Paashaas huppelt sneller dan oude klokken van Rome

02/04/1999

Sinds wanneer is er in ons land sprake van de klokken van Rome die de paaseieren voor de kinderen meebrengen? Zo vraagt mevrouw L. Saeys uit Deurne zich af. Hoe komt men bij die klokken? In vele landen spreekt men toch over de paashaas...

"Met Pasen mogen de kinderen eieren gaan rapen", zo lezen we in het boek 'Eigen Aard: grepen uit de Vlaamse folklore'. "De eieren worden gebracht door de klokken van Rome. De klokken vertrekken op Witte Donderdag en keren terug op zaterdag onder het Gloria der Mis. Dan gaan de kinderen op zoek naar de gekleurde eieren die verdoken liggen tussen de groenblijvende heesters of in het opschietende snijkoren."
"Hier en daar heet het dat één van de oudste mannen van de parochie met de klokken meemag naar Rome, om daar van de paus de vracht paaseieren in ontvangst te nemen en ze uit te strooien over het dorp, vooraleer de klokken weer voor een jaar hun torenwoonst betrekken."
"De eieren die de klokken van Rome meebrengen, dragen soms de naam van de kinderen voor wie ze bestemd zijn. Als een kind zelf een ei vindt met zijn naam, dan gelooft men dat zulks geluk bijbrengt."

Vruchtbaar

Waarom klokken en geen paashaas? Volgens professor Top, volkskundige aan de K.U.Leuven, is de paashaas een protestants symbool. "De paashaas komt uit Duitsland en is ontstaan in de tijd van de Reformatie", zegt hij. "Omdat de katholieken hun klokken hadden, wilden de protestanten een ander symbool voor de paastijd."
De paashaas is een geciviliseerde versie van de gewone haas: niet het symbool van wellust zoals in de klassieke oudheid, maar wel van gulheid. Uit Duitse legendes van de 17de eeuw is het de paashaas die de eieren verstopt. Mogelijk werd dat verband gelegd omdat vogels vaak eieren achterlieten in verlaten hazenleggers.
Anderzijds was de haas het symbool van Asjtarte, de Kanaänitische godin van de vruchtbaarheid. Een haas is een vruchtbaarder en waakzamer dier dan het konijn. Dat verklaart waarom niet het paaskonijn maar wél de paashaas eitjes brengt.

Vlaamse boeren

Toch zijn de klokken, volgens professor Top, zeker tot aan de Tweede Wereldoorlog, hét paassymbool van de katholieken gebleven. "Ze zijn het eeuwenoude teken van de opstanding", legt hij uit. "Ze verlaten het land op Witte Donderdag en gaan naar Rome, het Mekka van de katholieken. Ze brengen eieren mee als teken van nieuw leven en van de natuur."
Eieren worden al sinds de vierde eeuw van onze jaartelling in de kerk gewijd omwille van hun genezende kracht. Terwijl al het andere voedsel in de lente schaars was, waren er eieren in overvloed. Vooral na 40 dagen water en brood in de vastentijd, was het eten van eieren een echt feest. Vlaamse boeren begroeven vaak eieren in hun velden opdat ze kracht op de bodem zouden overbrengen. Mogelijk is het daarom dat kinderen nu nog altijd op eierzoektocht gaan in de tuin.
Maar de klokken worden bedreigd in hun bestaan. "Door de groeiende invloed van het oosten, wordt de paashaas ook bij ons steeds populairder", besluit professor Top.

Sabine Deman

top