vrije tijdsbesteding Gechiedenis van Oosterhout, vooral op kerkelijk gebied.
21-02-2006
Foto\'s interieur Mariakerk.
Elders in mijn blog kun je lezen over het secretariaat van de Mariakerk. Om alles wat duidelijker te maken voeg ik nu een aantal foto's aan het blog toe van voornamelijk het interieur der kerk.
Foto's staan links (L met cijfer) en rechts (R met cijfer)
L1 : Scheidingswand tussen portaal en kerk
L2 : LITURGISCH CENTRUM
L3 : Absis met kruis
L4 : HET VERGROTE KRUIS
l5 : Draaibare expositie panelen
L6 : MARIA-VERERING
L7 : Het orgel
================================================================
R1 : De levensspiraal in de hal van de kerk.
R2 : GELE WAND MET PODIUM
R3 : Bovenzijde van het altaar
R4 : ZITPLAATSEN VOOR ACTIVITEITEN IN KERK (BV. TONEEL)
R5 : Altaar met tabernakel en Godslamp
R6 : VERLICHTE KLOKKEN VAN DE KERK.
Hier volgt nu de tekst van de levensspiraal:
STA MET BEIDE BENEN OP DE AARDE. STROOM ALS WATER.
BRAND ALS VUUR. GRIJP DE LUCHT. STA STIL.
NEEM DE TIJD. EN ADEM. EEN WONDER.
Als je nog méér wilt weten over onze parochiekerk, Mariakerk dus, die behoort tot het THOMAS-profiel (een samengaan tussen vier parochies/kerken tot eén kerk in Oosterhout, met een dependance (Corneliuskerk) kun je ook eens kijken op de twee websites die onze parochie sinds kort kent:
http://www.thomasoosterhout.nl of: http://hetvagevuur.com
Vooral de tweede geeft erg veel informatie over diverse onderwerpen.
Nederland heeft duizenden religieuze monumenten, waarvan een groot aantal kerken. Eeuwenlang domineerden die kerken de stads- en dorpsgezichten, vanwege hun grootte, hun bouwstijl en de gebruikte bouwmaterialen. In dit verhaal vindt U informatie over de religieuze achtergronden van dit soort gebouwen etc. in onze stad en achtergrondverhalen over religieuze gebruiken.
DEN HEILIGE EIK IN DEN HOUT.
Een heilige eik, dat is niet zo maar iets. In de tijd van de Germanen waren er veel heilige eiken. Het waren bomen die vereerd werden als doorgeefluik naar de Goden.Ze werden op straffe van de dood beschermd. BONIFATIUS, een van onze kerstenaars, dacht hier heel anders over en wist er wel raad mee. Hij liet ze gewoon kappen ! Maar het volk bleef de eik vereren. In de 17e eeuw sloeg "de kerk" voor de tweede keer aan het kappen. Zo werd in Oirschot in 1648, op gezag van de kerk, de heilige eik aldaar omgekapt.Een heilige eik die de dans is ontsprongen, staat nu nog steeds in Den Hout, een kerkdorp, behorende bij de gemeente Oosterhout. Deze boom is rond 1250 ontsproten en heeft meer last gehad van natuurgeweld dan van kerkgeweld. Door blikseminslag is de hele kern van de boom verbrand. Desondanks staat deze veteraan elk jaar opnieuw volop in het blad. Het verhaal wil dat na de blikseminslag een kluizenaar zijn intrek nam in de holte van de boom. Maar hoe het ook zij, DEN HEILIGEN EIK van Den Hout is een monument.
DE BEDEVAART.
Anekdote door de Oosterhoutse schrijfster E. Essirog.
Thomas á Kempis wist het al. In zijn stchtelijk boekske: "De navolging van Christus" schrijft hij: = Wie veel ter bedevaart gaat wordt zelden heilig =. Vroeger was het ter bedevaart gaan een van de weinige ontspanningsmogelijkheden. Kermis maakte meestal deel uit van het feest. In Oosterhout alleen al waren er drie bedevaarten. Te weten: Sint Cornelius op Den Hout, 16 september. Hij was de beschermheer tegen stuipen. Heilige Blasius, 3 februari. Hij woonde op Stuivezand (nu behorende bij Drimmelen)Hij beschermde tegen keelkwalen, maar was desondanks toch niet populair. Zal wel aan zijn feestdag hebben gelegen. Februari, winter, koud en weinig te beleven.De belangrijkste was echterSt. Marcoen in Dorst. Feestdag op 1 mei, daarom beter bekend als "Maaikes Dost" Hij was de man, die officieel tegen "Koningszeer"was, maar voor Oosterhouters was hij de beschermheer tegen puisten en aanverwante kwalen. De eerste zondag in mei was de grote dag. "s Morgens om vijf uur begon de trektocht al. Uit heel de omgeving trokken, voornamelijk jongelui, te voet door de bossen naar Dorst. Voor vele jonge mensen een jaarlijks uitstapje, dat niet graag gemist werd. Voor oudere mensen was dit feest niet altijd zomaar weggelegd. Voor moeders die vroeger vaak veel kinderen hadden, zat zo'n uitstapje er meestal niet in, hoewel zij met zo'n kroost vaak het meest behoefte hadden aan hulp. Maar bij Sint Marcoen is redding voor iedereen! JANUS TOET was een vrijgezel en hij was niet meer zo piep. Menig druk bezette moeder had vertrouwen in hem. Janus ging naar alle bedevaarten in de wijde omgeving. Op den duur was het zijn taak geworden als vervanger naar den "beevert"te gaan. Hij kreeg dan flesjes mee om die bij de heilige die de onderhavige kwaal in zijn "fonds"had, met wijwater te vullen. Voor Janus stond daar een fooi tegenover. Voor niks gaat de zon op toch! Het was prachtig weer toen Janus weer eens op een eerste mei-zondag met verscheidene opdrachten naar Dorst ging. Bij aankomst had hij al snel zin in een borreltje, en nog een en nog een en nog een.Hij had die dag veel flesjes meegekregen. Toen het tijd geworden was om naar huis te gaan was Janus half kachel, maar welgemoed begon hij aan de terugtocht. Hij stapte stevig door. Hij was "den Hannebroeck"al voorbij, toen hij tot de ontdekking kwam dat hij vergeten was de flesjes bij Sint Marcoen met wijwater te vullen. Goede raad was duur. Hij moest nog vóór de avond zijn flesjes afleveren. Maar ook voor Janus was er redding bij Sint Marcoen. Hij kreeg een ingeving vanuit den hemel om zijn flesjes te gaan vullen in "het Rulleke" )een klein , piepklein riviertje). Janus deed wat hij moest doen en maakte die avond nog vele mensen gelukkig. Na verloop van tijd ontmoette Janus zijn opdrachtgevers nog wel eens en vroeg dan belangstellend hoe het met de patiënt verlopen was. Zijn klanten waren altijd enthousiast, ze bedankten hem dan nogmaals voor de bewezen diensten. Tja, tja zei Janus ""t GELOOF IS DE BOET, MAAR RULLEKES WATER IS OOK GOED" De legendarische woorden die Janus toen sprak zullen menig Oosterhouter bekend in de oren klinken.
DE KERKHEILIGE VAN OOSTERHOUT-STAD EN OOSTEIND.
Uit naam van Johannes. Dat op het Oosterhoutse grondgebied twee kerken zijn toegewijd aan één en dezelfde beschermheilige is nu misschien wel bijzonder, maar in het verleden waren Oosterhout en Oosteind zelfstandig bestuurlijke eenheden, met elk een eigen burgemeester en een eigen pastoor. Beide kerken staan onder bescherming van Sint Jan de Doper. De Sint Jansbasiliek in Oosterhout-stad dankt haar naam aan de Johannieters, ook wel de Hospitaalridders genoemd, uit de dagen van de Kruistochten, waarvan de geschiedenis nog te zien is op één van de magistrale glas-in-lood-ramen van de St. Jansbasiliek en - met de Tempeliers- in het Oosterhout van ruim 700 jaar geleden een invloedrijke rol speelden. Maar wie was deze Johannes, die met de toevoeging "De Doper"werd onderscheiden met Johannes Evangelist? JOHANNES DE DOPER (ca 7 v. Chr. tot na 29 na Chr.) was een joods religieus leraar, die tot omstreeks het jaar 30 in de provincie Judea in Palestina predikte. Hij werd ruim een half jaar vóór Jezus geboren. Zijn optreden viel samen met de regering van de Romeinse keizer Tiberius. Volgens de evangeliën was Johannes de enige zoon van Zacharias en zijn vrouw Elisabet. Volgens het evangelie van Lucas stamden zij af van een oud priestergeslacht: Zacharias maakte deel uit van de Levitische priesterafdeling van de joodse godsdienst Abia en Elisabet stamde rechtstreeks af van de eerste Israëlische hogepriester Aäron. Zij was onvruchtbaar, dus kinderloos, tot de aartsengel Gabriël hen de geboorte van hun zoon aankondigde. Zij waren toen al op hoge leeftijd. Johannes verkondigde de boodschap van bekering en verlossing van alle zonden door de doop.Hij had veel volgelingen en veel mensen lieten zich door hem in de Jordaan dopen. Hij leidde een ascetisch leven in de woestijn, ging slechts gekleed in een kameelharen mantel en voedde zich met sprinkhanen en wilde honing. Tijdens een van zijn doopsessies kwam Jezus naar hem toe en liet zich door hem dopen. Enige tijd later werd Johannes onthoofd op last van Herodes Antipas, de vorst van Galilea. Traditioneel wordt dit geweten aan de grillen van zijn dochter Salomé. Zij vroeg na een dans tijdens een banket om het hoofd van Johannes op een schotel, een wens die door Herodes werd ingewilligd. Volgens de christelijke religie was Johannes de wegbereider van Jezus. Hij was de patroon van de wevers, kleermakers, schilders, leerlooiers, smeden, kuipers, schoorsteenvegers, bontwerkers, wijnbouwers, architecten, drankbestrijders, bioscoopbezitters, herders, dansers, muzikanten, zangers, de Karmelieten en de Maltezer ridderorde, waarin later de Johannieter ridderorde werd opgenomen. Johannes de Doper, ook wel Johannes Baptist (baptème is doop in het Frans) genoemd, was een geliefde patroonheilige, zoals blijkt in Oosterhout-stad en Oosteind. Zijn feestdag wordt gevierd op 24 juni.
ST. JAN DE DOPER OOSTERHOUT.
De Sint Jansbasiliek is niet de eerste kerk op die plek in Oosterhout. Onder de vloer van het huidige gebouw zijn in de jaren zeventig van de vorige eeuw volumineuze resten van de fundamenten van een vroegere kerk ontdekt. Daarmee werd een eeuwenoude vraag beantwoord, nl. waar de Oosterhouters ter kerke gingen voor het tegenwoordige gebouw werd gesticht, want het was wel duidelijk dat dit hooguit uit de late middeleeuwen kon dateren. Uit de materialen waaruit de fundamenten opgetrokken waren en uit het grondplan viel op te maken, dat de vroegere kerk rond het jaar 1000 gebouwd is. In oorkonden is al in 1271 sprake van een parochie Oosterhout. Tot 1312 was de zielzorg hier in handen van de geestelijke ridderorde der Tempeliers, die na 1100 in deze contreien werkzaam waren. In 1312 gingen de rechten en plichten na de opheffing van de Tempelorde over op de Johannieters. Over het oude gebouw is nog bekend uit het testament van Willem, heer van Oosterhout, en zijn vrouw dat er kort voor 1394 een kapel aangebouwd is aan de noordoostzijde van het toenmalige priesterkoor. De huidige kerk was, zo blijkt uit de gemeentelijke archieven, al in aanbouw in 1473. Het priesterkoor en het dwarspand moeten kort voor 1500 klaar zijn geweest. Met de bouw van de toren is begonnen in 1519.Vanaf het dwarspand is het schip van de kerk naar de nog losstaande toren toegebouwd. Rond het midden van de zestiende eeuw kwam de aansluiting tot stand. Het afbouwen van de toren is door de benarde tijden, kort voor de 80=jarige oorlog gestaakt. Tijdens het beleg van Breda in 1625 werd de kerk door Staatse troepen in brand gestoken om Spaansgezinde verspieders van de toren te verdrijven. Tengevolge van de Vrede van Munster namen de protestanten in 1648 het gebouw in gebruik. De Katholieken moesten toen hun toevlucht zoeken tot afgelegen schuren om de eredienst uit te kunnen oefenen. Pas in 1809 kwam aan deze situatie een eind. Koning Lodewijk Napoleon wees de kerk weer toe aan de katholieken, die deze op grond van hun grote meerderheid al in 1798 hadden moeten krijgen. In de jaren 1817 - 1821 werd het interieur met veel gebruik van stucwerk in clasicistische stijl opgefleurd. Uitwendig verrees een ombouw rond het hoofdkantoor met daarin een sacristie, een doopkapel en een bergruimte. De ramen werden over de volle hoogte dichtgemesteld. Een restauratie was rond 1880 dringend nodig en door het groeiende aantal parochianen was een flinke uitbreiding wenselijk. Architect P.J. Cuijpers werd in de arm genomen. Deze nam geen halve maatregelen. De hele santekraam rond het koor werd gesloopt en de ramen werden in ere hersteld. De muren van de zijbeuken werden doorgebroken en aan weerszijden werd een tweede beuk toegevoegd. Om voldoende licht te krijgen waren hoge ramen vereist en daartoe moest gebruik gemaakt worden van steekkappen in plaats van de vroegere lessenaarsdaken. Al het stucwerk verdween uit het interieur, dat in oud-franse gothische stijl werd gebracht met ondermeer tegelwerk in veel kleuren. Aan de noordoostzijde verrees een gigantische sacristie en voor de ingang aan de marktzijde een gotisch tochtportaal mat een beeld van St. Jan de Doper. Het Bätz-orgel uit 1756 voldeed niet meeen in 1980 bouwde Maarschalkerweerd uit Utrecht een majestueus nieuw instrument, aanvankelijk met een elektrische toetstractuur, maar later met een pneumatische speeltechniek. Deze pneumatiek was rond 1965 tot op de draad versleten. Het orgel zweeg vanaf dat jaar. Het is thans in restauratie en eerlang zal het in zijn oorspronkelijke staat teruggebracht, de organist in staat stellen ons te laten genieten van de rijke klanken die hij er dan aan zal weten te ontlokken. Kerk en toren zijn in de 20e eeuw meermalen gerestaureerd. De meest ingrijpende restauraties werden uitgevoerd in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. De zijaltaren, de preekstoel en het tegelwerk "van Cuijpers" verdwenen uit het interieur. Aan de buitenzijde vielen de sacristie, het tochtportaal en twee zijkapellen aan de oostkant van het dwarspand ten prooi aan de slopershamer: naar de opvattingen van die tijd zeker verantwoord, maar toch....een adequate sacristie wordt nu erg gemist. Na de restauraties uit het laatste decennium, met name van de kap, kan het gebouw, sinds 1977 een basilica minor, er weer een lange tijd tegen hoopt iedereen.
JOHANNES DE DOPER OOSTEIND.
Op 6 december 2002 vierden de mensen van Oosteind de 150e verjaardag van hun kerk. In een compleet gerestaureerde kerk vond deze ceremonie plaats. Dankzij subsidie uit de Oosterhoutse gemeentelijke monumentenkas van ZESHONDERDZEVENTIGDUIZEND GULDEN, maar vooral dankzij de inzet van de hele bevolking van dit kerkdorp (ook andersdenkenden), werd voor 1.200.000 GULDEN verbouwd en opgeknapt. Elke vereniging, en dat waren er 50, zette een actie op poten om geld te verdienen voor de restauratie.Een huis-aan-huis collecte bracht ook nog 40.000 gulden op.Veel vrijwilligers hebben de klus mee helpen klaren. Bouwbedrijf OSDO zorgde voor de uitvoering van de restauratie.De timmerlui bouwden de kleine toren, de houtsnijder sneed opnieuw de vermolmde beeldjes van de altaren en biechtstoelen en meteaalbewerkers zorgden voor nieuwe frames rondom de glas in lood ramen.Twee schilders waren anderhalf jaar lang vier dagen in de week bezig, de metselaars waren niet te stoppen. Het eindresultaat mocht er dan ook zijn. Het orgel is gebouwd door de gebr. Van der Aa uit Deventer. In 1952 werden de gebrandschilderde ramen voor de toenmalige doopkapel gemaakt. Ter gelegenheid van het 100 jarig bestaan zijn ook de overige gebrandschilderde ramen gemaakt. Zo vlot als alles verliep rond deze restauratie in 1993, zo moeizaam blijkt het gegaan te zijn metb de voorbereiding van de bouw van de kerk, die liep van 1846 tot 1852. De Sint Jansparochie van Oosterhout wilde dat de mensen uit Oosteind bij hun parochie bleven vanwege de geldelijke steun door de boeren uit het dorp. In Oosteind zelf werd men het eerst niet eens over de plaats waar de kerk zou moeten worden gebouwd. Kapelaan van Gils van Lamswaarde was de redder. Hij schonk een stuk akker aan de Provinciale weg, dat groot genoeg was voor kerk, pastorie en kerkhof. Onder leiding van architect Soffers uit Ginneken werd de Waterstaatkerk in vrij korte tijd gebouwd. In 1938 zijn de twee zijkapellen naast het hoofdaltaar erbij gebouwd.
EEN KERKHEILIGE UIT OOSTERHOUT.
Uit Naam van Antonius. Op een kruispunt van Oosterhoutse wegen staat een markante kerk, die de naam draagt van de bekende volksheilige Sint Antonius. Antonius werd in 1195 in Portugal geboren, uit een welgestelde adellijke familie onder de naam Fernando de Bulhom. Van huis uit kreeg hij een goede religieuze opvoeding, werd in 1212 tot rooms katholiek priester gewijd en trad toe tot de kloosterorde van de Augustijnen. Als minderbroeder wilde Antonius het geloof verkondigen in Noord-Afrika, maar de moord op 5 franciscaner monniken door de islam, trof hem bijzonder. Om aan zijn missionair verlangen gestalte te geven als geloofsverkondiger was hij overgestapt naar de franciscanen. Hij werd zwaar ziek in Marokko en zijn werkterrein verplaatste zich naar Frankrijk en daarna Italië. Hij trok veel aandacht als predikant door zijn verzet tegen de ketterij en bracht veel christenen naar hun geloof terug.Ook gaf hij theologie aan zijn medebroeders op verzoek van Franciscus van Assisi. Hij werkte in de omgeving van Rimini en Milaan. Na een korte periode in Zuid-Frankrijk keerde hij in 1227 in Padua terug. De preken, die Antonius van Padua naliet, onderscheiden zich door zijn leerstellingen. Als hijpreekte kon men een speld horen vallen. Antonius stierf te Padua in het jaar 1231. Nog geen jaar na zijn dood werd hij al door Paus Gregorius IX heilig verklaard. In 1946 werd hij door Paus Pius XII verheven tot kerkleraar. Zijn feestdag is 13 juni. Zijn grootste faam geniet hij als aanroeper van verloren voorwerpen door een schietgebedje: "heilige Antonius beste vrind, maak dat ik mijn......vind" Maar ook was hij de patroon van verliefden, vrouwen en kinderen, armen, bakkers, mijnwerkers en reizigers. Zijn naam leeft verder in Antoon, Toon, Ton, Tonnie, Antoin en Antoinette en het hedendaagse Twan.
SINT ANTONIUSKERK TE OOSTERHOUT
De kerkelijke situatie rond 1900. Omstreeks 1906 bedroeg de bevolking van Oosterhout, de kerkdorpen niet meegerekend, ongeveer acht-á negenduizend zielen. De mensen konden naar de kerk gaan in de Sint Janskerk op de Markt, de Paterskerk (de latere Heilig Hartkerk, waarvan nu alleen nog de voorgevel bestaat) en de kapel van de zusters van Sint Catharinadal. Dikwijls gebeurde het dat tijdens de zondagvieringen alle mensen geen plaats hadden tijdens deze diensten. De toenmalige bisschop van Breda Monseigneur Leijten ondernam daarop actie en in mei 1906 werden door het bisdom plannen bekend gemaakt om één vierde deel van de parochie van Sint Jan af te scheiden.
Een nieuwe parochie. De nog te stichten parochie zou de buurtschappen de Voorhei, de Zandheuvel, de Hoogstraat en het Boereneind (Leijsenstraat) omvatten. Op 14 november1906 wordt de zelfstandige parochie Sint Antonius van Padua een feit. Op 14 maart 1907 vindt de publieke aanbesteding plaats van de bouw van de kerk met toren, een sacristie en pastorie. Voor 71.300 gulden wordt het werk gegund aan de firma H.H. Martens uit Oosterhout. Kort daarna werd met de bouw begonnen.
De Sint Antoniuskerk. Op vrijdagmiddag 17 mei 1907 om half zes werd de eerste steen met bijbehorende oorkonde neergelegd door bouwpastoor Ch. Bressers in de eerste kolom aan de epistelzijde. Op verschillende plaatsen was de kerk al opgetrokken tot de tweede stelling. Dr. P.J. Cuijpers bezocht op 17 en 18 juni 1907 de in aanbouw zijnde kerk. Hij had het ontwerp voor de kerk gemaakt, wat door architect J. Oomen uit Oosterhout werd uitgewerkt. In mei 1908 is de kerk gereed en op woensdagmorgen 13 mei 1908 verrichtte Mgr. Leijten de plechtige inwijding waarna pastoor Ch. Bressers (1908 - 1926) de eerste Mis in de Sint Antoniuskerk opdroeg. Op donderdag volgde de installatie van pastoor Bressers. De Antoniuskerk is in kruisvorm gebouwd in de stijl van de moderne gotiek. De kerk heeft een totale lengte van 54,5 meter en een breedte van 32 meter. De toren was bij oplevering 20,5 meter hoog. Vanwege financiële problemen werd de toren niet afgebouwd volgens tekening. In 1926 werd A. van Loon de opvolger van bouwpastoor Bressers. Hij liet een heteluchtverwarming plaatsen van de gelden welke hij ontvangen had bij zijn aantreden als nieuwe pastoor. De familie van Loon liet het priesterkoor en de zijkapellen opschilderen. Enige tijd later werden door de kunstschilder Joan Colette de drie bogen beschilderd. In 1959werd, na jarenlang sparen door de parochianen , de toren verhoogd tot ongeveer 32 meter. Ook pastoor van Loon droeg hier geldelijk aan bij. De scheidingslijn is nog duidelijk waar te nemen als men de toren goed bekijkt. In 1974, in de periode van pastoor W. Baars werd het altaarverhoog naar voren uitgebreid en werd het altaar dichter bij de mensen geplaatst. De communiebank werd uit de kerk verwijderd. Verschillende muurschilderingen verdwenen onder de verfkwast van de schilders. De nog aanwezige schilderingen in de kerk zijn van de hand van kunstschilder Joan Colette. In 1977 worden de kruiswegstaties uit de H. Hartkerk aan de Sint Antoniusparochie in bewaring gegeven. Onder het pastoorschap van pastoor H. de Valk wordt een ringleiding in de kerk aangelegd. Er komt in het eerste weekend van mei 1995 een lectuurtafel achter in de kerk. De pastorie wordt verkocht in augustus 1996 en in de tuin van de oude pastorie verrijst het Antoniushuis "DE VINDER". De officiële opening van het parochiecentrum is op 5 september 1997. In 1998 wordt ter gelegenheid van het 90-jarig bestaan van de parochie het uit 1924 daterende en zwaar verwaarloosde orgel aangepakt. De houtworm wordt bestreden, de loden luchtpijpjes vervangen of gerepareerd en de leertjes vervangen. Ook de motor wordt vernieuwd en het orgel wordt opnieuw gestemd.
Eind november 1998 wordt de oude doopkapel in gebruik genomen als dagkapel. De oude geluidsinstallatie, die nog dateert uit de tijd van pastoor van Loon, wordt vervangen. Vrijwilligers brengen de nieuwe bedrading en geluidsboxen aan. In het weekend van 9 en 10 juni 2001 wordt tijdens de presentatie van pastoor van Balveren door hem het nieuwe altaar ingewijd. Dit altaar is ontworpen door Paul van Vugt, een parochiaan. Sinds 2004 is in het parochiecentrum ook het inloophuis "DE VINDER " ondergebracht.
Als U in de legenda aan de linkerzijde kiest voor: HISTORIE, of GESCHIEDENIS, of KRUISWEGSTATIES kunt U behalve gegevens over deze kerk ook prachtige afbeeldingen bekijken.
Uiteraard zijn ook alle andere items van de legenda te bezoeken.
NEDERLANDS HERVORMDE KERK, VREDESKERK OOSTERHOUT.
Met de bouw van de Nederlands Hervormde Kerk aan de Rulstraat werd begonnen op 10 maart 1811. Al 22 jaar eerder, in 1789, ontstond de discussie om de Basiliek op de Markt in Oosterhout, de Sint Jan de Doper, die in beheer was van de toenmalige Protestantse Gemeenschap, terug te geven aan de Rooms Katholieken. Op 4 mei 1809 besluit Koning Lodewijk Napoleon om de Sint Jan over te dragen aan de Rooms Katholieken.. In diezelfde tijd geeft hij opdracht om in de Rulstraat een zogenaamde waterstaatkerk te bouwen.
De eerste predikant van deze waterstaatkerk was Adrianus de Raat, bevestigd in 1814. Zijn gemeente omvatte 82 communicanten. Het bedehuis is een ontwerp van Hermanus Huysers uit Breda en is gebouwd in de vorm van een Grieks kruis, opgetrokken uit baksteen. Meer Griekse elementen zijn terug te vinden in de ingang, gebouwd in de vorm van een Dorisch fronton. Binnen in de kerk zijn, ter ondersteuning van de galerij, 4 zuilen waarvan twee in Corinthische en twee in Dorische stijl. De gebrandschilderde ramen zijn een geschenk van jong Hervormden. Vervaardigd door Wuisman uit Breda , aangebracht in 1944 en 1946.
