Van de paardentram naar de Dampoort tot de Hermelijn naar Flanders Expo
25-01-2008
O. vervoer Gent (502a)
Op het Maria-Hendrikaplein wordt door de Koninklijke Dekenij Sint-Pietersstation de woensdag van de feestenweek een rommelmarkt gehouden. Een Hermelijntram in dienst op lijn 1 "Flanders Expo - Korenmarkt" scheert langs de kraampjes, op weg naar het centrum.
Terminus van lijn 4 aan het Maria-Hendrikaplein. De Gentse Feesten zijn halfweg. Enkele fuifnummers zijn duidelijk aan een eerste evaluatie (bezinning) toe...
Graag sluit ik deze aflevering af met drie rubriekjes "oude stijl",waarmee ik feiten bedoel uit de glorietijd van de drie-assers. Weliswaar ingekorte krantenartikels al of niet begeleid van de originele persfoto.
"...Woensdag heeft zich aan het kruispunt Burggravenlaan - Parklaan een ongeval voorgedaan dat tal van mensenlevens had kunnen kosten indien het noodlot het had gewild. Het tramrijtuig 356 van lijn 7 kwam de 300 meter lange weg afgereden in de richting van het Sint-Pietersstation. Wanneer de geleider van zijn remmen wilde gebruik maken teneinde zonder gevaar de scherpe bocht naar rechts te nemen, stelde hij met ontzetting vast dat zij defect waren. Alhoewel de wattman nog gebruik maakte van de handrem, slaagde hij er praktisch niet in de snelheid van het logge voertuig merkelijk te verminderen. Het onvermijdelijke deed zich dan ook voor. Wanneer het tramrijtuig aan grote snelheid in de bocht kwam, sprong het uit de sporen, bolde nog enkele meter verder, om dan midden een hels lawaai op de linkerzijde te kantelen. Het dient niet gezegd te worden dat onder het veertigtal reizigers - meestal schoolkinderen - een ware paniek ontstond. De meeste die uit het voerttuig konden geraken sloegen door schrik bevangen op de vlucht. Onmiddellijk daagde hulp op en werden de passagiers die er niet in geslaagd waren op eigen kracht uit het voertuig te geraken, uit hun netelige positie bevrijd door voorbijgangers en toegesnelde automobilisten. Slechts een viertal personen liepen lichte kwetsuren op. Ook de wattman liep enkele verwondingen op en was zeer onder de indruk. Het mag werkelijk een geluk heten dat het voertuig op de linkerzijde gekanteld is en niet langs de open zijde, zoniet hadden er vele slachtoffers te betreuren geweest bij degenen die op de platforms stonden. Het tramverkeer werd vele uren gehinderd en moest op één spoor geschieden, want het kostte heel wat moeite om het zwaar beschadigde rijtuig recht te trekken, terug in de sporen te brengen en weg te halen..."
"...Op zondag 22 januari kaapte een groep gewapende tegenstanders van de Portugese premier Salazar de Santa Maria, een in de Caribische Zee liggend passagiersschip dat een duizendtal mensen aan boord had. De leider van de kapers, de vroegere legerkapitein en politicus Enrique Galvao, wou koers zetten naar Angola, om van daaruit de opstand tegen Salazar te organiseren. Op 2 februari legde het schip aan in de Braziliaanse havenstad Recife, nadat het door Portugese, Engelse en Amerikaanse zeebodems werd gewongen af te zien van de oorspronkelijke koers. De rebellen kregen politiek asiel in Brazilië. Net zoals het er de muiters van de Santa Maria om te doen was, hebben Gentse studenten van de K.V.H.V.-hogeschool en de rijksuniversiteit de aandacht op een "vrij rijdend Vlaanderen" willen vestigen, toen ze gistermiddag in volle stad een tram kaapten en met het rijtuig triomfantelijk naar de Korenmarkt wilden rijden. Aan de halte van lijn 3 in de Hoogstraat, nabij de Holstraat, stonden een twintigtal studenten. Braafjes stapten ze op het tramrijtuig 378. Aan de Poel gekomen drongen ze plots de bestuurder terzijde en een student maakte zich meester van de controller. De meeste reizigers hadden intussen het rijtuig verlaten. Doch de "blijde intrede" op de Korenmarkt werd in de kiem gesmoord. Toen de studenten met de tram wilden wegrijden bleek hij niet meer onder spanning te staan. De geleider had namelijk voldoende tegenwoordigheid van geest gehad en ongemerkt de stroom kunnen afleggen. Dit nam niet weg dat in een ommezien het rijtuig omgedoopt werd in Santa Maria - beschilderd langs de zijkanten - en men vooraan een doek gespannen had waarop een doodskop geschilderd stond en ook de beruchte benaming. Toen dan de politie aan de Poel op de pinnen kwam stoven de "opstandelingen" als mussen uiteen. Enkele agenten hanteerden zelfs de matrak. Hier moesten natuurlijk de gebruikelijke relletjes nog bijkomen. Die verminderden zeker niet toen een cameraman van de televisie de "lol" nog eens wou overdoen om ze aan de kijkers te kunnen tonen, maar hierin door de politie gehinderd werd. De vlag met de doodskop werd aangeslagen en weggeborgen en dat bleef zo..."
"...Er zal blijkbaar geen Paasvrede heersen tussen het kamp dat de gemeenschap moet beschermen en het kamp dat de gemeenschap moet vervoeren, namelijk de politie en de trammaatschappij MIVG. De kiem van het conflict zit heel diep. Door de Nationale Paritaire Commissie voor het Tramwezen werd in Brussel een loonsverhoging van 300 frank afgedwongen. In deze zin schreef de MIVG de minister aan en voegde er aan toe dat tariefverhogingen noodzakelijk waren om het deficiet tegen te gaan. De minister vroeg welke maatregelen de MIVG overwoog om het verlies op te vangen en één daarvan is het op de helft brengen van het aantal vrijkaarten, wat de maatschappij plus minus 300 frank per man en per jaar kost. De onderscheiden syndicaten van de politieagenten besloten onmiddellijk als reactie een soort stiptheidsactie op touw te zetten. Groene verkeerslichten die met de hand door de politie kunnen worden bediend, worden zichtbaar opzettelijk op rood gezet om de tram minimum vier à vijf minuten op te houden. Aan de Sint-Lievens- en de Keizerpoort worden tramrijtuigen tijdens de spitsuren insgelijks tot vijf minuten opgehouden, hetgeen de verkeersopstoppingen doet gepaard gaan van gevloek en gesakker. De politie zal op haar standpunt blijven en het verworven recht op gratis vervoer tijdens de diensturen verdedigen. Naar het schijnt zou de MIVG bereid zijn opnieuw het vrij vervoer toe te staan, indien het stadsbestuur erin toestemt voor het vervoer van de politie een forfaitaire vergoeding te betalen aan de trammaatschappij, zoals dit gebeurt door het Bestuur der Posterijen voor het tramgebruik van de brievenbestellers. Het woord is nu aan burgemeester Claeys, hoofd van de Gentse politie en aan eerste schepen De Decker, die zonder het wellicht te willen, opposante werkgevers zijn in één en hetzelfde schepencollege! In elk geval, één van beiden of alle twee zullen hun handen niet in onschuld blijven wassen. Had men in de gemeenteraad destijds het voorstel van de socialisten gevolgd om de uitbating van het openbaar vervoer op zich te nemen, dan zou al wie thans door deze koude oorlog tussen tram en politie gepest wordt, van dergelijke onverkwikkelijke zaken gespaard zijn gebleven..."
("Vooruit" - 13 april 1963)
* In dat jaar speelde Romain Deconinck met zijn "Beren" een stuk in de Minard onder de titel "D' Agenten goan opzije oan ze nen tram zien rijen!"
AFLEVERING 45 (WEEK VAN 29 JULI TOT 4 AUGUSTUS) TERUG BESCHIKBAAR !!! ==========================
Deel 1: dossier "W-E-N-Z-O-L"... verzamelnaam voor de zes geëlektrificeerde buurtspoorlijnen in de Gentse regio.
Waar men gaat langs Oost-Vlaamse en Gentse wegen kwam men tot eind de jaren vijftig de "boerentram" tegen...
De geëlektrificeerde buurtlijn Gent-Sint-Pieters - Wondelgem - Evergem werd geëxploiteerd tussen 6 augustus 1931 en 30 mei 1959. Omstreeks 1953 kwamen gemoderniseerde rijtuigen in dienst, waarvan voor de reizigers het gestroomlijnde koetswerk het meest opvallende kenmerk was. Iets later werden daar enkele rijtuigen uit de reeks 41 000 aan toegevoegd. In beeld motorwagen 41 001 op lijn "E" (Gent - Evergem) aan de halte "Rabot". De rit leidde vervolgens naar het Griendeplein, de Wondelgemstraat en -brug, de Ryhovelaan en de Evergemsesteenweg.
Motorwagen 41 000, eveneens in dienst op de lijn naar Evergem. Tussen het Maria-Hendrikaplein (terminus "Gent Sint-Pieter" en het Rabot was er een gemeenschappelijk traject met de stadslijnen 2 en 10 tot aan de Rozemarijnbrug, met lijn 10 langs de Coupure Rechts en de Contributiestraat. Tussen de bomenrij van de Begijnhoflaan (zie vorige foto) beschikte de buurtlijn evenwel over een eigen, derde spoor.
(Foto: E.J. Bouwman - halte Bernard Spaelaan (Rozemarijnbrug) - 27 maart 1958)
Een derde opname van een motorwagen uit de reeks 41 000 in dienst op buurtlijn "E". Het rijtuig bevindt zich hier aan de terminus in de Reibroekstraat te Evergem, waar tot 2 juni 1956 aansluiting was met de spoorauto naar Bassevelde.
De buurtlijn via Sint-Amandsberg naar Lochristi werd in twee fasen geëlektrificeerd: vanaf 16 december 1930 van de Dampoort naar Lochristi, op 10 februari 1931 ook tussen de Dampoort en het Maria-Hendrikaplein, met terminus aan het "Flandria Palace" (Astridlaan). Aan de tramexploitatie kwam een einde op 28 september 1957.
(onbekende auteur - motorwagen 41 002, gevolgd door een tweede exemplaar, aan het uiteinde van de Land van Waaslaan, kant Dampoort - 1956)
Nog een laatste opname van motorrijtuig 41 002, nu aan de terminus van de lijn te Lochristi (herberg "Tramstatie" aan de hoek van de baan naar Mendonk). De sporen liepen echter nog een eindje verder langs de Antwerpsesteenweg tot aan de nog steeds bestaande tramstelplaats. De motorwagens 41 000 - 41 011 werden in de periode 1953-'58 gebouwd in de werkhuizen van de NMVB te Kuregem, als aanvulling van de wagens type "S". De rijtuigen 41 000, 41 001 en 41 002 werden als type "N" op het Gentse net ingezet. Ze werden in 1966 aan Gyon in Spanje verkocht. In 1954 werden ook de rijtuigen 41 008 en 41 009 naar Gent overgebracht.
De elektrificatie van de buurtlijn naar Nevele geschiedde in vier stadia. Het gedeelte tussen Gent-Sint-Pieters en Drongen werd op 5 april 1931 in gebruik genomen. De terminus op het Maria-Hendrikaplein werd via de Koning Albertlaan, Prosper Claeysstraat en Prins Boudewijnstraat bereikt. Op Gents grondgebied volgde de lijn een eigen bedding tussen de Martelaarslaan, Ekkergemkerk en de Rooigemlaan. Drongen-Baarle, Bachte-Maria-Leerne en Nevele via Vosselare volgden op respectievelijk 19 december 1931, 18 februari 1932 en 20 maart 1932.
(Foto: W. Weyts - Motorwagen 9748 aan de halte "Kerkhof" te Drongen - 1957)
Motorwagen 9747 aan de "tramstatie" te Vosselare. Links een tweede motorrijtuig met neergehaalde pantograaf. De schuine stand van de tram centraal in beeld, wellicht tijdens een manoeuvre via het overloopspoor en het indrukwekkend aantal personen langs de straatkant laten vermoeden dat hier iets ongewoons aan de hand is. (Foto: Bazin - 11 juni 1955)
De historiek van de buurtlijn naar Oostakker vertoonde dezelfde kenmerken als deze naar Lochristi: elektrisch tussen Oostakker-dorp en de Dampoort, wel pas vanaf 16 december 1930 en met aanvang van 10 februari 1931 tot Gent-Sint-Pieters (Flandria Palace / Astridlaan). Tussen het station en het bedevaartsoord "Lourdes" werden naargelang de noodzakelijkheid rijtuigen bijgevoegd die op de rolfilm "O doorstreept" hadden staan. Net als het tramverkeer naar Lochristi werd dat naar Oostakker-dorp stopgezet na 28 september 1957.
(Onbekende fotograaf - motorwagen 41 008 nabij de grote vijver van het Citadelpark, op weg naar de terminus aan het Maria-Hendrikaplein - 1956)
Andermaal motorrijtuig 41 008, gesitueerd op het Oktrooiplein, gelegen tussen de spoorwegbrug aan de Dampoort en de zwaaikom aan het uiteinde van de Kasteellaan. Rechts een drie-asser van lijn 3, stadinwaarts via de Dampoortbrug. Net boven de buurttram de aankondiging "Gentse Wintervelodroom, heropening op zondag 2 oktober 1955..."
Schattig plaatje voor wie fan is van trams en spoorwegen! Terwijl motorrijtuig41 009 zich, komende van de Antwerpsesteenweg, onder de spoorwegbrug aan de Dampoort begeeft, dendert daarboven een goederenkonvooi van de NMBS voorbij. Andermaal op de achtergrond, zij het enigszins vaag, publiciteit voor de "Trophee der Wegrenners" op 29 september 1957 in de Gentse Wintervelodroom.
Terminus van de geëlektrificeerde buurtlijn in Oostakker-dorp. Links onder een eindje spoor inclusief klem, waarop in vroegere tijden vaak goederenwagons werden gestationeerd. Het spoor rechts van motorrijtuig 41 008 behoorde toe aan het traject van de spoorauto's die tot aan de afschaffing van de elektrische lijn in september 1957 de verbinding verzekerden met de gemeenten Desteldonk en Zaffelare.
De buurtlijn "W" leidde van het Sint-Pietersstation te Gent naar het Beernaertplein in het centrum van Wetteren. Op 10 februari 1931 nam de elektrische dienst tussen het Maria-Hendrikaplein en de tramstatie in Heusden via de Dampoort, de Dendermondsesteenweg en Destelbergen een aanvang. Met het oog op de nabije toekomst stond toen op het houten lijnbord "Gent St.Pieter/Gand St.Pierre - W - Heusden". De secties naar Laarne en Wetteren-"Kapellendries" waren op 1 februari 1932 eveneens geëlektrificeerd. Alle tramverkeer op die lijn viel stil na 27 september 1958.
(Foto: motorwagen 9749 met aanhangwagen in de Emiel Clauslaan, aan de rand ven het Citadelpark. De sporen werden tevens benut door de stadslijnen 7 en 9. Wat verder bereikte het tramstel langs de Park- en Clementinalaan het Maria-Hendrikaplein - onbekende auteur - zomer 1956)
Een moeilijk te identificeren motorrijtuig in dienst op de lijn "Gent St-Pieter - Wetteren". In beeld de Dendermondsesteenweg tussen de stelplaats van de NMVB en het Heernisplein te Sint-Amandsberg. De rit verloopt verder naar de Dampoort en het Sint-Pietersstation.
Drie-asser 325 met aanhangwagen uit de reeks 65-72 geparkeerd op het Emiel Braunplein, richting Klein Turkije, klaar om de rit langs lijn 4 naar het Sint-Pietersstation aan te vangen. Foto uit 1958, kort voor de afbraak van de huizenrij. Rechts een gedeelte van het belfort.
NOG VEEL MEER OVER HET GENTSE OPENBAAR VERVOER!!!
Bekijk ook het blog "MIVG" van Dany !!!! ________________________________________
