Angeltjes

Wij hoorden toen over een Verenigd Europa praten in de zwart-wit nieuwsactualiteiten van Belgavox in de cinema. Er kwamen indrukwekkende, oudere heren in beeld met een zware mantel, een deukhoed die ze soms oplichtten voor de camera en een dikke sigaar, teken van welstand in die dagen. Uit de nasale commentaren in keurig ABN vernamen wij dat er akkoorden gesloten werden over kolen en staal en de Europese economie. En dan zag je steevast een vliegwiel in een hoge toren boven een kolenmijn en enkele afgejakkerde mijnwerkers stapten de camera voorbij en lachten hun witte tanden bloot, alsof de stoflong hen niet deerde.

Frankrijk en Duitsland waren doende afstandelijke vriendjes te worden en wij fantaseerden dat de arrogante Waalse en Brusselse meesters op de achtergrond zouden gedrukt worden en dat Europa, ons de Vlamingen, eindelijk communautair zou geven waar we recht op hadden na 130 jaar belgische bezetting. Die heilboodschap werd ons trouwens door een Vlaamse bouwpromotor met veel Europese ambitie bevestigd : Walter Kunnen. De ouderen kennen hem nog. Hij was geen partijvlaming maar een Europese dromer.

Wij waren toen de trotse jonge rebellen die mee opstapten met de oudere Vlaams-nationalisten van wie velen probeerden te herstellen van hun repressiewonden. Er werd betoogd tegen de Franse preken in de Heilige Geestkerk op de Mechelsesteenweg of de Sint Jozefskerk nabij het Stadspark in Antwerpen en bij de paters in Knocke-le-Zoute. "Werk in eigen streek" werd geëist en het taboewoord "federalisme" zou de oplossing bieden voor de Vlaamse achteruitstelling. De Volksunie floreerde en partijsecretaris Wim Jorissen, die er uitzag als een slagschip, vertelde mij dat hij in Antwerpen wel eens de de hand wou komen drukken van de Revo's (een mager afgietsel van de Amsterdamse Provo's) om zich te laten begroeten op de Groenplaats met de woorden "Dag, kloot". Zowat het voornaamste Revo-programmapunt bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1964, de burgers beschimpen.

Vreemd is het, dat een kleine vijftig jaar jaar later ene Bart de Wever de belegen theorie over Euopa terug heeft opgegraven : belgië zal verdampen en Vlaanderen zal opgaan in een democratisch Europa. Nu ik deze woorden neerschrijf, ogen ze nog ongeloofwaardiger en doffer dan als de NVA voorzitter ze uitspreekt : de zelfverzekerde toon is er niet bij en dan verliest de boodschap zeer veel van haar waarheidsgehalte. De Wever, ik wil je soms monddood maken (ik kan je natuurlijk verbaal niet aan) maar jouw show heb ik al heel lang in mijn mouw.

Optimisme en pessimisme hebben in de voorbije 50 jaar het leven gekleurd, alnaargelang de maatschappij omsprong met de samenlevingsproblemen en met de oplossingen of compromissen die werden voorgeschoteld. Vlaanderen heeft zijn werk in eigen streek verworven, de welvaart spreidde haar warme deken over onze samenleving, wij werkten, we verdienden en we waren vol hoop. Een samenleving die drijft op optimisme en hoop, kan iedereen meesleuren als in een nooit ophoudende polonaise. De maatschappij kon toen gul zijn met hen die niet mee wilden of konden, want wij stoomden op échte solidariteit. Niet op de opgedrongen, valse surrogaat-compassie die onze centen wegrooft en onze bloeddruk beïnvloedt. De politici van toen, deden wat die van vandaag nog steeds proberen : de bevolking laten geloven dat we de welvaart uitsluitend aan hen te danken hadden.

Hoe welvarender Vlaanderen werd, hoe vadsiger zijn inwoners werden. Het was wennen aan 3 weken vakantie, een auto, een 13de maand, een sociaal vangnet bij job-tegenslag of ziekte maar goeie dingen wennen razendsnel. In onze Vlaamse overmoed zouden wij snel de meesters van het land worden en de Walen zouden vele toontjes lager zingen nadat ze verjaagd waren uit Leuven. U herinnert het zich. We bezongen onze overwinning in het Engels : We shall overcome.

Later schudde het Egmontpact de bewuste Vlamingen door mekaar. Terwijl velen hun volgende vakantie naar de Middellandse Zee aan het plannen waren, bereikten de politici een akkoord dat "met de karwats door het parlement gejaagd zou worden". Het was Hugo Schiltz die zich met deze woorden ontpopte tot een getrouwe paladijn van het toenmalige regime. Later riep Hugo zelfs "leve belgië". De Vlaamse Beweging bewoog zich naar alle kanten en er verschenen spandoeken tijdens betogingen met Franse tekst : "Nous avons été VU(s)". Als Vlamingen boos worden, grootse plannen koesteren, of zoals ten tijde van Leuven Vlaams, overwinningen vieren, drukken zij zich uit in een andere taal. Engels, Frans, verminkt Italiaans of potjesatijn. Met het Duits hebben ze slechte ervaringen gehad, vandaar deze zwenking naar de Romaanse klanken. Zelfs de harde kern ontkent de eigen taal, als het er op aankomt. Triest. Er wordt door sommigen gesteigerd bij de correcte term "Nederlands", want dat moet "Vlaams" zijn, maar bij emotionele massa-uitbarstingen schakelen ze over naar een vreemde taal. We zijn dan ook een vreemd volkje.

En de Vlamingen vinden het allemaal weer best en cool. Meer dan 200 dagen stratego spelen en sjacheren en vooral het franstalig profitariaat niet mishagen, laat staan benadelen. De zoveelste witte ridder die Vlaanderen zal redden, staat al maanden bewegingloos te pruilen. Hij staat pal, wordt ons verteld. Hij is een strateeg. Ik wou dat het waar was maar de tijd van goedgelovigheid ligt al vele jaren achter mij.

De NVA heeft een verlies-overwinning geboekt en weet niet hoe er mee om te gaan. Bevangen door enerzijds angst om deze electorale vette vis niet te verliezen en anderzijds vervuld met hoop dat een lange periode van immobilisering de tegenstrever zal nopen tot een of andere toegeving. Tot hiertoe zijn de knievallen vooral gebeurd door de Vlaamse onderhandelaars, laten we dat niet uit het oog verliezen. Méér geld voor Brussel zonder enig vooruitzicht op het ruimen van de aalputten aldaar, een eventuele splitsing van BHV mét heel wat tegenprestaties en Vlaamse toegevingen. En dan hét grote punt : de centen, de bevoegdheden en de solidariteit.