DE REVOLUTIE VAN ACHNATON EN NEFERTITI xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

door Marleen REYNDERS

Op dinsdag 15 mei 2007 heeft Marleen Reynders voor een volle zaal een schitterende uiteenzetting gehouden over “de Revolutie van Achnaton en Nefertiti”.  De multimediapresentatie van deze licentiaat in de egyptologie en de musicologie, docent DF-Universiteit Vrije Tijd, gids bij de Davidsfondsreizen, ex-voorzitter van Egyptologica Vlaanderen en auteur van vele Davidsfonds-boeken, was zoals verwacht van topniveau. Na afloop kreeg men het gevoel een tijdlang aan het hof der Egyptische farao’s verbleven te hebben.

Mevr. Reynders bracht een zeer volledig overzicht van alle aspecten van de 18-jarige ambtsperiode van Farao Achnaton (ca. -1360). Onder zijn oorspronkelijke naam Amenhotep IV erfde hij van zijn vader een koningschap dat zwaar beperkt was door de politiek-religieuze overmacht der polytheïstische priesterorde. Hij poogde deze macht te breken door zichzelf voor te stellen als de enige zoon van de zonnegod Aton en de als enige bemiddelaar tussen Aton en het Egyptische volk. Bovendien liet hij een rituele moord plegen op de andere goden. Hij veranderde zijn naam tot Achnaton (=hij die verplicht is aan Aton), verliet de hoofdstad Thebe met zijn donkere koningsgraven en stichtte Achet-Aton (= horizon van Aton, nu Amarna), naar ligging en urbanisme volledig gericht naar de zon. Op centrale plaatsen prijkten een 700 meter lange tempel zijn eigen graftombe. Tegelijk vernieuwde Achnaton de kunst door het plechtstatige te vervangen door het meer intieme en huiselijke.

Maar intussen verloor Achnaton zijn machtspositie in Syrië aan de Hittieten en kwam de reactie van de priesterorde op gang. Toevallig ontdekte kleitabletten in spijkerschrift onthullen een scherpe diplomatieke correspondentie met noordelijke koninkrijken. Achnatons voornaamste vrouw Nefertiti, moeder van 4 dochters, werd eerst voorgesteld als zijn mindere, maar promoveerde later tot co-regentes en werd, na Achnaton’s overlijden (moord ?), koningin-regentes. De priesterorde en de militairen namen weer de bovenhand. Toetanchaton, Achnaton’s 18-jarige zoon uit zijn huwelijk met Teje moest zijn naam veranderen tot Toetanchamon. Achet-Aton werd verlaten. De absolutistische droom was voorbij. Maar er bleef toch een breuk in de kunst hangen en het polytheïsme zou een diepe crisis blijven doormaken. Na -950 raakt het oude Egypte onder de heerschappij van, achtereenvolgens, de Libiërs, Ethiopiërs, Assyriërs, Perzen, Grieken, Romeinen en (+641) de Arabieren.

Ook naar de vorm was dit een prachtige voordracht: zonder omwegen naar de essentie; een gezapig ritme, een duidelijke taal, indrukwekkende beelden en de rode draad van de af en toe terugkerende stamboom van de 18^e dynastie. Op geen enkel ogenblik verzwakte de aandacht van het publiek. Tijdens het sper-vragenuur toonde Marleen Reynders haar volledige beheersing van de materie. Als relatiegeschenk kreeg de spreker het boek van Louis Schreyers en Irène Arquin mee over Oudergemse Verhalen. En tijdens het drankje achteraf viel herhaaldelijk te horen dat onze afdeling nog meer dergelijke kwaliteitsactiviteiten zou mogen brengen.