Van de paardentram naar de Dampoort tot de Hermelijn naar Flanders Expo
08-01-2008
O. vervoer Gent (261a)
De nieuwe Muidebrug uit 1934, gezien vanaf de Voormuide. - Centraal het enkel spoor van lijn 6 naar Meulestede en een rijtuig van die lijn aan de terminus over de brug. - Links het spoor van lijn 9 die via de Sassekaai haar eindpunt bereikt om dan langs dezelfde weg terug te keren. - Dwars over de foto is zowel het enkel spoor als de bovenleiding zichtbaar van de goederendienst, geëxploiteerd door de NMVB , geëlektrificeerd in 1938.
Opname uit 1952 waarop een bescheiden konvooi van de NMVB te zien is dat zich van het Rabot naar de Muide of de Dampoort begeeft. In tegenstelling tot de stadstrams reden de motorwagens van de goederendienst rechts voorbij de Rabottorens als we kijken in de richting van de Blaisantvest. Uiterst rechts nog net in beeld: een rijtuig op lijn 10.
Vooraleer het hoofdstuk over de goederenlijn van de NMVB af te sluiten verlaten we bij wijze van uitzondering even de Muidewijk, om een blik te werpen op het oostelijk uiteinde van die verbinding zoals die er midden de jaren dertig uitzag. Vanuit een woning op de hoek van de Dampoortstraat krijgen we een fraai zicht op de ophaalbrug uit 1912, het Octrooiplein, de spoorwegviaduct, het wachthuisje van de tram en onderaan de samenvoeging van de sporen van lijn 3 (uiterst rechts) en deze van de NMVB, komende van en leidende naar Dok-Noord.
De vernielde Muidebrug isoleerde voor twee jaar de tramlijn naar Meulestede. Twee drie-assers (376 en 377) werden in juni 1940 ontmanteld en in delen met bootjes overgebracht, om tot na de voorlopige herstelling van de brug in het voorjaar van 1942, de dienst te verzekeren op lijn 6.
30 mei 1940(Het Volk)
De omgeving van de Muidebrug is erg geteisterd. De brug zelf is verwrongen en gebroken. Deze verenietiging is een grote hinderpaal voor het verkeer dat daar steeds erg druk was. Er is veel schade aan de woningen. Een noodbrug is in aanbouw enkele meter verder. Ze zal twee ton wegen. In afwachting bestaat er een overzet.
25 juni 1940 (Het Volk)
Sinds het opblazen van de bruggen waren de inwoners van de wijk Meulestede en Wondelgem verplicht te voet te gaan tot aan de halte van tramlijn 4 aan de Muidebrug. De noodbrug die daar werd aangelegd is immers niet stevig genoeg om er een tramrijtuig over te laten bollen. De trammaatschappij heeft een paar rijtuigen van lijn 3 uit elkaar genomen en over de kapotte Bargiebrug geplaatst, om de bevolking van de Brugsepoort een snelle verbinding te geven met de stad. Ze zal nu hetzelfde doen voor de inwoners van de Muide en Meulestede. Maandag heeft men een rijtuig uit elkaar genomen en over de noodbrug gebracht. Vandaag komt een tweede aan de beurt en waarschijnlijk is de tramverbinding Muide - Meulestede vanaf morgen verzekerd.
Een rijtuig van lijn 4 op de terugkeerwissel aan de Muidebrug. De lus langs de Sassekaai werd even later in gebruik gesteld. Uiterst rechts bemerken we een gedeelte van de schuin oplopende voetgangersbrug naast de vernielde Muidebrug.
22 mei 1946(nota ETG-bestuur aan de stad Gent)
Aan de Muidepoort wordt deze week de keerlus op de Sassekaai in dienst gesteld, ten behoeve van de verbinding tussen de lijnen 4, 5 en 10, welke alle aan de Voormuide hun terminus hebben. De rijtuigen van de lijnen 4 en 5, komende uit de Sint-Salvatorstraat, rijden dan niet meer de Voormuide in, maar draaien linksaf het Neuseplein op, rijden door de dreef en verder langs de Sassekaai, waar een dubbel tramspoor is aangelegd, om zo de kade nabij de Muidebrug te bereiken. Lijn 10 wordt komende van de Blaisantvest, eveneens rondgeleid langs de Sassekaai. Daardoor rijden de trams van de drie lijnen nog slechts in één richting door de Voormuide, namelijk stadinwaarts. Enkel de rijtuigen van lijn 6 die 's morgens uit de stelplaats komen dienen de Voormuide in te rijden op het rechterspoor, om over het enkel spoor van de Muidebrug de steenweg naar Meulestede te kunnen bereiken.
Zijdelings zicht op de dubbele portieken aan beide zijden van de in 1951 geopende draaibrug aan de Muide. Het systeem werkte feilloos, maar het gekletter van de veren tekens er een tram onderdoor reed joeg de omwonenden in de gordijnen. Bovendien waren er meteen al problemen met de spooraansluitingen...
24 oktober 1950(nota ETG aan het stadsbestuur)
Wegens de werkzaamheden voor de heropbouw van de Muidebrug is het vanaf heden zeer moeilijk geworden om een geordende tramdienst naar Meulestede in stand te houden. Vanaf begin december zal aan het uiteinde van de Sassekaai aanvang worden gemaakt met de wijziging van de sporen, spoorapparaten en luchtlijnen, in gemeenschap met de NMVB, volgens het nieuw tracé. Gelijktijdig zullen ook de twee nieuwe oeverportieken worden gebouwd.
29 januari 1951(De Gentenaar)
Het jaar 1950 was het grote bouwjaar van de nieuwe Muidebrug. Ze werd in staal vervaardigd door de Beauval-scheepswerven. Het duurde echter allemaal wel heel lang. Bij de nieuwe jaarwisseling werd een bijzondere vergadering belegd tussen de verschillende diensten, teneinde de hernieuwing van het tijdschema te bespreken voor de spoorwerken en de luchtleiding. De nieuwe draaibrug is uitgerust met een merkwaardig systeem voor de bovenleiding. Met dat doel werden aan elke zijde twee vlak naast elkaar staande metalen portieken opgericht. De draad loopt telkens tot tegen de buitenste portiek, zowel langs de kant van de Voormuide als aan deze van de Meulesteedsesteenweg. Over de brug zelf is de bovenleiding tussen de twee andere portieken bevestigd. Tussen de naast elkaar staande metalen constructies zijn verende kleppen aangebracht, om voor de tram maximaal stroomcontact te waarborgen en anderzijds het draaien van de brug toe te laten.
26 juli 1951(Het Volk)
De trammaatschappij is niet te spreken over de gebrekkige werking van de nieuwe Muidebrug en klaagt over de slechte "calage-regeling". De brug ligt te diep langs de kant van het tegengewicht, met zwaar gebonk tot gevolg voor het landhoofd, de sporen en de wielen, telkens een rijtuig van lijn 6 aan de dagtaak moet beginnen en 's avonds naar de stad moet terugkeren. Ook is er langs de kant van Meulestede een lichte hoekontregeling van één centimeter ten opzichte van elkander. Dit veroorzaakt stampen en zwenken van de rijtuigen, met vroegtijdige sleet op de sporen als resultaat en bovendien verhoogde kansen tot ontriggeling. De gebuurte klaagt echter over nog iets anders. Ze vinden het ei van Colombus, zoals ze het ingewikkeld systeem van de bovenleiding bestempelen, maar een lawaaierige bedoening die krachtdadig op de zenuwen werkt. Vooral in de "stille" ochtend- en avonduren zorgt het gekletter van de portiekveren bij het onderdoor rijden van de sleepbeugels voor opschudding. Om dan maar te zwijgen over het oorverdovend gedreun en gedonder als de tramwagens over het brugdek bollen. Eénmaal gehoord vergeet je het je hele leven niet meer!...
Drie-assers 378 en 348, respectievelijk in dienst op de lijnen 5 en 4, defileren in de bocht van de Sassekaai voorbij het gebouw waarin de bediening van de draaibrug is ondergebracht. Onderaan rechts is nog vaag het goederenspoor van de NMVB naar Dok-Noord te zien, dat toen reeds enkele jaren niet meer werd bereden. (foto: Van Witsen (NL) - maart 1963)
En zo zijn we in ons overzicht stilaan weer aan de jaren vijftig en zestig toe, de "gouden jaren" van de gele drie-assers. Vanzelfsprekend mag u zich in de laatste aflevering over het Muidekwartier aan vierentwintig schitterende plaatjes verwachten, waarop rijtuigen van de lijnen 4, 5 en 10 de hoofdvertolkers zullen zijn en de Voormuide, het Neuseplein en de Sassekaai het decor. Hier alvast een voorsmaakje...
De kwaliteit van deze opname uit 1965 is niet zo denderend, maar het document is daarom niet minder merkwaardig. Aan het uiteinde van de Blaisantvest keert de ontvanger van rijtuig 348 op lijn 10 de sleepbeugel, om via de overloopwissel onderaan net buiten beeld de terugreis naar het Rabot aan te vatten. De oorzaak van deze handeling is niet zo evident en wellicht van tijdelijke aard. Tussen de bovenleidingspaal en de eerste boom rechts van het tramrijtuig leunen twee personen op de borstwering van het toen nog niet gedempte Lievekanaal. Uiterst rechts enkele auto's die van de Tolhuislaan komen. De huizenrij aldaar is inmiddels gesloopt en vervangen door een modern flatgebouw waarin ook enkele sociale diensten zijn ondergebracht. Achter de drie-asser de bomen van de dreef op het Neuseplein en uiterst links enkele gevels van huizen tussen de Voormuide en de Sassekaai.
Ongeveer dezelfde locatie als deze op de vorige foto, maar dan gezien in de richting van het Rabot. Rechts de hobbelige kasseien en de huizenrij van de Blaisantvest, aan de andere kant de dubbele tramlijn, tot 1959 gemeenschappelijk gebruikt door lijn 10 van de ETG en de goederendienst Rabot-Muide-Dampoort van de NMVB. Links van rijtuig 337 dat zich naar de Sassekaai begeeft bemerken we het fietspad dat ook op de vorige foto te zien is en de bomenrij langs de oever van het Lievekanaal dat toen net was gedempt. De trambedding is intussen opgeschoven naar het midden van de weg en de stille rust die dit beeld uitstraalt vormt een schril contrast met de gevaarlijke verkeerssituatie aldaar, ondanks de lichten, borden en wegmarkeringen. (foto: W. Gogaert)
Drie-asser 326 neemt een aanhangwagen van de reeks 65-72) op sleeptouw en bevindt zich op lijn 10 aan de Tolpoort. Het betreft hier ongetwijfeld een rit van een zogeheten "werkliedentram" tussen de Muide en het Sint-Pietersstation. Het tramstel komt van het Neuseplein rechts buiten beeld en dwarst het kruispunt aan de Tolhuisbrug, op weg naar de Blaisantvest links. Onderaan het uiteinde van de Tolhuislaan. (foto: R. Temmerman - 11 september 1962de noem
Een schitterende opname van de drie rijen bomen welke destijds de dreef vormden op het Neuseplein. Drie-asser 355 komt van het Rabot en draait af naar de Sassekaai. Een ander rijtuig in dienst op dezelfde lijn komt uit de Voormuide (links van de krantenkiosk op de achtergrond) en staat op het punt het enkel spoor te dwarsen waarop zich de 355 bevindt, om dan koers te zetten naar het Sint-Pietersstation. (foto: W. Gogaert)s
Boven: drie-asser 346 in dienst op lijn 4 (Sint-Pietersstation - Muidebrug) verlaat de Sint-Salvatorstraat en zwenkt links af naar het Neuseplein om via de Sassekaai de terminus aan de Muidebrug te bereiken. Rechts onderaan het dubbel spoor in de Voormuide. De voornaamste blikvanger aldaar was zonder meer de achthoekige krantenkiosk, zoals er ook op het Laurentplein en de Heirnislaan dergelijke exemplaren uit de "Belle Epoque" hebben gestaan. De hoek van de Voormuide met het Neuseplein heeft intussen een grondige gedaantewisseling ondergaan. Daar verrees onlangs een flatgebouw met onder meer een ING-vestiging en een winkelcemtrum. Onder: dezelfde locatie, zij het met een meer zomerse uitstraling. Drie-asser 340 scheert rakelings langs de kiosk. Op beide opnamen staat de rolfilm achteraan reeds op "Sint-Pietersstation". Let ook eens op het bejaarde koppel. Het lijkt wel of "Gaston" zijn "Zulma" in bescherming neemt,"...want ze kunnen hier nogal vliegen, die trams!..." (foto: W. Gogaert)
Motorrijtuig 320 met aanhangwagen verlaat het Neuseplein om de Sassekaai op te rijden. Vreemd dat de rolfilm op "10 - Sint-Pietersstation" staat, want je zou eerder denken dat de tram dan aan het einde van de dreef het spoor rechts in beeld zou volgen, richting Blaisantvest. Het "kostschooljuffertje inclusief valies" geeft hier nochtans het goede voorbeeld. Wellicht kwam het tramstel langs lijn 4 uit de Sint-Salvatorstraat, om eerst de terminus aan de Muidebrug aan te doen en dan langs de Voormuide het traject van lijn 10 te nemen richting station... (foto: R. Temmerman - 14 september 1962)
Boven: Rijtuig 351 op "4 - Muidebrug" in de bocht van de Sint-Salvatorstraat naar het Neuseplein. Een rijtuig van lijn 10 heeft de terminus aan de Muidebrug verlaten en geeft aan het uiteinde van de Voormuide voorrang aan dat van lijn 4, om vervolgens naar het Rabot en Gent-Sint-Pieters te rijden. Verder in de Voormuide ontwaren we nog een wagen van de reinigingsdienst uit die tijd. (foto: E.J. Bouwman - 1963) Onder: drie-asser 339 op lijn 10 aan de samenloop van het spoor uit de Sint-Salvatorstraat en dat uit de Voormuide. Links de dreef van het Neuseplein, de reling van de Tolhuisbrug en een gevel van de "Vynckier"-vestiging aan de Nieuwevaart.
Twee opnamen met rijtuigen op lijn 10 richting Sint-Pietersstation. Boven: de 338 op het Neuseplein. De kale bomen en de lange schaduwen geven aan dat koning Winter in het land is. Rechts achter de krantenkiosk de toegang tot de Oude Sassepoortstraat, thans verbreed en herdoopt tot Muidelaan. Toen ook reeds een haltepaaltje van een autobuslijn. Onder: de 331 neemt onder het goedkeurend oog van de mevrouw aan (of van?) de krantenkiosk de bocht van de Voormuide naar het Neuseplein. Op de achtergrond de hoek met de huidige Muidelaan. Let op de "chique slee" ter hoogte van de "dancing". Rechts van de kiosk een vrachtwagen van "Esso Gas". (foto: R. Temmerman - 14 september 1962)
Zo verplaatsen we ons stilaan naar de Sassekaai. Boven: terwijl drie-asser 349 zich op lijn 10 van het Neuseplein naar de Blaisantvest begeeft, krijgen we een fraai zicht op de cafés "Sport" en "Fluvial".De geparkeerde auto's langs de reling van de sluiskom staan op de plaats waar tot halverwege de jaren zestig nog een tweede spoor lag (zie verder), een restant uit de tijd dat de kaai tevens onderdeel was van de goederendienst van de buurtspoorwegen,waarvan het traject liep tussen het Rabot en de Dampoort. (foto: P.I. Thompson) Onder: zicht op de sluis naast de Sassekaai en een gedeelte van café "Fluvial" uiterst rechts. Drie-asser 342 met de rolfilm achteraan reeds op "4 Sint-Pietersstation" is net afgedraaid van het Neuseplein naar de kaai. Onderaan het spoor van lijn 10 met aansluiting op dat van lijn 4.
Twee opnamen van de Sassekaai ten tijde van het dubbel tramspoor. Boven: rijtuig 334 op lijn 10, met links een prachtig zicht op de sluiskom waarin op dat ogenblik verscheidene binnenschepen worden versast. (foto: R. Temmerman - februari 1960) Onder: drie-asser 346 op lijn 4 ter hoogte van de Scheepvaartstraat. In de verte de bocht naar de Muidebrug toe en een gedeelte van de Terneuzenlaan aan de overzijde van het Tolhuisdok. (foto: E.J. Bouwman)
Toen de goederendienst van de buurtspoorwegen eind de jaren vijftig had opgehouden te bestaan, werd het spoor langs de kant van de sluiskom niet langer benut, tenzij om er tijdelijk een rijtuig te parkeren dat kon worden ingezet tijdens de spitsuren. Zo komt het dat we op de bovenste foto drie-asser 351 van lijn 4 voorbij de 356 van dezelfde lijn zien rijden, die met een gedeeltelijk neergehaalde sleepbeugel waarvan de koord onder het koplicht is aangespannen een nieuwe opdracht afwacht. (foto: R. Temmerman - 14 september 1962) Hetzelfde doet zich voor met rijtuig 340 van lijn 10, die op het eerste zicht aan het "spookrijden" is... (foto: juli 1963)
Boven: samenloop van het spoor van lijn 4 dat van het Neuseplein naar de Sassekaai leidt ter hoogte van café "Fluvial" links buiten beeld en dat van lijn 10 (hier met drie-asser 360), komende van de Blaisantvest. Alhoewel het spoor van de voormalige goederendienst van de buurtspoorwegen hier reeds verwijderd is, is het tracé nog duidelijk tussen de straatstenen te herkennen. Onder: hetzelfde mag gezegd worden over deze opname van drie-asser 355 op lijn 4 nabij de Scheepvaartstraat. Op die niet nader gekende prachtige zomerdag hebben jong en oud geen oog voor de tram, maar wel voor één en ander dat zich aan de sluis afspeelt...
Om de verkenning van de Sassekaai af te sluiten volgen hier nog twee foto's van de bocht tussen de Scheepvaartstraat en de Muidebrug. Boven: rijtuig 350, gezien naar de brug toe. Onder: het naderen van drie-asser 341, kijkend in de richting van de Tolhuisbrug. Liefhebbers van old-timers zullen hier ook iets aan hebben en quiz-fanaten kunnen dan weer uitzoeken waarvoor de "witte" betonnen zuil pal op het voetpad langs de sluis kan hebben gediend...
Drie-asser 325 met aanhangwagen uit de reeks 65-72 geparkeerd op het Emiel Braunplein, richting Klein Turkije, klaar om de rit langs lijn 4 naar het Sint-Pietersstation aan te vangen. Foto uit 1958, kort voor de afbraak van de huizenrij. Rechts een gedeelte van het belfort.
NOG VEEL MEER OVER HET GENTSE OPENBAAR VERVOER!!!
Bekijk ook het blog "MIVG" van Dany !!!! ________________________________________
