Peeters kondigde vrijdag aan dat hij met de Europese Commissaris voor Transport Violeta Bulc tot een akkoord over een hervorming van de wet-Major was gekomen. Europa, dat grote problemen heeft met de wet omdat die havenbedrijven belet vrij personeel aan te werven, heeft vorig jaar een inbreukprocedure tegen ons land opgestart.
Om een veroordeling door het Europees Hof van Justitie te vermijden heeft Peeters commissaris Bulc beloofd uiterlijk tegen 1 juli 2016 een modernisering van de wet-Major in wetteksten te gieten.
Of het voorstel van Peeters ver genoeg gaat, is niet duidelijk. Bulc spreekt niet over een akkoord, maar over een ‘veelbelovende stap voorwaarts’. Haar kabinet is de tekst aan het analyseren.
Wat verandert er voor havenarbeiders?
Bedrijven in een havengebied kunnen nu enkel met erkende havenarbeiders uit de zogenaamde pool, of het ‘kot’, werken. Daardoor bepalen de vakbonden wie in de haven mag werken en wie niet. Dat is een doorn in het oog van de Europese Commissie, die vindt dat bedrijven moeten kunnen kiezen wie ze aannemen.
In zijn voorstel, dat De Tijd kon inkijken, komt Peeters aan die kritiek tegemoet door havenbedrijven de kans te geven om werknemers aan te werven die niet tot het ‘kot’ behoren. Dat moet meteen kunnen voor het aannemen van werknemers met een contract van onbepaalde duur.
Voor contracten van bepaalde duur wil Peeters een overgangsregeling invoeren. Vanaf 1 juli 2017 moeten havenbedrijven werknemers kunnen aanwerven met contracten van langer dan twee jaar. Vanaf de zomer van 2018 moet dat mogelijk zijn voor contracten van een jaar, vanaf 2019 van een halfjaar. Vanaf juli 2020 moeten ondernemingen ook niet langer voor dagcontracten langs het kot passeren.
Wel moeten havenbedrijven om veiligheidsredenen nog altijd met erkende havenarbeiders werken. Die erkenning moet volgens Peeters’ voorstel worden toegekend door een onafhankelijke commissie van ambtenaren, waardoor de bonden buitenspel worden gezet. Daarnaast wil de CD&V’er tegen 2020 ook af van de restricties op wat havenarbeiders mogen doen. Momenteel is er een verbod op multitasking, waardoor een kraanman bijvoorbeeld geen andere taken in de haven mag uitvoeren.
Wat verandert er voor logistieke bedrijven?
Logistieke bedrijven in het havengebied moesten tot nu toe eveneens beroep doen op havenarbeiders. Hun activiteit - het inpakken of herverpakken van bestellingen - heeft nochtans nauwelijks iets met havenarbeid van doen. Van Peeters hoeven zulke bedrijven dan ook niet langer met erkende havenarbeiders te werken. Wel moeten ze de loon- en arbeidsvoorwaarden van de havensector naleven.
Wat vinden de vakbonden?
De hervorming van de wet-Major ligt ongelooflijk gevoelig bij de vakbonden, dat maakten ze gisteren nog eens duidelijk met een persbericht. Het gevoeligste punt vinden ze dat havenbedrijven op termijn ook voor dagcontracten het kot kunnen ontlopen. ‘Op termijn zal geen enkel bedrijf nog beroep doen op de pool, maar zullen ze kiezen voor interimarbeid’, zegt Marc Soens van de christelijke vakbond ACV. ‘Het poolsysteem is ten dode opgeschreven en dat ligt heel moeilijk voor ons.’
Ook de mogelijkheid tot multitasken zint de bonden niet, omdat dat de veiligheid van de havenarbeiders in het gedrang zou brengen. ‘De grote kracht van de Antwerpse haven is net dat de havenarbeiders zeer gespecialiseerd zijn. Dat dreigt verloren te gaan en dat kan accidenten tot gevolg hebben’, meent Erik Quisthoudt van de liberale ACLVB.
Wat vinden de werkgevers?
Ook Cepa, de werkgeversorganisatie van de havenbedrijven, heeft bedenkingen. Net zoals de bonden staan de werkgevers niet te springen voor een liberalisering van de dagcontracten. Het toekennen van dagcontracten via de pool geeft de bedrijven heel wat flexibiliteit, die met Peeters’ voorstel deels verloren dreigt te gaan.
Het vrijmaken van de logistieke arbeid gaat voor de werkgevers dan weer niet ver genoeg. Doordat logistieke bedrijven voor hun werknemers de loon- en arbeidsvoorwaarden van de havenarbeiders moeten volgen, kost het inpakken of verpakken van pakjes in het havengebied meer dan elders. ‘Om logistieke activiteiten in het havengebied duurzaam te ontwikkelen is er nood aan een aantrekkelijker arbeidskader’, stelt Paul Valkeniers van Cepa.
Wat nu?
Peeters bespreekt binnenkort het actieplan met de sociale partners. Hij hoopt dat ze instemmen met de voorstellen, al staan de sterren niet gunstig. ‘Dat voorstel zal door onze achterban niet op gejuich worden onthaald en dan druk ik me zeer voorzichtig uit’, zegt Quisthoudt. ‘Onze mensen pikken het niet dat het poolsysteem wordt afgebouwd.’
Stevenen we dan op stakingen af? ‘We gaan eerst samenzitten met de werkgevers en Peeters om een onderhandelde oplossing te zoeken. Maar op de langere termijn kan ik geen stakingen uitsluiten. In zie alvast donkere wolken samentroepen’, stelt Quisthoudt. ACV’er Soens wil dat niet herhalen, al stelt ook hij dat het voorstel ‘zeer moeilijk ligt’.
Gaat het voorstel voor de vakbonden te ver, dan bestaat nog steeds de kans dat het voor de Europese Commissie niet ver genoeg gaat. De inbreukprocedure tegen ons land blijft lopen en zal pas worden stopgezet als Peeters’ hervorming in wetteksten is gegoten én als de Commissie oordeelt dat hij daarbij ver genoeg is gegaan.
