Het was terug een schandaal op de Salon in Parijs in 1863. En toch werd het schilderij toegelaten. De vorige keer waren op de Salon zoveel werken geweigerd, dat Napoleon III een Salon des refugées organiseeerde, waar Manet's 'Le Déjeuner sur l'herbe' toen de blikvanger was. Deze keer schopte Manet terug op de scheven van de bourgeoisie. Het schilderij is gebaseerd op de Venus van de schilder Urbino. Het verheven thema van de godin Venus uit de mythologie wordt hier door Manet getransponeerd naar een prostituee. De symboliek was overduidelijk: haar rijke juwelen, de zijden sjaal, in bed met slippers nog aan, een zwarte kat op bed (symbool toen van het nachtleven in Parijs inzonderheid prostitutie), een zwarte dienstbode die bloemen brengt (van een klant of haar minnaar). Voor het grote publiek was het duidelijk dat er een courtisane afgebeeld was als Venus, godin van de liefde.
Maar het was vooral de blik die het publiek ergerde. Net als bij Le déjeuner, liet Manet het naaktmodel recht in de ogen van de toeschouwer kijken op een manier alsof strak of ietwat koel was, maar ook op een manier of het doodgewoon en alledaags was zonder gène. Dier herkenbaarheid choqueerde hen, want prostitutie was in de beau-monde alledaags, zij het dan wel verzwegen.
Manet koos zelf de titel en het verwijst naar de schuilnamen die de meeste prostituees toen hadden. Het model was Manet's favoriete model Victorine Meurent en de zwarte dame was ene Laure die nog voorkomt op andere schilderijen. Verdere gegevens van haar zijn onbekend. Wat het publiek terug stoorde was de manier van schilderen: losse penseeltrekken die niets weg had van een fijne acadelische stijl. Ook is het naaktmodel niet geïdealiseerd voorgesteld. Tot slot nog één symbool vermelden: de bloem in haar haren is een orchidee, symbool van geslachtsgemeenschap. Orchidee komt van het Griekse 'orchis', wat teelballen betekent. De naam verwijst naar de vorm van de knol van de bloem. Een bloem van mijn kl...dus :-)
|