Eeuwenlang toonden boekbinders zich meesters in het hergebruik van materialen. Bij boek- en registerbanden leenden vooral de platkernen, de platbekleding, de dek- en schutbladen en de rugversteviging zich tot het integreren van oud materiaal.

Abdijen die over een scriptorium beschikten, bonden vaak ook zelf codexen in. Daarbij werd ge­bruik gemaakt van materiaal dat aanwezig was. Zo bevatten een aantal handschriften afkomstig uit de cisterciënzerabdij Ten Duinen fragmenten van eenzelfde evangeliarium uit de tiende eeuw. Spectaculairder is de verwerking van een fragment van een oorkonde uit de Merovingische tijd (7de eeuw) dat al tijdens de middeleeu­wen in de band van een Duinenhandschrift werd verwerkt. De doorbraak van het gedrukte boek betekende het einde van veel handgeschreven boeken. Dit in onbruik raken van handschriften verliep wel over een lange tijd. Zo kregen Brugse almanakken uit het begin van de 19de eeuw een perkamenten plat­bekleding met bladen afkomstig uit liturgische handschriften van de late middeleeuwen.

In Brugge waren vanaf de late middeleeuwen boekbinders actief, als zelfstandige ambachts­lui, vaker in samenhang met een schrijfatelier, een boekdrukkerswerkplaats of een boekhan­del. Dat het verkopen en inbinden van boeken sa­mengingen, ligt voor de hand. Het was bijgevolg maar een kleine stap om onverkoopbare boekvoorraden te verwerken in nieuwe boekbanden. Zo werden de voorbije jaren in Brugse register­banden uit de 16de eeuw, bewaard in het Stads­archief, fragmenten aangetroffen van het ge­drukte Antwerps liedboek, en van een almanak van de Brugse arts Pieter Bruhesius uit 1548. Het Antwerps liedboek was kort na verschijnen op de index van verboden boeken terecht geko­men en mocht dus niet langer worden verkocht.

Brontekst: Informatieblad Boek in de Kijker 2011 over “Boekbanden in Brugge – Brugse boekbanden” (Stedelijke Openbare Bibliotheek Brugge).

Illustratie: Fragment van een Merovingische oorkonde (7de eeuw) dat al in de middeleeuwen als maculatuur werd gebruikt in de band van een middeleeuws handschrift uit de Duinenabdij. (Brugge, Openbare Bibliotheek, ms. 615)