|
DE WAVERSESTEENWEG VAN ONDER HET STOFxml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
NACHT VAN DE GESCHIEDENIS VAN HET DAVIDSFONDS
OUDERGEM EN ELSENE/ ETTERBEEK, dinsdag 24 maart 2009
____________________
In 2003, 2004 en 2007 had het Davidsfonds van Oudergem het Rode Klooster en de straatnamen van Oudergem belicht. Voor 2008 hadden de afdelingen van Elsene/Etterbeek en Oudergem de handen in mekaar geslagen om de geschiedenis van de Waversesteenweg te leren kennen. Met aangespannen Brabantse trekpaarden werd herdacht dat de Waversesteenweg in 1728 werd aangelegd om boomstammen van het Zoniënwoud naar de zagerijen van Elsene te slepen. In het Happark was een acteur in de huid van een der nazaten van de familie Hap gekropen om de politieke en industriële burgerij tot leven te roepen. En tijdens een wandeling doorheen Matonge met Suzanne Monkasa maakte het gezelschap kennis met de vele kleine Afrikaanse bedrijfjes en verenigingen in de buurt van de Naamsepoort. Tijdens de verbindingsritten per bus had de Oudergemse heemkundige Louis Schreyers gewezen op de ontwikkeling van de Waversesteenweg en zijn betekenis als poort op de Maasvallei. Door het grote succes kwam er een tweede editie.
Voor de editie van 2009 zijn de drie DF-afdelingen ingegaan op de economische betekenis van de Waversesteenweg, met bijzondere aandacht voor textiel, wat ook het algemene thema was van de DF-Nacht. De steenweg telt trouwens vandaag nog ong. 50 confectiezaken voor vrouwen en mannen, kleermakers, wasserijen, lingeriezaken, winkels voor tweedehandskledij of naaitoebehoren en winkels voor Afrikaanse kledij. Zoals ook in 2008 ging de aandacht naar het verre verleden (de wasvrouwen), de burgerij (Delvaux) en de 20-eeuwse immigratie (Espace Matonge). De achtergrond van dit alles is trouwens te lezen in een door Irène Arquin en Louis Schreyers samengesteld gedenkboekje.
Ook nu was de bus reeds een maand vooraf volzet en is er een lange wachtlijst voor een eventuele tweede editie. Na de traditionele ophaalrit over de Waversesteenweg arriveerde de bus aan het begin van de Waversesteenweg. Na enkele minuten wachten konden allen naar binnen in het nr. 70 van de Espace Matonge.
 Twee elegante Afrikaanse dames en hun (nauwelijks benodigde) tolk demonstreerden er op een buitengewoon levendige en humoristische manier de paan, een kledingstuk van Indonesische oorsprong dat door Ghanese soldaten vanuit de Nederlandse kolonie naar Afrika werd geëxporteerd en dat van daaruit over heel de wereld werd verspreid. Een paan is in wezen een rechthoeking veelkleurig stuk stof dat rond het lichaam wordt gedrapeerd. Maar het kan ook op het hoofd worden gedragen en kan zelfs als tulband dienen voor het torsen van lasten. De manier van dragen kan wijzen op gezelligheid, vreugde, verleiding, droefheid of afwijzing. Tekeningen of teksten op de paan kunnen een heel politiek programma meegeven.
 Na een korte rit arriveerde de bus in de ateliers van de terecht wereldberoemde reiskoffer- handtassen- en sjalenmaker Delvaux die na omzwervingen in de Keizerstraat (1829) en de OLV van Vaakstraat (ong 1950) en St. Genesius Rode in 1994 zijn ateliers overbracht naar de voormalige kazernes van Etterbeek. Alles ademde naar klasse, stijl en kwaliteit: de inrichting der gebouwen, de netheid van de ateliers, de aankleding van de ontvangstruimte en de zwier van de twee vrouwelijke gidsen. Indrukwekkend was de kennismaking met de reserve van lederhuiden, van koe over krokodil naar struisvogel en slang. Niet alle lichaamsdelen zijn bruikbaar, bv. de rimpelige halsstreek. De tekeningen van de tassen worden met de computer gemaakt. Een indrukwekkende gecomputeriseerde machine snijdt de huiden met perfecte preciesheid, maar ook handsnijwerk is dikwijls nodig. Iedere tas telt een buitentas en een binnentas die op een uiterst vakkundige manier door ware ambachtsmannen (er zijn er 180) ineen worden gepast. Iedereen heeft zijn specialiteit en de tassen worden meestal samengesteld door ploegen bestaande uit een leerling en een meester die zijn initialen in het product achterlaat.
 Tenslotte belandde het gezelschap in de kleine toneelzaal "Le Foyer" van het Cultureel Centrum van Oudergem. Irène Arquin schreef een scenario voor het toneelgezelschap De Eendracht uit Etterbeek: een 20-minuten durende evocatie in klederdracht van de wasvrouwen van Oudergem die sinds mensenheugenis de faam van die gemeente hebben uitgemaakt en die rond 1900 30% van de Oudergemse beroepsbevolking vormden. Maandag: propere was gaan leveren en vuile was ophalen; de was sorteren en te week leggen; dinsdag en woensdag: wassen; de witte was afkoken en de rest van de was met de hand wassen; woensdag ook al beginnen strijken en donderdag en vrijdag verder strijken en zien dat het werk klaar geraakt. Vier wasvrouwen doorliepen de verschillende fases van het gebeuren en gingen natuurlijk aan de praat. Zo kwam het tot een bijna slaande ruzie tussen de 3 Oudergemsen en de Antwerpse strijkster. En er werd geroddeld over een wasser die een hemd met een kroontje aantrok en prompt werd aangesproken als Vicomte de Pétange. Totdat de mannelijke superviseur het gepraat stillegde (we zijn in 1900) want er moest ook nog gewerkt worden. Gelukkig eindigde alles in peis en vree en zongen toneelspelers en publiek het door het Davidsfonds herontdekte Oudergemlied.
Deze heerlijke avond werd besloten door een receptie aangeboden door de Gemeente Oudergem. De ondergetekende voormalige DF-voorzitter en lid van de organiserende ploeg dankte vooral Louis Schreyers en steunde diens hoop dat Oudergem ooit eens een "Wasvrouwenstraat- rue des Blanchisseuses zou krijgen. Ook dankte hij Irène Arquin, het absolute werkpaard van de hele onderneming. Naast Matonge, Delvaux en de Eendracht kwamen een hele reeks personaliteiten aan bod, die trouwens bijna allen aanwezig waren : de Vlaamse Gemeenschapscommissie en Pascal Smet, Minister van Mobiliteit en Openbare Werken van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, gemeenteraadslid Bianca Debaets van Elsene, schepen Frank Vanbockstael van Etterbeek, Burgemeester Didier Gosuin van Oudergem, Vlaams Parlementslid Paul Delva, Veronique Lecointre van het preventiehuis van Oudergem, Jo Bossuyt, DF-consulent, en de medewerkende handelaren van de Waversesteenweg.
Laten wij nu hopen dat deze Nacht ons allen, Oudergemnaren, Etterbeekenaren of Elsenaren dichter bij elkaar zal brengen, of wij nu Nederlands-, Frans- of anderstalig zijn, en Belgisch of Afrikaans van oorsprong, zoals de medewerkers aan dit project gedaan hebben. Laten wij ook hopen dat deze Nacht iedereen ertoe zal aanzetten de Waversesteenweg te verzorgen, te verfraaien en te respecteren, zodat het aangenaam zou zijn er te vertoeven.
Lieven
De foto's van deze fantastische avond kunnen bekeken worden op
http://picasaweb.google.nl/REINTJE49/NVDG2009FOTOSIRENE#
http://picasaweb.google.nl/REINTJE49/NVDG2009FOTOSRIK#
http://picasaweb.google.nl/REINTJE49/NVDG2009FOTOSLIEVEN#
Enkele beelden van het toneelstukje kunnen bekeken worden op
http://s581.photobucket.com/albums/ss255/Reintje49/
|
