Paul Gauguin sneed oor Vincent Van Gogh af

Eén van de meest tot de verbeelding sprekende incidenten uit de kunstgeschiedenis zou niet kloppen: Duitse kunstwetenschappers zeggen bewijs te hebben gevonden dat Vincent van Gogh niet zelf zijn oor afsneed. De echte dader was een andere legendarische impressionistische schilder, Paul Gaugin.

In "Van Gogh's Ear: Paul Gauguin and the Pact of Silence" schrijven Hans Kaufmann en Rita Wildegans dat beide schilders op 23 december 1888 ruzie kregen, waarbij Gauguin, een volleerd schermer, met een zwaard het oor van Van Gogh afhakte.

Geheim
De twee mannen zouden hebben afgesproken de ware oorzaak geheim te houden. Gauguin om vervolging te voorkomen en Van Gogh om de vriendschap niet te verliezen van de man op wie hij verliefd was. Het incident was volgens de onderzoekers trouwens ook de aanleiding voor Vincent van Gogh om twee jaar later zelfmoord te plegen, niet zijn veronderstelde psychische verwardheid. Ze zou bovendien Vincents laatste brief aan Gauguin verklaren: "Jij bent stil, ik zal het ook zijn."

Ambras in het Gele Huis
Op 23 oktober 1888 kwam Paul Gauguin bij Vincent van Gogh in diens Gele Huis in Arles logeren, maar nauwelijks twee maanden later volgde de breuk, tijdens een hoog oplopende ruzie over de plaatselijke cafébazin. Het verhaal gaat dat beide schilders verliefd waren op haar.

In één populaire versie van het incident haalde Van Gogh met zijn scheermes uit naar Gauguin, die zich nog net kon verweren, maar Van Gogh sneed per ongeluk zijn eigen oorlel af.

Gesuis in hoofd
Een andere, en de meest tot de verbeelding sprekende versie, hield het erop dat Van Gogh zijn oor afsneed omdat hij leed aan tinnitus en het voortdurende gerinkel en gesuis in zijn hoofd hem gek maakte.

400 frank
Van Gogh wordt tegenwoordig gezien als één van de grote schilders van de 19de eeuw. Tijdens zijn leven werd maar één schilderij verkocht: De rode wijngaard. Anna Boch, een Belgische kunstenares en zus van zijn vriend Eugène Boch kocht het voor 400 frank, een paar maanden voor Van Goghs dood.

Bijna mislukte zelfmoord
Op 27 juli 1890 probeerde Van Gogh zelfmoord te zichzelf in de borst met een pistool. Hij wilde zichzelf door het hart te schieten, maar miste en stierf twee dagen later aan inwendige bloedingen.

"Hij was niet gek"
Kaufmann en Wildegans hebben nog een verrassende onthulling in petto: ze beweren dat het incident met de oor leidde tot de zelfmoord van Van Gogh. "Van Gogh was helemaal niet psychisch gestoord of gek", menen ze. "Dat was een verhaaltje dat Gauguin verspreidde om zich in te dekken. Van Gogh had wel in toenemende mate last van epileptische aanvallen, die verergerden na de schock die hij overhield aan het gevecht en de breuk met Gauguin, op wie hij verliefd was. Dat deed hem uiteindelijk zelfmoord plegen."

Bij het Van Gogh Museum in Amsterdam hebben ze al laten weten het met deze versie niet eens te zijn. Maar de auteurs krijgen wel de steun van Nina Zimmer, curator van de Van Gogh exhibitie in Basel.