Omdat een raw-bestand, in tegenstelling tot een jpeg-foto, nog niet door de processor van je camera verscherpt is, staat in Lightroom de verscherping standaard op 25. Bij een jpeg-opname staat hij op nul.
De betekenis van de schuifregelaars is niet altijd erg duidelijk.
Ik gebruik overwegend de schuif Hoeveelheid.
Te veel verscherping kan tot halo’s leiden: lichte randen rondom sscherp afgetekende randen. Lage waardes voor de Detail-schuifregelaar geven de hoogste halo-onderdrukking. Hogere waardes benadrukken de details meer, maar verhogen het risico op halo’s.
Om de werking van de schuifregelaars te leren kennen kan je de Alt-toets indrukken terwijl je de schuifregelaar bedient. Je ziet dan een grijsweergave van het effect van die specifieke schuifregelaar. Dat is vooral handig bij Masker: Wat wit is, wordt verscherpt, wat zwart is, wordt niet verscherpt.
Bij de foto’s:
Voor de “originele” foto heb ik een flinke crop genomen, om het efect van het verscherpen beter te kunnen laten zien Linksonder die foto zie je de gebruikte instellingen
De tweede afbeelding is maximaal verscherpt. Zie de instellingen eronder
Bij de derde foto is naast de verscherping ook de detaillering maximaal ingesteld. De gevolgen laten zich zien. De instellingen staan er weer onder
Op de tweede rij links is de detaillering weer terug naar de eerste instelling, maar nu is de straal maximaal. De straal regelt hoe ver aan weerskanten van de randen de respectievelijke verlichting / verdonkering doorgaat. Voor landschappen kun je wat lager gaan, voor portretten eventueel iets hoger. Ik gebruik het weinig. De gegevens staan er rechtsboven
Op de tweede foto van de tweede rij is het masker maximaal toegepast. Bij het indrukken van de ALT-toets zie je dat het beeld van wit tot bijna volledig zwart wordt. Zwart wordt niet verscherpt, dus is er hier heel weinig verscherpt.
De laatste foto van de tweede rij toont wat je ziet bij het tegelijk indrukken van de ALT-toets als je het masker verschuift. Hier is de waarde 69.
Opmerking:
Bij een goede verscherping mag je in de 1:1-weergave geen zichtbare halo’s zien.
scherpte en ruis verhouden zich als water en vuur; verscherping maakt aanwezige ruis meer zichtbaar en ruisreductie leidt tot minder scherpte.
Als uitgangspunt neem ik een nachtelijke foto (ISO 8000), een beetje opgehelderd en ook nog eens flink gecropt, waardoor de ruis overduidelijk te zien is.
Er zijn boeken volgeschreven over vermindering van ruis. Ook zijn er vele alternatieve programma’s voor ruisvermindering. Met dat alles ga ik u niet lastig vallen.
LR kent twee soorten ruisvermindering:
Luminantie: als je dit verhoogt, vloeien de korrels meer in elkaar over en wordt alles “gladder”, wat bijv. bij haren zeker niet mooi is.
Kleurtint: als je dit verhoogt, vloeien de kleuren meer in elkaar over.
Het beste is om gewoon uit te proberen.
Begin met Ruisreductie -> Luminantie Laat de schuifjes Details en Contrast/Vloeiendheid voorlopig maar even rusten.
Dubbelklik op Luminantie om deze weer terug te zetten op beginwaarde en probeer nu Ruisreductie -> Kleurtint
Vaak heb je hierna de neiging op te gaan verscherpen, omdat ruisreductie een minder scherp beeld oplevert. Wees daar echter heel voorzichtig in, want voor je het weet is de remedie erger dan de kwaal.
Heb je een bloedhekel aan ruis?
Gebruik dan een zo laag mogelijke ISO-waarde en vermijd donkere delen in je foto die opgehelderd moeten worden.
Het rechterscherm bestaat uit een aantal deelschermen (Standaard, Kleurtintcurve, enz.) die u al of niet uit kunt klappen door te klikken op het driehoekje helemaal rechts in de regel.
Soms hebt u zoveel schermen uitgeklapt staan, dat u de weg een beetje kwijtraakt.
Op twee manieren kunt u dit vereenvoudigen.
Rechtsklik in de lege ruimte onderaan het rechterscherm. Er verschijnt een nieuw wit scherm.
Als u kiest voor Solomodus, dan staat er nooit meer dan één deelscherm uitgeklapt.
Misschien zijn er ook deelschermen die u eigenlijk nooit gebruikt. U kunt die laten verdwijnen (of later weer terughalen) door te klikken op het vinkje in het witte scherm (zie 1).
Eén van de meest interessante bewerkingen waardoor ik vanaf de eerste kennismaking “verliefd” raakte op Lightroom was de bewerking Clarity, in het Nederlands met een onhandig woord Helderheid genoemd. Het heeft echter weinig te maken met een lichtere of donkere foto, maar wel een foto die op deze manier veel meer “pit” kan krijgen. Veel effektiever dan het toevoegen van Contrast, want de bewerking Helderheid bettreft meer de middentonen en geeft een veel subtieler en aangenamer effekt.
In de voorbeelden ziet u hopelijk het verschil tussen Helderheid en Contrast.
Het naar rechts schuiven ven Helderheid geeft dus meer pit. Het verminderen van de Helderheid maakt het beeld juist heel vlak. Ook daar zijn toepassingen voor te bedenken. Wellicht kom ik er later nog eens op terug.
Levendigheid
Zoals Helderheid en Contrast beiden hun mogeljkheden hebben om meer accent in een foto te krijgen, zo zijn Levendigheid en Verzadiging een vergelijkbare tweeling om meer kleur in het beeld te kunnen brengen.
Hierboven heb ik verteld dat ik vaak een voorkeur heb voor Helderheid boven Contrast.
Mijn voorkeur voor Levendigheid boven Verzadiging is nog veel sterker.
Verzadiging leidt snel tot een foto met overdreven kleuren, terwijl Levendigheid, omdat het net als Helderheid vooral de middentonen betreft, op veel subtielere wijze meer charme aan een foto kan geven.
Ook hier laat ik het bij een enkele voorbeeld foto (verschuiven tot +60).
Opmerking:
Verzadiging gebruik ik eerder de andere kant op: juist minder verzadiging. Soms geeft dat een heel aparte sfeer aan een foto.
Omdat Helderheid ook de donkere delen meer accent geeft, combineer ik Helderheid vaak met meer Schaduwen om dit te verzachten
Een gebruik opnieuw een foto van een van onze collega’s met de vraag hoe de foto het beste rechtgezet kan worden.
Ook hier kan Lightroom helpen. Voor LR 6 of 5 gaat u naar Lenscorrecteis in de module Ontwikkelen
De aanwijzing hier betreft LR CC.
Ik neem de originele foto en plaats deze in LR.
Aanbevolen wordt om in de module Ontwikkelen eerste te gaan naar Lenscorrecties
Vink daar de eerste twee regels aan.
Probleem: er is geen lensprofiel. U weet natuurlijk welke camera u gebruikt, hier een Nikon.
Bij Merk klik ik op de driehoekjes rechts en zoek naar Nikon
Nu komt ook meteen een bepaalde lens naar voren. Gewoonlijk klopt dat; hier is het verkeerd, want er is een ander elens gebruikt, maar dat is niet zo erg.
Vervolgens gaan we naar de belangrijke stap: Transformatie
Klik daar op Automatisch (maar probeer eventueel ook even de andere opties uit voor een best resultaat)
De foto staat netjes recht. Eventueel nog wat restrandjes wegcroppen.
In LR 16 gaf ik nog de raad om liever af te blijven van de knop Kleurtint, want je kunt er de foto aardig mee verpesten.
In dit geval is het gebruik wel heel zinvol, omdat de foto genomen is onder een gekleurd dak, dat alle licht filtert zodat er een duidelijke kleurzweem ontstaat.
Hoe te corrigeren?
Kies WB (witbalans) en laat LR het meeste werk doen door meer naar rechts te kiezen voor -> Automatisch
LR doet nu zelf twee aanpassingen: a. Meer geel om het overtollige blauw eruit te halen b. Meer groen om het teveel aan magenta te verwijderen Op de schuifbalk zie je die tegenpolen: blauw tegenover geel en groen tegenover magenta (roodachtig)
Omdat ik nog niet helemaal tevreden was, heb ik zelf nog een kleine aanpassing gedaan door Temperatuur te zetten op 20 Kleurtint te zetten op -60
De tekst achter WB is vanzelf veranderd van Automatisch naar -> Aangepast
Opm. Bij het aanpassen van de kleurtint probeer ik twee zaken in de gaten te houden:
De kleur van de huid
Iets wat verondersteld wordt wit te zijn (hier het schoeisel van de man)
De eerste stap is bij mij het eventueel aanpassen van de compositie (LR 13).
De tweede stap is een kleurcorrectie, indien nodig (LR 16).
De derde stap is de eerste aanpassing van de belichting (LR 17).
Voor niet automatisch, maar liever handmatig.
Ik geef hier een opzet voor een persoonlijke voorkeur bij het werken:
Open de originele (RAW)foto
Schuif bij Belichting tot het belangrijkste deel van de foto goed belicht is. Let niet op delen die misschien te licht lijken te worden.
De regel Contrast sla ik gewoonlijk over; ik prefereer meestal Helderheid
De regel Hooglichten is heel belangrijk. Bij vrijwel alle foto’s schuif ik die meer of minder naar links. Ik ga dat hier o.m. doen vanwege de wolken en het lichte gebouw links
De regel Schaduwen gebruik ik ook veel, zeker bij donkere vlakken die het verdienen om opgehelderd te worden
De regel Witte tinten gebruik ik minder frequent, omdat het vaak niet nodig is
De regel Zwarte tinten daarentegen wel regelmatig, maar met voorzichtigheid, omdat Helderheid (daarover de volgende keer) vaak betere resultaten geeft. Schaduwen en Zwarte tinten lijken elkaars tegenpolen, maar kunnen vreemd genoeg toch soms best samen gebruikt worden. Experimenteren dus!
LR 17: Standaard paneel -> automatische belichting
LR 17: Standaard paneel -> automatische belichting
We vervolgen met module Ontwikelen en het rechterpaneel: Standaard.
In de eerstvolgende regel staat nu:
Tint en Autom.
Dat laatste Automatisch staat altijd al in het Wit om direct aangeklikt te worden.
Vroeger gebruikte ik dat regelmatig. Om een eerste indruk te krijgen van een aanpassing, maar de laatste jaren vind ik het resultaat bijna altijd nogal licht.
Om vertrouwd te raken met LR, is dit wel een goed middel.
Klik op Autom, kijk hoe het je bevalt en let vooral ook op de verschuivingen eronder; dat kan heel leerzaam zijn
Doe hierna CTR-Z (of ga terug in de Historie (linkerscherm) om weer terug te komen bij de oorspronkelijke opname.
Probeer nu zelf wat wijzigingen aan te brengen
Ik maak nu even een uitstapje hoe Lightroom de automatische aanpassing doet. Dit deel van de uitleg kunt u eventueel overslaan. Het is niet voor de eerste beginners.
Klik bij onze beginfoto (uitproberen met eigen foto’s wordt hierna ook aanbevolen) op Autom.
Als ik hierna met het indrukken van de letter J controleer op onder en overbelichting, zie ik slechts een geringe onderbelichting (dat wordt met blauw gemarkeerd)
Hoe was het vroeger? Neem als uitgangspunt weer de oorspronkelijke foto. Klik in het rechterpaneel helemaal onderaan op Cameracalibratie. Klik nu in de eerste regel bij Procesversie naast het jaartal 2012 en kies 2010.
Doe nu weer bij Standaard een Automatische aanpassing. U kunt nu zien dat de versie van 2012 net weer wat lichter is.
Voor alle duidelijkheid laat ik ook nog de cijfers zien bij de aanpassingen die Lightroom maakt bij procesversie 2012 en procesversieversie 2010
Dit alles is de reden dat ik de automatische belichtingscorrectie bijna nooit (meer) gebruik. Mijn voorkeur is handmatig. Wat nog niet wil zeggen dat ik het beter doe dan LR. Aan u de keuze.
We zitten zoals gebruikelijk in de module Ontwikkelen.
Het standaardpaneel staat in het rechterscherm.
Dat is het startpunt voor iedere fotobewerking.
Zorg dat je kunt lezen en schrijven met dit Standaard paneel, het is echt uitermate belangrijk.
In de eerste regel staat: Behandeling: Kleur | Zwart-wit Kleur is standaard. Op Zwart-wit kom ik een andere keer terug.
In de volgende regel zie je links een pipet. Daarmee kun je een plek aanklikken in de foto om een correct wit deel aan te wijzen. Gebruik het pipet vooral als je veel tijd over hebt en weinig vorderingen wil maken. Ik gebruik het nooit, maar anderen zijn handiger dan ik.
Meer naar rechts staat WB (witbalans): als opname. Dat heeft te maken met de witbalans die je in de camera gekozen hebt. Gewoonlijk verander ik hier niets, maar bij een nachtopname zou het je soms kunnenhelpen. Gewoon even experimenteren. Liever gebruik ik de volgende regel.
Dat is Temperatuur. Als je de druppel op de lijn naar links schuift wordt de foto blauwer (koeler), naar rechts juist warmer. Ik gebruik dit regelmatig voor een eerste gevoelsmatiger correctie. Behalve schuiven kun je ook rechts naast de lijn een getal intypen. Dat is handiger bij heel kleine correcties.
De volgende regel zegt: Kleurtint. Ik gebruik dit soms, maar mijn advies op dit moment is: afblijven!
IK WEET HET NIET MEER! Behalve de druppel bij de temperatuur, zul je in het begin nog veel meer druppels gaan verschuiven om van alles uit te proberen. Hoe kom ik nu weer bij de begin-instelling als alles in de wat lijkt? Oplossing: dubbelklik op de druppel of dubbelklik op het woord links en je druppel springt weer naar de begin-instelling.
Ik ga nog even verder met de foto van de vorige keer.
Toen hebben we vooral gekeken naar de compositie en uitsnede.
Gewoonlijk begin ik met het standaardpaneel voor de eerste algemene aanpassingen. Maar deze foto leent zich daar minder voor.
We werken dit keer voor de eerste aanpassingen middels o.a. het gegradueerd filter. Dat biedt vaak goede mogelijkheden om het accent te leggen op het meest belangrijkste deel van de foto.
Kies gegradueerd filter voor het donkerder maken van het rechterdeel van de foto. Ik doe dit om de aandacht meer naar het gezicht te brengen.
Zie het eerste voorbeeld.
Vervolgens idem met het linkerdeel waar vooral de arm moet verdwijnen. Hier wordt daarom gekozen voor een donkerder filter.
Tenslotte nog even naar de ogen kijken. Gewoonlijk werkt het penseel met de keuze Iris verbetering goed, maar bij mensen met donkere ogen is penseel met toegevoegde belichting een betere optie.
Toen ik voor het eerst met LR (toen versie 3) begon, was een van de allereerste “zegeningen” de hulplijnen om tot een goede compositie te komen.
De nachtelijke foto (geen flits) die ik hier als voorbeeld gebruik, beviel me niet vanwege de half afgesneden hand en het opzichtige horloge.
Reden voor een stevige crop.
Bij geen van de layoutlijnen staat een oog precies op een sterk punt, maar regels zijn aanwijzingen die vooral voor de beginner heel nuttig kunnen zijn, maar ook weer geen dwangmaatregelen.
Over de layoutlijnen (bij Abobe uitsnijdhulplijn genoemd):
Ik wissel vaak even snel tussen verschillende opties, met een voorkeur voor Gouden verhouding (veel gebruikt in de oude schilderkunst) en derden (de regel van drie).
Dat wisselen doe je met de letter O (je moet wel de layoutlijnen zien)
In totaal zijn er zeven versies van layoutlijnen die je kunt gebruiken
Je kunt kiezen welke je daarvan wily benutten bij het wisselen (sommige gebruik ik nooit en zet ik daarom uit)
Om dit in te stellen ga je naar -> Gereedschappen -> Bedekking Uitsnijdhulplijn -> Overlays kiezen om te doorlopen
Je ziet dan een nieuw venster (Cyclische overlays) en kruist aan welke je regelmatig wilt gebruiken; sluit af met OK
Wil je wat beter bekijken hoe de nieuwe uitsnede eruit ziet, klik 1 2 of drie keer op de letter L voor meer variaties
Een foto met een vage achtergrond kan heel mooi zijn, zoals bij bijv. portretten of macro. De beste manier is om dat te doen bij de opname. Een lens met een wijde opening kan helpen, maar ook fotografische kennis waar je op moet letten om dat te bereiken.
Achteraf iets vervagen in een foto gaat heel goed in Photoshop, maar ook bij Lightroom zijn er mogelijkheden.
Kies de penseel
zet de helderheid op -100
grootte, doezelaar naar keuze
rustig borstelen, want het kost veel computertijd
In het voorbeeld zie je van links naar rechts:
originele foto
het gebied in rood dat ik geborsteld heb met helderheid -100
het resultaat
Twee opmerkingen:
je kunt het resultaat van de bewerking versterken door te rechtsklikken op de bewerkingspunt en dan te dupliceren
Wil je in één keer maximaal vervagen zet dan zowel contrast, als helderheid en scherpte op -100
Klik op start -> er verschijnt een kruisje met grote lijnen
Klik op beginpunt van je tekstfile (Word), houd linker muisknop ingedrukt en klik dan op ander hoek rechtsonder van je Wordfile.
Als alles goed gegaan is, staat nu de tekstfile met de extensie PNG in de goede submap en kun je da aangeven in Lightroom (zie punt 7 openingstekst alhier)
Mocht je er helemaal niet uitkomen, dan moet je me maar even een privémailtje sturen.
In Lightroom kun je het naamplaatje “Lightroom”vervangen door een ander woord of zelfs een afbeelding. Niet meer dan een leuke aardigheid waar je in feite niets aan hebt.
Toch heb ik er een tweetal kleine toepassingen voor.
Tijdens de trainingen merkte ik regelmatig dat cursisten in de knoei zaten, omdat ze niet in de gaten hadden dat ze in een andere module van Lightroom bezig waren. Dat was voor mij de reden om de naan van de werkzame module felgeel te maken voor een duidelijker onderscheid.
Omdat ik vanwege Sennet regelmatig moet wisselen tusen Nederlands en Engels (standaard hier) en soms ook tussen versie LR 5 en LR CC, heb in in het naamplaatje een onderscheid gemaakt tussen beide versies. Overigens kunnen twee verschillende versies niet tegelijk gedraaid worden op de PC.
Veranderen naamplaatje
Kies Bewerken -> Naamplaatje instellen
Er verschijnt een nieuw scherm
links kun je van de naam van alles veranderen: lettersoort, cursief, vet enz., grootte en kleur
rechts idem voor de namen van de modules
Taal
De taal kun je (in tegenstelling tot Photoshop) per keer gemakkelijk veranderen.
Klik op Bewerken -> Voorkeuren
Bij de tab Algemeen kun je helemaal bovenaan de taal veranderen
Zet gelijk daaronder meteen tonen splash-screen uit, want dat is verloren opstarttijd
Klik helemaal onderaan links op Lightroom opnieuw optarten en de nieuwe taal is direkt zichtbaar
Naar aanleiding van een vraag over het exporteren van een foto het volgende.
Je foto’s staan ergens op de harde schijf. Ik zet zelf de foto’s gewoon per jaar en daaronder in submappen per maand:
Foto-2016
- 2016-01
- 2016-02
- 2016-03
- enz.
Twee zaken zijn heel belangrijk:
zorg dat je wéét waar je originele foto’s op je schijf staan
zorg dat de bewerkte foto’s vanuit lightroom altijd in een andere map terecht komen, bijv. de map LR_foto
Lightroom doet niets met je originele foto, maar houdt in een database (de catalogus) alleen de veranderingen bij. Je kunt je origineel dus nooit verpesten met Lightroom.
Dan nu de werkwijze van het exporteren.
Klik linksboven op Bestand -> Exporteren
Je krijgt nu een nieuw scherm te zien
Ik loop dat van boven naar beneden even langs.
Helemaal bovenaan wil LR weten waar de bewerkte foto naartoe moet:
Kies Vaste schijf
Exportlocatie
Het handigste is om te kiezen voor een Specifieke map, want dan weet je precies waar je foto’s terecht komen.
Je kunt exact aangeven in welke submap dit moet zijn (bij mij staat het nu op LR tips)
Bestandsnaamgeving
Ik kies altijd voor de naam van het bestand met daarachter een of meer cijfers.
Op die manier weet ik van een bewerkte foto altijd bij welk origineel deze hoort.
Welk cijfer je kiest, maakt niet zoveel uit. Je kunt bijv. 8 kiezen omdat we in de achtste maand zijn. Zo kun je zelf betekenissen geven aan de toevoeging. Overigens is het jammer dat je hier geen letters kunt toevoegen. Kies nooit Bestandsnaam, want dat werkt verwarrend met het origineel.
Bestandsinstellingen
Voor plaatsing op internet kies je altijd voor JPEG en sRGB. Je kunt rechts ook de omvang van de foto beperken, bijv. tot 425 k.
Afbeeldingsgrootte
Voor een liggende foto voor Sennet kun je kiezen voor max. 1024 pixels.
Bij een staande foto moet je wat anders doen, want Sennet wil niet dat de hoogte meer is dan 800 pixels. Dan moet je de lange rand dus zetten op 800 pixels. Gelukkig kan het eenvoudiger. Kies bij Passend maken nu voor Niet vergroten en 1024 x 800 pixels.
Klik als laatste op de knop Exporteren (rechts onderaan) en je bewerkte foto staat in de door jou gekozen submap onder de naam Bestandsnaam-8.jpg.
Veel praktische toepassingen zijn er niet voor, maar soms is het leuk om eens uit te proberen: een foto waar nog maar één kleur in zit.
Als begin neem ik een foto van een etalage in de binnenstad alhier. Ik wil alleen het geel in het centrale hemd overhouden, de rest van de foto moet zwart-wit worden.
Ga naar Module Ontwikkelen
Kies in het rechterscherm HSL
Kies vervolgens in de regel eronder Verzadiging
Schuif de druppels van alle kleuren (behalve geel) helemaal naar links
De foto is nu grijs, behalve het hemd en wat restjes (zie rode markeringen)
Van die restjes gaan we de laatste kleur wegborstelen
Kies de borstel (penseel)
Kies als effect Verzadiging en zet de verzadiging op nul
Borstel de restjes kleur boven en onder helemaal weg (Vaak kost dit nogal wat tijd van de computer).
