Durf gevraagd in Den Haag
Recent waren burgemeester Ahmed Aboutaleb van Rotterdam en ik te gast op het stadhuis van ’s-Hertogenbosch. Ons was gevraagd om als burgemeester en bisschop licht te laten schijnen op het thema ‘verbinden’.
Juist in onze verwarrende tijd, met veel onbehagen en onzekerheid, is het belangrijk te blijven reflecteren op datgene wat burgers van ons goede vaderland verbindt en geborgenheid biedt.
De burgemeester hield een gloedvol betoog vanuit zijn ervaringen in een politiek gepolariseerde stad. Maar ook een stad die door de overwinning van Feyenoord de verbondenheid uitbundig heeft gevierd.
Ik liet als bisschop licht over het thema schijnen vanuit het katholiek sociaal denken. Een basisovertuiging vormt daarbij dat alle mensen schepselen van God zijn. Ondanks al onze godsdienstige en politieke verschillen, horen wij wezenlijk bij elkaar als kinderen van één Vader. In het gelaat van de ander mag ik Christus zelf ontmoeten. Deze noties kunnen ons helpen om muren af te breken en bruggen te bouwen, steeds opnieuw.
tegenkrachten
Maar er zijn natuurlijk de nodige tegenkrachten. Veel Nederlanders zijn bang en boos. Bang voor economische onveiligheid en terroristen. Boos op de islam, Den Haag en Brussel. En dat leidt vaak tot korte lontjes en ruwe taal.
Als wij de groeiende polarisatie in onze samenleving willen dempen, zullen wij de oorzaken van de angst en de boosheid moeten begrijpen en pogen weg te nemen. De zorgen van bange en boze burgers moeten dan ook uitermate serieus genomen moeten worden.
Mooie woorden over het belang van verbondenheid zijn belangrijk, maar daden die de oorzaken van de maatschappelijke onveiligheid wegnemen, zijn belangrijker.
Ik schrijf deze column nadat de eerste formatieronde is mislukt. De verschillen tussen de onderhandelende politieke partijen bleken te groot te zijn. Te veel partijen hebben de neiging anderen uit te sluiten. In een coalitieland als Nederland is dat best lastig. Wij zijn en blijven immers een land van minderheden. Geen enkele politieke partij kan haar programma geheel realiseren.
Een land van minderheden vraagt altijd de bereidheid compromissen te sluiten, zonder overigens dat alles slappe thee wordt. In het verleden heeft ons dat geen windeieren gelegd. Nederland heeft door de tijd heen extremen kunnen afstoppen en een gematigde cultuur opgebouwd.
kloof verkleinen
In de huidige maatschappelijke omstandigheden worden de middenpartijen kleiner en dreigen ze zelf naar de flanken op te schuiven. Juist nu is het belangrijk elkaar niet uit te sluiten, maar werkelijk te ontmoeten.
In een tijd van snelle technische veranderingen moeten de succesvolle voorlopers de mensen die dreigen achter te blijven, niet loslaten, maar meenemen. In een van de dagbladen las ik een mooi portret van een dorp in Limburg. De mensen, zo werd gezegd, zijn daar gelukkig omdat er geborgenheid bestaat.
bondgenootschappen
Burgemeester Aboutaleb poogt in Rotterdam, zo vertelde hij tijdens de ontmoeting in ’s-Hertogenbosch, burgers te laten meedenken over de ontwikkeling van hun eigen wijk. Zo wordt de kloof tussen stadhuis en stadswijk verkleind en het gevoel van betrokkenheid vergroot. Bestuurders kunnen op deze manier bange en boze burgers tegemoetkomen.
In het licht van het actuele onbehagen vormt het voor politici met uiteenlopende levensbeschouwelijke visies een uitdaging, te werken aan sociale geborgenheid, economische veiligheid en nieuwe vormen van solidariteit. Dat vraagt in Den Haag het verlaten van loopgraven, creativiteit, durf en het zoeken van nieuwe bondgenootschappen.
