Het komt aan de rechters toe om straffen op te leggen, los van de waan van de dag
Het komt aan de rechters toe om straffen op te leggen, los van de waan van de dag en volgens de procedures die de wetgever ter beschikking stelt, vindt Hugo Lamon. Lamon is advocaat en publicist.
Het is allicht niet belachelijk om er even aan te herinneren dat je de spelregels niet kan veranderen tijdens het spel
De mogelijke vrijlating van Michelle Martin krijgt veel aandacht in de media. Er heerst blijkbaar veel onbegrip en justitie lijkt weer een slechte beurt te maken. Douglas De Coninck had het in deze krant over het "totale misprijzen voor wie geen toga droeg" en oordeelde dat Michelle Martin wel ooit moest vrijkomen, maar "het had misschien op een iets minder walgelijke manier gekund". (DM 1/8). Renaat Landuyt, sp.a-jusititiespecialist, liet dan weer optekenen dat rechters weliswaar wettelijk gezien geen rekening hoeven te houden met de publieke opinie, maar dat "als ze de kranten hadden gelezen" ze hadden kunnen weten dat "hun beslissing de gemoederen zou ophitsen". Walgelijke rechters dus die zich, vermomd in hun toga, als oproerkraaiers gedragen.
Gesmeerde persdienst
De nabestaanden van de slachtoffers van die gruwelijke moorden zijn begrijpelijkerwijze ook ontstemd. Dat kan natuurlijk niet verbazen, nu zij ook nog na al die jaren een antwoord zoeken op de "hoe en waarom"- vragen die hun leven blijven beheersen. Nu ken ik Jean Lambrecks, de vader van Eefje, als een zeer aimabele man en zou ik alleen maar uit respect voor hem nu verder kunnen zwijgen. Toch vind ik het ook mijn morele plicht om ook de stem te verheffen.
De commotie doet denken aan het fameuze spaghetti-arrest dat het Hof van Cassatie op 14 oktober 1996 uitsprak, overigens ook in de zaak Dutroux. De onderzoeksrechter had een bord spaghetti gegeten samen met de ouders van de vermoorde meisjes en werd daarom van het onderzoek gehaald. Er volgde grote publieke verontwaardiging over zoveel wereldvreemdheid, terwijl het Hof van Cassatie gewoon de basisprincipes van de rechtstaat had toegepast. Die regel geldt overigens ook nu nog onverkort, maar in de dagen na het arrest laaiden de emoties op. En toen, net als nu, ook aangewakkerd door politici en opiniemakers. En ook toen was het voor justitie geen prioriteit om de beslissing uit te leggen aan het publiek. Als er iets is wat we weer uit deze nieuwste episode van de Dutroux-zaak moeten onthouden, is dat justitie er nog altijd maar moeizaam in slaagt om te communiceren. Er waren hier en daar schuchtere individuele pogingen van geëngageerde magistraten, maar niets structureels. Als justitie iets nodig heeft, is het wel een goed gesmeerde persdienst. Misschien kunnen de politici enkele van hun vele media-adviseurs detacheren naar de rechtbanken?
En wat te denken over de beslissing zelf? Vroeger besliste de minister van Justitie over de voorwaardelijke invrijheidsstelling. Het is precies door de zaak Dutroux dat dit nu in handen is van een onafhankelijke rechtbank. Die rechtbank beslist niet zomaar in het ijle. Zij moet dat doen aan de hand van wettelijke criteria, die overigens door de wetgever zelf zijn vastgelegd. Het kan dan ook verbazing wekken dat een parlementslid nu plots vindt dat die rechters ook rekening moeten houden met wat er in de krant staat. Zou diezelfde politicus het ook aangedurfd hebben bij de bespreking van de wet een amendement in te dienen om dit in de wet in te schrijven?
Het stoort politici en opiniemakers blijkbaar dat in een rechtstaat de rechters oordelen op grond van een concreet dossier, in dit geval dus op grond van adviezen van allerhande deskundigen. Precies omdat de wetgever het zo gewild heeft. Zonder beroepsmogelijkheid, omdat de politici vonden dat dit de beste garanties bood voor een serene behandeling. Waarom hebben ze niet de moed om daar nu de publieke opinie aan te herinneren?
Sommigen willen de wet veranderen. Het is allicht niet belachelijk om er even aan te herinneren dat je de spelregels niet kan veranderen tijdens het spel. Dat kan dus enkel voor de toekomst en dat debat voeren is inderdaad de taak van de politici. Deze laatsten zullen daarbij ook niet vergeten dat enige bedachtzaam op zijn plaats is, al was het maar om te verhinderen dat ons land later wordt veroordeeld door het Hof voor de rechten van de mens.
Waan van de dag
Er gaan stemmen op voor het invoeren van niet-samendrukbare straffen, een minimale drempel of het uitzitten van minstens de helft van de straf. Dat debat kan en moet worden gevoerd, maar er mag ook niet uit het oog worden verloren dat de uiteindelijke straf door een rechter moet worden bepaald. De wetgever geeft hem daarbij een grote beoordelingsmarge, zodat de wijziging van de wet niet noodzakelijkerwijze tot effectief langere celstraffen zal leiden. Precies omdat het aan de rechters toekomt om straffen op te leggen, los van de waan van de dag.
Douglas De Coninck sloot zijn stuk gisteren af met een citaat van een groot Brits politicus: "Prison is an expensive way of making bad people worse". Het valt vurig te hopen dat dit niet als een oproep moet worden gelezen om de gevangenisstraf dan maar af te schaffen en te vervangen door de doodstraf.
|
