde jongen die in de spiegel kijkt.
Trouwens, en dit is misschien toeval, de kleding die Narcissus draagt, gebruikt Caravaggio ook bij het schilderij 'de boetvaardige Maria Magdalena'.
|