|
Regimenten die aan onze zijde aan de Frontlijn stonden !
zie ook Zouaven !
Een stukje uit die vreselijke bewuste dagen aan het front.
1914 De Duitse opmars word tot staan gebracht
1 augustus
Het luiden van de klok van de St. Niklaas toren kondigt de Belgische mobilisatie aan.
4 augustus
Duitsland verklaart België de oorlog. Duitse troepen overschrijden de grens
12 augustus
Belgische legereenheden brengen de Duitse cavalerie even tot staan; een Duitse tegenslag in de geschiedenisboekjes opgehemeld als de Slag der Zilveren Helmen.
September – oktober
Het Belgisch leger trekt zich al vechtend terug tot aan de IJzer
18 oktober – 31 oktober
Slag aan de IJzer. De Duitse opmars tot staan gebracht, mede door de onderwaterzetting van de IJzervlakte tussen de stroom en de spoorweg Diksmuide – Nieuwpoort. Het Duitse leger behoudt op de linkeroever van de IJzer een bruggenhoofd van versterkte hoeven in de buurt van Stuivekenskerke. Het Belgisch leger behoudt een bruggenhoofd op de rechteroever van de stroom rond het sluizencomplex van Nieuwpoort.
In het college wordt een door Engelsen geleid Belgian Field Hospital gestart, met een internationale personeelsbezetting.
22 oktober
Duitsers dwarsen de IJzer stroomopwaarts van Tervatebrug. Sergeant Amedée Heroes sneuvelt bij Tervatebrug. Hij wordt enige tijd later ter plaatse begraven.
10 november
Het bruggenhoofd van de stad Diksmuide wordt door de Duitsers ingenomen. Diksmuide wordt verdedigd door de Franse marinefusilliers van admiraal Ronarch, door Senegalese Franse koloniale troepen en door afdelingen van het Belgische 1ste linieregiment. Gewonden worden afgevoerd, o.a. naar het ziekenhuis in het college. Diksmuide moet opgegeven worden. In de namiddag wordt de brug over de IJzer opgeblazen. De Belgische en Franse artillerie geeft Diksmuide en zijn veroveraars de volle laag. De stad is nog één hoop ruines en granaatputten.
November 1915 – september 1918. - Stellingenoorlog aan het IJzerfront
De Westhoek blijft het enige stuk onbezet België. Vanuit De Panne leidt koning Albert het Belgische leger. De Belgische regering verblijft te Le Havre in Normandië.
Het Belgisch leger verdedigt een frontlijn met een wisselende lengte van ca 60km: van de IJzermonding, rond het Nieuwpoortse sluizencomplex, langs de spoorweg Nieuwpoort-Kaaskerke, langs de IJzer vanaf de Dodengang tot voorbij Diksmuide, vanaf Fort Knocke, samenloop van IJzer en Ieperlee, langs het Ieperleekanaal tot voor Ieper. Het Engels leger verdedigt een front in een wijde boog rond Ieper (salient) tot aan de Franse grens.
1915 is een dodelijk jaar.
De steden Veurne en De Panne worden vanuit Duitste stellingen regelmatig beschoten of door vliegtuigen met bommen bestookt.
Eind januari zijn de beschietingen van Veurne zo erg geworden dat het personeel van het Engels krijgshospitaal in het college besluit om het hospitaal te verhuizen naar veiliger oorden. Als nieuwe vestigingsplaats wordt De Clep uitgekozen, een voormalig rustoord voor ouderlingen langs de baan Veurne - Ieper te Hoogstade.
Het hele stelsel van loopgraven, borstweringen en verdedigingsstellingen moet nog worden aangelegd. Dag en nacht moeten de soldaten hieraan werken onder voortdurend vijandelijk vuur. Vooral de sector van de Dodengang en van Diksmuide zijn berucht omdat de vijanden er zo dicht bij elkaar liggen.
Op 22 april 1915 lanceren de Duitsers de eerste gasaanval op Steenstraat langs de Ieperlee. Franse en Belgische troepen verhinderen een Duitse doorbraak.
7 mei 1915
Het Amerikaanse schip de Lusitania wordt gekelderd door Duitse duikboten.
In juni en september verovert het Belgische leger 4 vooruitgeschoven posten op de rechteroever van de IJzer stroomopwaarts van de Dodengang.
1916 en 1917
Grote gevechten met honderden duizenden doden vinden vooral elders plaats, in de Engelse sector van Ieper en in Frankrijk aan de Somme en bij Verdun. Koning Albert weigert het Belgische leger in te zetten bij grootscheepse acties.
In de sector Steenstraat kan het Franse leger eind 1917 de frontlijn enkele km opschuiven over het Ieperleekanaal, richting Merkem. De Duitse luchtmacht bombardeert regelmatig stellingen achter het front.
9 december 1917
Woelige betoging van flamingantische soldaten in De Panne.
22 december
De Raad van Vlaanderen in bezet België roept de zelfstandigheid van Vlaanderen uit.
1918
Eind 1917 verdwijnt Rusland uit de oorlog door de Communistische revolutie. Nu menen de Duitse legers de handen vrij te hebben voor een uiteindelijke doorbraak aan het Westers front. De aanval op Belgisch-Engels front bij Merkem en rond Ieper in het voorjaar 1918 mislukt evenwel.
Dank zij de intrede van de VSA in de oorlog zullen de geallieerden in het najaar van 1918 voldoende wapens en manschappen kunnen inzetten voor een bevrijdend eindoffensief.
17 april 1918 Slag bij Merkem
De Belgische artillerie doet schitterend werk. De Duitse artillerie doet veel minder salvo’s maar precies.
31 augustus 1918
Dood van Joe English, Brugs kunstenaar van Ierse afkomst. Was eerst soldaat en verbleef sinds 1916 op een kamer in het college van Veurne, waar hij kon tekenen en schilderen. Hij ontwierp o.m. het grafzerk voor de flamingantische soldaten, gebaseerd op Ierse Keltische kruisen, met de leuze AVV-VVK.
September – november 1918 : bevrijdend eindoffensief
Op 28 september 1918 start vanaf Merkem tot aan de Franse grens en verder het grote geallieerde eindoffensief waaraan Engelse, Fransen en Belgische troepen deelnemen.
Het grootste deel van West- en Oost-Vlaanderen zijn door de geallieerde legers bevrijd als op 11 november 1918 de wapenstilstand wordt afgekondigd.
14 oktober 1918
Aanvang tweede fase eindoffensief
8 november 1918
Eerste onderhandelingen over een wapenstilstand
11 november 1918
De wapenstilstand wordt om 11 van kracht.
Verklaring van Loppem
Koning Albert I belooft het Algemeen Enkelvoudig Stemrecht.
In de omgeving van 'Drie grachten', op ca. 1700m ten NW van de kerk van Merkem, op ca. 1km ten NO van de kerk van Noordschote, bevinden zich 3 relicten i.v.m. de Eerste Wereldoorlog: de provinciale naamsteen op de hoek van de Drie Grachtensteenweg en de Ieperleedijkstraat ten O van het Ieperleekanaal, de gedenkplaat voor de onbekende Zouaaf aan huis Driegrachten 1 en demarcatiepaal nr. 5 iets meer zuidwestwaarts in de berm, ten W van het kanaal, en dus behorende tot Noordschote.
Beschrijving Relict
Geprofileerde rozegranieten zuil op een betonnen sokkel geplaatst, met piramidale opbouw, bekroond met een gesculpteerde Belgische helm (Adrian-model), waarop een kenteken met een leeuwekop is aangebracht. De helm is omlijst met een lauwerkrans. Op de zuil is een reliëf uitgehouwen met aan de linkerzijde een veldfles en aan de rechterzijde een ARS-gasmasker. Aan de 4 hoeken is een handgranaat opgehangen aan een palmtak. De tekst “HIER WERD DE OVERWELDIGER TOT STAAN GEBRACHT” en de Franse en Engelse vertaling hiervan zijn niet meer leesbaar. Op de voorzijde staat bovenaan de naam “Dixmude”, versierd met een lauwerkrans en onderaan “Touring Club de Belgique – Don du Crédit Anversois”. H.125 x Br.75 x D.65cm. Uitvoering: onderaan links en rechts “Léon Telle, Granitier, Andlau, Alsace” (gesigneerd); “Paul Moreau-Vauthier, Statuaire c” (gesigneerd).
Historische Achtergrond
Kort na WOI werd in Frankrijk het idee geformuleerd om langs de oude frontlijn van de Vogezen tot Nieuwpoort een heirbaan aan te leggen om de herinnering aan dit front te bewaren. Daar dit idee niet uitvoerbaar bleek, stelde de Franse Touring Club in 1921 voor om op de punten waar de frontlijn de grote wegen kruist, demarcatiepalen uit rood Elzasser graniet te plaatsen, ontworpen door de Franse beeldhouwer en oudstrijder Paul Moreau-Vauthier. Dit voorstel werd door de Koninklijke Touring Club van België onmiddellijk bijgetreden en eind 1921 werd een geldinzamelingsactie gelanceerd met het oog op het plaatsen van 28 palen die de plaatsen zouden aanduiden waar de vijand het verst op nationale bodem was doorgedrongen. Oorspronkelijk waren die demarcatiepalen bedoeld als een hulde aan de geallieerde troepen, maar de wrok ten aanzien van Duitsland werd stevig verwoord bij de inhuldiging van sommige demarcatiepalen door de woordvoerders van de Touring Club. Uiteindelijk werden op het Belgische grondgebied 22 demarcatiepalen geplaatst, in 3 varianten al naargelang de sector waar zij geplaatst werden: 10 van het Belgische type van Nieuwpoort tot Lizerne, 6 van het Britse model (bekostigd door de Belgische sectie van de Ypres League) in de Ieperboog (van 't Wieltje tot Voormezele) en 6 Franse modellen te Boezinge en rond de Kemmelberg. De uitgekozen plaatsen staan niet steeds gelijk met de verste Duitse opmars, maar verdienen enige specifiëring: nagenoeg alle demarcatiepalen in de Ieperboog duiden het front van midden 1918 aan, rond Boezinge herinneren de palen aan de Duitse terreinwinst na de gasaanval van 22 april 1915. In het Ijzergebied tenslotte wordt vooral verwezen naar de Ijzerslag van oktober-november 1914. Van de 22 oorspronkelijk geplaatste demarcatiepalen zijn er 3 verdwenen, vermoedelijk tijdens de Tweede Wereldoorlog, nl. in Diksmuide, 't Wieltje en Pervijze. Bij 17 van de 19 resterende palen heeft de speciale “Trophaënbrigade” van het Duitse leger tijdens WOII de drietalige opschriften “Hier werd de overweldiger tot staan gebracht” weggehouwen. Alleen de stenen van Oud-Stuivekenskerke en Ramskapelle ontsnapten aan hun aandacht (in Ramskapelle zou een landbouwer het monumentje verborgen hebben onder een hoop stenen). De demarcatiepalen op grondgebied Nieuwpoort werden in september 1991 opnieuw voorzien van de Nederlandstalige tekst en de jaartallen 1914-1918. Sommige demarcatiepalen staan niet meer op de oorspronkelijke plaats, maar werden enkele meters verder verplaatst tijdens wegenaanpassingen. Demarcatiepaal nr 5 herinnert aan de verste Duitse opmars over de Ieperlee en de voorpost Drie Grachten. Op 21 oktober 1914 werd het gehucht Luigem ingenomen door de oprukkende Duitsers. Door de onderwaterzetting in november bleef enkel de steenweg Noordschote-Luigem (die over een verhoogde berm liep) nog begaanbaar en werd Luigem een versterkt schiereiland. Van uit hun voorpost Drie Grachten richtten de Fransen hun mitrailleurs op deze weg. In de nacht van 9 op 10 november ondernamen de Fransen, waaronder Zouaven, een aanval op de Duitse voorpost Luigem. Het werd een hevig man-aan-mangevecht met hevige verliezen aan beide kanten. De aanval mislukte. Twee dagen later, in de nacht van 11 op 12 november, mislukte een Duitse tegenaanval op Drie Grachten. Begin januari 1915 namen Belgen de stelling Drie Grachten over. De Duitsers, op het hoger gelegen gebied, hielden de weg Luigem-Drie Grachten onder schot. Op 29 maart zetten zij een offensief in, op 8 april konden ze Drie Grachten eindelijk veroveren. Drie Grachten, Luigem en Merkem maakten in de periode 1915-1917 deel uit van de Duitse rustsector. Een demarcatiepaal herinnert aan de meest vooruitgeschoven Duitse voorpost, een kleine wachtpost. Daarna volgde de voorpost Drie Grachten, die slechts te bereiken was via de onder vuur gehouden weg naar Noordschote en die grondig werd versterkt tot een oninneembaar bolwerk van bunkers en loopgraven. Het schiereiland Luigem werd op zijn beurt beschermd door het water en kon bereikt worden via loopbruggen. Er werden verschillende betonnen constructies ingericht. De Derde Slag om Ieper bracht opnieuw verandering in deze situatie: midden augustus konden de Fransen de frontlijn terug tot aan de Drie Grachtenbrug verleggen. Daarop bouwden de Duitsers tussen het bos van Houthulst en de Blankaart 3 verdedigingslinies. Op 27 oktober 1917 werd Luigem door het 2de Bataljon Karabiniers heroverd. Zie kaartje hieronder
- Literatuur(1995): DEBAEKE Siegfried & LERMYTTE Jürgen, "Merkem in de kijker. Het dorp anno 1900, tijdens de Grote Oorlog en de heropbouw". Veurne, De Klaproos, 1995.
- Literatuur(1991): DESEYNE Aleks, “Hier werd de overweldiger tot staan gebracht. Demarcatiepalen 1914-1918 in West-Vlaanderen”, in: “Het Zonneheem”, XXI, 3 (1991).
- Literatuur(1995): JACOBS M., "Zij, die vielen als helden... Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen", Deel 1. Brugge, Provincie West-Vlaanderen, 1995.
- Literatuur(1996): JACOBS M., "Zij, die vielen als helden... Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen", Deel 2. Brugge, Provincie West-Vlaanderen, 1996.
-
Literatuur(1988): JACOBS Mariette, "Naamstenen 1914-1918. 25 gedenkstenen opgericht tussen 1984 en 1988 ter herinnering aan het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog en aan het overlijden van Koning Albert". Brugge, Provincie West-Vlaanderen, 1988, 112 p.
Categorie:Vroeger en nu
|
