Een bijzonder krachtig schilderij uit 1884! Hoewel Breton in veel van zijn schilderijen het armoedige leven van het platteland weergaf, schuilt in dit schilderij meer symboliek.
Het schilderij kreeg later grote bekendheid in Amerika. Door omstandigheden kwam het daar terecht en mede doordat het voorkwam in een boek van Willa Cather 'The song of the lark' uit 1915, kreeg het in Amerika grote bekendheid, weliswaar met een romantische visie. De intentie van Breton was weliswaar totaal anders...
Even het schilderij ontrafelen...
We zien een boerenmeisje bij zonsopgang op een kaal land met een opkomende zon en een sikkel in de hand. Ze kijkt in het oneindige en aan de titel van het schilderij moeten we uitmaken dat ze luistert naar het gezang van een leeuwerik. Hoog in de lucht zie je trouwens de leeuwerik.
Nu moet je weten dat een sikkel van oudsher een grote symbolische waarde had. Het was het werktuig waarmee werd geoogst, wat rijkdom betekende. Zo zie je bijvoorbeeld op DIT schilderij van Watteau de godin Ceres, godin van de akkerbouw, met een sikkel in de hand, gezeten tussen rijke korenschoven. De sikkel betekende dus voedsel en daardoor rijkdom. Dat was trouwens ook de symbolische betekenis van de sikkel in de Russische vlag, als teken dat communisme rijkdom zou vergaren. (door de godin Ceres spreken we vandaag van een cereal-brood)
Echter, hier zien we het meisje op een leeg veld staan. Er is niks te oogsten. DAT wou Breton aankaarten. In 1845 en 1846 waren er mislukte graanoogsten, wat honger teweeg bracht. De regering voerde massaal graan in van Amerika, wat de hongersnood tegenging maar ook zorgde dat door het goedkope ingevoerde graan, de Franse boer zijn weinige graan niet kon verkopen.
Dat was ook de toestand in Vlaanderen toen en het dreef veel mensen naar de wanhoop: sommigen emigreerden naar Amerika of Canada, anderen waren genoodzaakt om in de fabrieken te gaan werken. Dit bracht mee dat de industrialisatie in Vlaanderen op korte tijd sterk steeg, maar ook dat mensen uitgebuit werden in fabrieken door lage lonen. Mensen hadden geen keuze en moesten het lage loon wel aanvaarden.
(Noord Frankrijk daarentegen is blijven geloven in de landbouw en liet de industrie veel minder toe. Dat zie je direct als je over de grens rijdt van Vlaanderen met Frankrijk)

Nu ik deze toestand schetste en je bekijkt het schilderij, begrijp je de kracht. De opkomende zon en het lied van de leeuwerik symboliseren de hoop op betere tijden. Het meisje oogt niet blij bij het horen van de leeuwerik, wel eerder verbaasd. Haar uitdrukking is eerder iets van wat ze wel kent, maar enkel van horen zeggen. Ze heeft rijkdom en een betere tijd nooit meegemaakt. Ze kijkt ook niet naar de leeuwerik die in de lucht vliegt. Ze hoort hem enkel.
Vergelijk dit schilderij met het geromantiseerde beeld van Bouguereau's 'herderinnetje' uit 1868 en je begrijpt meteen waar de kracht zit...