Jongeren idealiseren verleden

In 1774 verscheen het boek Die Leiden des jungen Werther, geschreven door een toen nog onbekende rechtenstudent: Johann Wilhelm von Goethe. Het zou een van de meest controversiële boeken van de achttiende eeuw worden, met grote maatschappelijke implicaties.

De briefroman vertelt het verhaal van de verliefde Werther, die kosten noch moeite spaart om zijn geliefde Lotte voor zich te winnen. Uiteindelijk lukt dat niet en berooft hij zichzelf van het leven.

Veel jongeren vereenzelvigden zich met de Weltschmerz en het lot van de jonge Werther. Dit werd zo sterk gevoeld, dat in heel Europa jonge mannen zich gingen gedragen en kleden als de jonge Werther. In verschillende plaatsen leidde het zelfs tot een grote golf zelfmoorden. Het boek werd uit angst voor die ‘Werther-koorts’ verboden in Italië en Denemarken.

startschot nieuwe stroming

Die Leiden des jungen Werther wordt door veel historici gezien als het startschot van een nieuwe stroming in de eeuw van de Verlichting: Sturm und Drang. In de idealen van de Verlichting werd de rede als belangrijkste goed gezien; bij Sturm und Drang is dat juist het gevoel.

De jongeren wilden breken met het oude stramien van de burgerlijke cultuur. Sociale en politieke vrijheid was van essentieel belang. Deze groep mensen zou later ook op de barricaden staan voor vrijheid, gelijkheid en broederschap, en daarmee de politieke situatie in Europa op zijn kop zetten.

Waarom dit verhaal over een wijdverspreide jongerencultuur van 250 jaar geleden? Dat hoeft niet interessant te zijn voor het algemene publiek – tenzij er nu nog een zekere relevantie is. Die is er. Momenteel zien we in Europa een groeiende groep mensen die wil breken met de globalisering. Ze voelen zich bedreigd door de massa-immigratie. En door het opheffen van de natiestaat zien ze de nationale identiteit verdwijnen.

Die groep mensen bestaat niet alleen uit de ‘verliezers van de globalisering’, maar ook uit personen die vanuit het gevoel oordelen dat dit niet de juiste weg is.

logische reactie

Wanneer mensen het idee hebben dat hun situatie sterk aan het veranderen is, is het een logische reactie dat ze teruggrijpen op hoe het vroeger was. Wat zijn onze westerse waarden? Waarop zijn die gestoeld? Die vragen komen in steeds sterkere mate voor, ook bij onze jongerengeneratie.

Vanwege de vergrijzing, de toenemende druk op onze verzorgingsstaat en de verwachte explosieve bevolkingsgroei in de rest van de wereld is het belangrijk dat mijn generatie hiermee bezig is.

tegen kosmopolitisme

De partijen die zich verzetten tegen het kosmopolitisme, zijn vaak de grootste onder jongeren. In de categorie 18 tot en met 24 jaar steunt iets minder dan veertig procent het Front National, zo blijkt uit een peiling van het Franse onderzoeksbureau Ifop. In diezelfde leeftijdscategorie heeft de PVV de grootste aanhang, volgens een onderzoek van Kantar Public, voortgekomen uit TNS NIPO. De jongerenafdeling van het Forum voor Democratie was binnen een week de op één na grootste van Nederland met meer dan 2500 leden.

Ook bij de afgelopen Amerikaanse presidentsverkiezingen zagen we een jongerenbeweging opkomen, die vooral werd bestond uit de mannelijke alt-right gemeenschap. Dat is een beweging op de rechterflank, die bestaat uit losstaande ideologieën. Het is een bijzondere mix van conservatief denken en liberale waarden. Media die opereren vanuit het gedachtegoed van de alt-right beweging, zoals Breitbart en Infowars, worden steeds vaker bezocht. Ook Youtube-pagina’s als The Rebel, Paul Joseph Watson en Milo Yiannopoulos trekken steeds meer kijkers. Via deze media worden opinies gegeven over lopende zaken en wordt nieuws gebracht vanuit hun perspectief. Sommige mensen noemen dit soms ‘nepnieuws’ of ‘alternatieve feiten’.

Dit alles bij elkaar opgeteld, kan worden geconcludeerd dat de mythe van de ‘tolerante’ millennial, die een open en globalistisch wereldbeeld heeft, definitief de prullenbak in kan.

reactionair denken

De trend die ik waarneem, is dat het conservatief en reactionair denken bezig is aan een opmars onder jongeren. Er is een verlangen naar een tijd die misschien idealistischer gemaakt wordt dan hij daadwerkelijk was, maar die toch beter lijkt dan het toekomstbeeld waarop het Westen momenteel afstevent.

Ik durf voor mijn rekening te nemen dat films als La La Land, The Great Gatsby en The Artist zo populair zijn puur omdat ze een bepaald beeld van vroeger romantiseren, en binnen bepaalde (achterhaalde) kaders opereren.

In Nederland hoor je dat soort geluiden soms als Thierry Baudet spreekt over een ‘Europese renaissance’, of Geert Wilders oproept tot een patriottische lente.

Als de ontwikkelingen zich voortzetten op het gebied van globalisering, immigratie en vervreemding van de eigen cultuur, dan is het niet wachten óf er een nieuwe ‘die Leiden des jungen Werther’ komt, maar wanneer. <