De Elfstedentocht is een tocht in Nederland langs elf Friese steden, te weten Leeuwarden, Sneek, IJlst, Sloten, Stavoren, Hindeloopen, Workum, Bolsward, Harlingen, Franeker, Dokkum en de finish is weer in Leeuwarden. De tocht is ongeveer 200 km lang en er wordt tegenwoordig door de winnaar zo'n 7 uur over gedaan.

Al vroeg in de geschiedenis was het een rage om 's winters op de schaats in één dag alle Friese steden aan te doen. Al in de winter van 1890-1891 werd er in de media melding gedaan van geslaagde 'Elfstedentochten'. Om te bewijzen dat de schaatsers de Friese steden daadwerkelijk hadden bezocht, verzamelden enkele schaatsers de handtekeningen van de plaatselijke kasteleins. Zoals je merkt staat dit in één lijn met de stempels die er tegenwoordig verzameld dienen te worden.

Op 18 december 1908 kwam het Centraal Bestuur van de Friese IJsbond bijeen met het idee om een Elfstedentocht te houden. De heer Mulier wilde graag een tocht over de elf steden van Friesland uitschrijven. De Friese IJsbond werd uitgenodigd de leiding hiervan op zich te nemen. De tocht zou een tour worden, geen wedstrijd.

Op zaterdag 2 januari 1909 was het zover: de eerste officiële Elfstedentocht. Het was die dag rond het vriespunt. Men ging toen na de start richting het noorden, terwijl men nu na de start naar het zuiden gaat. Om precies 20 minuten over 5 ging men van start met 22 deelnemers (er hadden zich 48 deelnemers ingeschreven). Uiteindelijk zouden slechts 9 deelnemers de eindstreep halen, dat is 40,9 %.

Er was nog geen vaste route. 5 rijders namen een route via Kimswerd. De anderen gingen via een vaart en gedeeltelijk via het land van Bolsward. De mentaliteit in die tijd was heel anders. Men nam bijvoorbeeld nog rustig de tijd om voor een foto te poseren. Ook nam men gerust wat tijd om te rusten tijdens de tocht. Van de negen deelnemers die de eindstreep haalden, was Minne Hoekstra het snelst met zijn tijd van 13 uur en 50 minuten. In de media werd de Elfstedentocht als een groot succes gezien
.

De Elfstedentocht gaat niet elk jaar door. Als je goed kijkt zie je dat hij eigenlijk maar zelden doorgaat. Men wilde ervoor zorgen dat er elk jaar een Elfstedentocht zou worden gehouden, dus riep men de 'Alternatieve Elfstedentocht' in het leven. De alternatieve tocht wordt in Finland gehouden, omdat daar wel elk jaar ijs is om op te schaatsen.

Hoewel de vrouwen in de geschiedenis wel mee mochten doen met de tour, mochten ze niet meedoen met de wedstrijd. Dit tot afschuw van Sjoerdsje Faber en Wobkje Kooistra.

Als er een keizerin van de Elfstedentocht zou zijn, zou dat Sjoerdsje Faber zijn. Vijf keer voltooide zij de tocht. Ze deed dat respectievelijk in 1940, 1941, 1942, 1947 en 1956. Ook Wobkje Kooistra is het vermelden waard. Zij wist vier keer het Elfstedenkruisje te bemachtigen. Als zestien-jarig meisje reed ze al een Elfstedentocht uit. Dat was in 1941. Verder reed ze de tocht in 1942, 1947 en 1954.

Pas in 1995 mochten er vrouwen (hoewel op zeer beperkte schaal en na strenge selectie) meedoen met de wedstrijd. Lenie v.d Hoorn was toen de snelste vrouw. Ze was nummer 140 in de einduitslag. Ze werd wel gehuldigd als winnares. Evenals Betty Westerveld en Ineke Kooiman, respectievelijk tweede en derde. In de Elfstedentocht van 1986 mochten er weer vrouwen meedoen, hoewel weer met de wedstrijd van de mannen. Nu was Tineke Dijkshoorn de beste. En nu werd Betty Westerveld weer tweede en Lenie v.d. Hoorn, in 1985 nog winnares, derde.

In 1997 werd de wedstrijd voor mannen en vrouwen voor het eerst gescheiden. Dit keer mocht Klasina Seinstra zich de winnares noemen. Gretha Smit werd tweede en haar zusje Jenita Smit, de vriendin van Erik Hulzebosch, derde.

27-12-2007 om 22:25 geschreven door red

In 1909 liet het bestuur een ereteken voor de voltooiers van de Elfstedentocht maken. Er zijn verschillende ontwerpen voor gemaakt. Uiteindelijk gebruikte men het kruisje dat gebaseerd was op een erekruisje dat M.E. Hepkema gekregen had, toen hij de Elfstedentocht op de fiets voltooide.

Afgelopen editie, 1997, ontstond er opschudding over het Elfstedentkruisje. Omdat de stempelpost bij Hindeloopen nogal slecht te zien was, reden een aantal wedstrijdrijders, zonder de stempelpost te zien, door. Een aantal kwam terug maar Piet Kleine en René Ruitenberg reden door. Eerst leek dat geen probleem. Rayonhoofd Gerardus Bijker zei: "Er zijn genoeg bewijzen dat zij hier langs gekomen zijn." Echter na de finish werden Piet Kleine en René Ruitenberg, na beraad van het bestuur gediskwalificeerd. Zij werden niet in het klassement opgenomen, maar kregen wel een Elfstedenkruisje aangeboden. Dit weigerde Piet Kleine. In Nederland wekte dit zoveel hilariteit opgewekt dat er zelfs een lied over is uitgebracht, getiteld: ' Piet, vergeet je stempel niet'.

27-12-2007 om 22:23 geschreven door red

De grondlegger van de Elfstedentocht is zonder twijfel Pim Mulier (10 maart 1865-12 april 1954). Hij reed in december 1890 zijn eerste Elfstedentocht, in 12 uur en 55 minuten. Dat was in die tijd een wonderlijke prestatie. Die tijd was echter nog niet officiëel. De eerste Elfstedentocht werd immers in 1909 gereden. Mulier lanceerde in die tijd het idee een Elfstedentocht uit te schrijven. Hij vroeg de Friesche IJsbond om de leiding op zich te nemen. Hierbij komen we bij een ander belangrijk peroon: S.H. Hylkema. Hij was de voorzitter van de Friesche IJsbond. Hij accepteerde de uitnodiging en zette de tocht door. Hoewel een aantal bestuursleden van mening waren dat een ijsbond zoiets niet behoorde te doen.

We gaan wat verder in de tijd. De rayonhoofden ( 21 in totaal) worden steeds belangrijker, want ze nemen steeds grotere verantwoordelijkheden op zich. Eén van de bekendste rayonhoofden is wel Sjirk Velstra. Hij is het rayonhoofd van Barlehiem. Deze plaats is heel bijzonder, want hij wordt 2 keer in de tocht aangedaan. Sjirk Velstra werd geboren in 1924. Hij kreeg zijn eerste officiële functie in 1950. Hij werd benoemd tot controleur van de ijswegencentrale. Het kwam er op neer dat hij in een bepaald gebied het ijs moest onderhouden. Velstra was voor het eerst actief tijdens de Elfstedentocht van 1956. Hij assisteerde toen in Bartlehiem. Tegenwoordig omvat zijn werkterrein het 16,5 km lange traject tussen Oudekerk en de Kanterlandsebrug in Giekerk. Waarom is juist Velstra nu zo belangrijk? Hij krijgt het elke keer weer voor elkaar zijn rayon 'wakvrij' te maken. In 1996, toen de tocht niet doorging, kreeg hij het voor elkaar 15 wakken te dichten d.m.v. de in Nederland inmiddels bekende 'IJstransplantaties'.

Dan nog Henk Kroes. De voormalig ijsmeester, die in december 1994 de voorzittershamer van J.S. Sipkema. Deze schitterende man veranderde de slogan 'It sil heve' in 'It giet oan'. Dit moment is misschien wel leuk om een anekdote te vertellen: Henk Kroes zou de laatse binnenkomer hoogst-persoonlijk de laatste stempel geven. Toen de laatste binnenkomer een zwartrijder bleek te zijn, reageerde Henk Kroes laconiek met: "Oh, dan bent u de laatste officiële zwartrijder."

27-12-2007 om 22:21 geschreven door red