Vlak naast de Mechelse beiaardschool gevestigd in het huis “Het Schipke” bevind zich de tuin van het Hof van Busleyden, en een torentje, dat al dat moois bewaakt.. Het renaissancetorentje is bekroond met een balustrade en een torenhelm en herbergt in zijn bovenste geleding een beiaard van 49 klokken. Alle leraars, studenten en oud studenten kennen dit 2541Kg wegende instrument, dat vooral als oefenbeiaard wordt gebruikt door de “Koninklijke beiaardschool Jef Denyn”.

Wijlen Gaston van den Bergh, de vroegere stadsbeiaardier van Lier en Halle heeft ooit eens in een voordracht van 27.06.83 tot de leden van het Comité van Toren en beiaard v.z.w. van Mechelen verteld dat men met de oprichting van de Busleydenbeiaard, de Monumentencommissie even voor schut had gezet. Aan het geklasseerd torentje mocht geen steen gewijzigd worden, dat was wel een probleem om de zwaarste klok een bes van 420kg binnen te krijgen. Deze klok werd ook op het klavier aangesloten als bes, zodat het instrument in tegenstelling tot de meeste andere beiaarden niet getransponeerd diende te worden. Toch moest er een gat naast een raam gekapt worden. Dit moest daarna terug dichtgemetseld en onzichtbaar hersteld worden. Wijselijk en dit om op geen NJET te stuiten heeft men nadat de klok was geplaatst  de Monumentencommissie om toelating gevraagd. Ze waren daar blijkbaar goed op de hoogte want hun antwoord was “De beiaard IS er al. Ge hebt ons voor een voldongen feit gezet”. Wel moest men in het begin op Busleyden zonder verlichting spelen. Er mocht géén elektriciteit in het torentje wegens brandgevaar voor het museum, men was niet verzekerd enz……….. Men ging dan maar naar boven met een zaklamp of een brandende kaars, dat was minder “gevaarlijk,” gelukkig is die tijd voorbij.

Het is  wel de moeite even bij dit instrument blijven stil te staan. In 1953 werd deze beiaard door het Mechelse stadsbestuur aan de beiaardschool geschonken. De firma M. Michiels Jr. uit Doornik (van Mechelse origine) werd met het gieten en de plaatsing belast. Tevens en dit moet toch ook wel even worden onderlijnd, is de stemmige binnentuin een ideale luisterplaats.

Ik herinner me nog alsof het gisteren was hoe Jef Rottiers (1904-1985), na een les piano me vanuit het tussenkamertje in de Van Hoeystraat waar de buffetpiano stond me, naar het koertje achteraan loodste om naar de beiaard van Busleyden te gaan luisteren. Eest moesten we nog langs het reuze grote schilderij van “De Toren Van Babel “  waar de meester aan het werken was. Jef schilderde niet naar het origineel maar naar kleurenreproducties en detailfoto’s telkens met toevoeging van kleine symbolische elementen die niet op het originele werk voorkwamen. Luister, zei hij me dit is iets van mij dat ze spelen “Sprookje”. Rottiers was een all-round kunstenaar, hij was niet alleen schilder doch ook beiaardier en vooral een groot toondichter van beiaardmuziek. Hij genoot van de beiaardklanken uit het torentje van Busleyden. Terwijl hij binnensmonds mee neuriede hing zijn zelfgerolde sigaret in een van zijn mondhoeken  klaar om zo omlaag te vallen. Dit alles is meer dan vijftig jaar geleden ik was toen twaalf, dit vergeet ik nooit. Toen alles stil werd draaide hij zich om en zie me, “ge moet ook leren beiaardspelen jongen”. Helaas ben ik daar veel te laat aan begonnen, wat niet wegneemt dat het een mooie hobby is.

Jef Rottiers’s leerling mijn goede vriend Joseph Lerinckx pr.(1920-2000)  heeft het torentje tot twee maal toe bezongen. Eerst in zijn Busleyden-menuet uit december 1971 en een tweede maal in zijn Busleyden-memory van februari 2002 opgedragen aan Marcel Kocken voor diens 65^ste verjaardag. Lerinckx had zoals ook ik van echtgenote en dochter Kocken een brief ontvangen  om mede te werken aan het “liber amicorum” van Marcel. Lerinckx had een enorme bewondering voor de licenciaat geschiedenis en toenmalige leider en bezieler van het Festival van Vlaanderen afdeling Mechelen. Een maand later was Joseph’s compositie reeds klaar en bewerkte hij dit nog tot “Fox-Trott voor ’n jarige Marcel” voor koperensemble en beiaard.

De klokken van de Busleydenbeiaard  hebben een korte uitklinktijd, wat het instrument een tokkelkarakter geeft. Doch daarom is het ook bij uitstek geschikt voor de uitvoering van muziek uit de baroktijd en de klassieke periode.  Ook in samenspel met andere instrumenten komt deze beiaard uitstekend tot zijn recht. Daarom werd hij ook gebruikt in een CD uit 1991, in een opname samen met gitaar. Ik denk hier aan de prachtige CD “Carillon and Guitar”, van  mijn beiaardleraar Eddy Marien en guitarist Wim Brioen Vroeger werd dit bronzen hart zelfs opgenomen in de programma’s van het Festival van Vlaanderen afdeling Mechelen, vandaag de dag valt deze eer ook de jongste beiaard (1981) van de Sint. Romboutstoren niet meer te beurt. De Mechelse reus is door de “wijzen” van het Festival van Vlaanderen vanaf nu het zwijgen opgelegd. Vond het onstaan van het Festival van Vlaanderen afdeling Mechelen soms niet zijn oorsprong in de orgel-recitals van Flor Peeters en de beiaardconcerten van Staf Nees?  Het kan verkeren zei Bredero…………het enige origineel historisch  instrument uit de lage landen dat de beiaard wel is, mag zijn bronzen stem in het Mechelse “Vlaamse Festival” niet meer laten klinken. Arm Vlaanderen…………………………spijtig.

Tot slot toch nog dit, het Hof van Busleyden werd tussen 1503 en 1505 in opdracht van humanist H. van Busleyden gebouwd. Naar alle waarschijnlijkheid waren Antoon I en Rombout Keldermans de bouwmeesters van dit prachtige renaissancecomplex. Beiden behoorden zonder enige twijfel de voorouders van de naar Amerika uitgeweken organist-beiaardier  Mechelaar Raymond Keldermans wiens zoon Karel de traditie in de USA verder zet.….Daarmede is de cirkel van de klokkenmond helemaal rond.

Michel Lejeune

09-04-2005, 17:05 Geschreven door Michel Lejeune
Reageren (0)

Naar aanleiding van de 75^ste verjaardag van concertpianist Philibert Mees (geboren  te Mechelen op 13 mei 1929) richtte zijn geboortestad op 13 februari 2005 een huldeconcert in. Philibert Mees studeerde klavier bij Lode Rosquin aan het muziekconservatorium te Mechelen. Hij zette zijn muzikale studies verder aan het Kon. Vlaaams Muziekconservatorium te Antwerpen, in de klas van Eugeen Traey, waar hij in 1949 een eerste prijs met onderscheiding en in 1952 het hoger diploma behaalde. Daarna studeerde hij als privaatleerling, onder de leiding van de bekende Weense pianist Stevan Bergman (Nederland), en in 1955 werkte hij verder onder de leiding van Geza Abda (klavier) en Igor Markewitsj (orkestdirectie) aan het Mozarteum te Salzburg. Aldaar viel hem de eer te beurt als solist te kunnen optreden tijdens het eerste Schluskonzert van de Sommerakademie.

Sinds 1953 trad hij geregeld op als solist bij publieke concerten alsook voor de radio in binnen en buitenland. Hij concerteerde onder de leiding van dirigenten als Franz André, René Defossez, Heinz Zilcher, Oivin Fleldstadt, Daniël Sternefeld, Jozef Verelst, Fernad Terby, Roelof krol, Henk Spruyt, Urs Voegli en Walter Crabbeels. Na meer dan 800 concerten in binnen- en buitenland kan men Philibert Mees terecht de ambassadeur van de Vlaamse  muziek noemen: in Santiago de Chile vertolkte hij Lodewijk Mortelmans en in Sint-Petersburg speelde hij pianowerk van Gilson.  

De toehoorders in de Mechelse stadsschouwburg genoten van de verpletterende en verblindende individualiteit van de uitvoerder. Ieder muziekliefhebber was onder de indruk van de emotionele macht en het krachtige temperament van de concertant.

Het kon haast ook niet anders dan dat Philibert Mees een vurige verdediger van Vlaamse componisten in “zijn Dijlestad” zeker de muziek van de groten der “Mechelse school”, een diamant met vele facetten, ten gehore zou brengen.

Werken van August De Boeck, Flor Peeters, Gaston Feremans, Godfried Devreese, Frederic Devreese en Peter Cabus stonden dan ook op het programma. Allemaal composities van toondichters die ofwel Mechelaar van geboorte ofwel vele jaren van hun leven in de Dijlestad hadden gewoond en gewerkt. Van het einde der negentiende- tot ver in de tweede helft der twintigste eeuw drukten al deze “Mechelse” toonkunstenaars hun stempel op het Belgische klassieke muziekleven. Vele anderen zoals Edgar Tinel, Mgr. Van Nuffel, Marinus de Jongh, Jef Denyn, Staf Nees , Jef Rottiers, Staf Nees, droegen, meer dan hun steentje bij tot uitstraling, niet alleen in ons land doch ook ver daarbuiten,.van deze Mechelse muziekstroming.

Op een grauwe herfstdag van 2004 belde Philibert Mees bij me aan met vraag of ik soms geen pianowerk van Joseph Lerinckx pr. in mijn bezit had. Hij wou graag op zijn huldeconcert ook een compositie brengen van deze priester-toondichter. Ik voelde me vereerd in mijn oude vriend zijn plaats doch ik wist zeer goed dat Joseph Lerinckx bitter weinig voor piano had geschreven. In zijn legaat vond ik “Cantilene”. Het is een bewerking voor piano van de Aria uit de Jubileum-Suite door Lerinckx getoonzet in 1981 als huldecompositie en opgedragen aan Meester-Beiaardier Piet Van den Broeck. Het is op mijn aandringen dat Lerinckx op het einde van zijn leven deze originele beiaardmuziek heeft bewerkt voor piano, orgel en trompet, orgel en zang, orgel en viool. Het sprak Philibert Mees onmiddellijk aan en hij heeft dit werk op zijn eigen schitterende manier dan ook gebracht op zijn huldeconcert.

Als musicus en Mechelaar kon Philibert Mees niet anders dan getroffen zijn geweest door de

klokkenklanken van de Sint-Romboutstoren. Hij houdt van beiaard en was ook zeer verwonderd toen ik hem vertelde dat het festival van Vlaanderen-Mechelen het zelfs niet meer nodig vond nog verder beiaardconcerten te programmeren. Alhoewel de roots van het Festival Van Vlaanderen Mechelen juist haar oorsprong vinden bij de orgelconcerten van Flor Peeters en de beiaardconcerten van Staf Nees. Vlaanderen vergeet graag het instrument met een bronzen hart, Vlaanderen vergeet graag zijn grote toondichters. Hoe dikwijls hoort men op Klara Van Hoof, De Boeck, Meulemans, Cabus, Mortelmans, Tinel enz…….En hoe dikwijls hoort men op Klara Philibert Mees? Op 3 december l.l. om 22 uur heb ik in de uitzending Musiciens Belges op RTBF(musique 3) men sprak er over “un garnd pianiste du Nord du payes, dans l’automne de sa vie” Phiplibert Mees een hartverwarmende Mortelmans en een grootse Cabus horen vertolken. Ik was diep ontroerd bij het aanhoren van al die mooie Vlaamse klanken. Hoe kan ik anders besluiten dan met………een nederig doch dankbaar merci Madame Anne Quievreux, U vergeet geen grote Vlaams talenten, U programmeert ze.

Foto: Philibert Mees

Michel Lejeune

09-04-2005, 16:59 Geschreven door Michel Lejeune
Reageren (1)

30-11--0001, 00:00 Geschreven door Michel Lejeune
Reageren (0)