De naam is een verbastering van het Oud-Engelse ALL HALLOWS EVE, op 31 october, dus de avond voor Allerheiligen.

De oorsprong van het feest is echter vele eeuwen ouder. Reeds honderden jaren voor onze tijdrekening vierden de Kelten, voorgegaan door hun Druïden, rond deze periode van het jaar het feest SAMHAIN. Dit betekende het einde van de zomer en het begin van de winter, maar het was bovendien ook een jacht- en slachtfeest en vooral het nieuwjaars- en dodenfeest. De Kelten geloofden nl. dat rond deze periode van het jaar de afstand tussen het leven en "de overzijde" het kleinst was en dat de overledenen nu best de oversteek konden maken.

Toen de Romeinen kort voor het begin van onze tijdrekening Gallië, dus het land van de Kelten, veroverden, lieten zij het feest bestaan en namen het gebruik over.

In de 9e eeuw verschoof paus Gregorius IV het feest van Allerheiligen van 13 mei naar

1 novem­ber, zodat het in feite in de plaats kwam van het Keltische Sanhain. In delen van Groot Brittannië en in Ierland, waarheen de Kelten waren verdreven nà de invallen van Angelen en Saksen, werden de oude gebruiken gewoon verdergezet.

Het symbool van ALL HALLOWS EVE (of later Halloween) is de uitgeholde, al dan niet verlichte pompoen, die door de Ieren "jack-o-lantern" werd genoemd.

Volgens de legende was een Ier, met name Jack, met Halloween totaal beschonken. Toen de duivel hem precies op die avond wou komen halen, wist Jack hem echter tot tweemaal toe te verschalken.

Maar toen Jack minder dan een jaar later stierf, werd hem -wegens zijn liederlijk gedrag- de toegang tot de hemel ontzegd. En ook in de hel mocht hij niet binnen, zodat hij noodgedwongen moest terugkeren naar het land der stervelingen. Maar omdat het onderweg kil en stikdonker was, vroeg Jack de duivel om een beetje licht. Deze gooide hem uit de hel een stuk gloeiende kool toe, op het moment dat Jack een smakelijke raap aan het eten was. Om te verhinderen dat het vuurtje zou doven, plaatste Jack het stuk kool in de uitgeholde raap. En zo werd een nieuw type lantaarn geboren, de "jack-o-lantern".

Toen rond 1840 honderdduizenden Ieren na een mislukte oogst naar Amerika emigreerden, namen zij natuurlijk hun tradities en gebruiken mee, en zo veroverde hun feest Halogeen de nieuwe wereld. Weliswaar vonden ze in Amerika weinig rapen, maar des te meer pompoenen, en zo kreeg de "jack-o-lantern" een ander kleedje.

In de Verenigde Staten gaat Halloween gepaard met zgn. "bonfires" of vreugdevuren.

De kinderen spelen "trick or treats", d.w.z. dat ze allerlei grappen uithalen om van hun ouders, familie of buren een of andere tractatie los te krijgen. Een beetje in de aard van "Geef mij snoep, of ik schiet!"

Mogelijk gebeurt dit een beetje in nabootsing van het joodse Poerim-feest, het kindercarnaval. Joodse kinderen over de hele wereld, dus ook te Antwerpen, verkleden zich dan in cow-boy, politieagent, oliesjeik, zeerover of wat dan ook. Ze gaan bij de buren aankloppen, roepen eerst luidkeels hun wensen als "Chag Shameach" (vrolijk feest), "Chag Hapurim" (prettig Poerimfeest) en vragen dan om de obligate "Schlagmones" (Poerimgeschenken).

Tot voor een tiental jaren was er in onze kontreien geen sprake van Halloween.

Nochtans herinner ik mij een jaar op het eind van of vlak na de oorlog (vermoedelijk 1945), toen wij in mijn geboortedorp Boom rond 1 november met tientallen kinderen een soort avondprocessie hielden, allemaal voorzien van een holle biet, met daarin een brandende kaars. Mogelijk hadden de Britse en/of Amerikaanse troepen deze traditie meege­bracht. Nadien heb ik van dergelijke optochten nooit meer gehoord.

En nu, op het einde van de 20e eeuw, staat Halloween sedert enkele jaren plots volop in de belangstel­ling, vermoedelijk uit louter commerciële redenen. In 1999 heeft het feest zelfs een vaste stek op onze kalender gevonden. Blijkbaar overgewaaid uit de Verenigde Staten, ontaardt het hele gedoe in een echte Halloween-kermis.

Winkels puilen uit van de meest bizarre Halloween-attributen, niet alleen de onontbeerlij­ke pompoenen, maar ook allerlei andere versieringen (of wat daarvoor moet doorgaan), plus heksen, maskers, diverse lugubere monstertjes, afgehakte hoofden en ander fraais.

Maar de eigenlijke betekenis van het feest, daterend uit lang vervlogen eeuwen, "from the dawn of times", zal voor iedereen worst wezen!