Bonsai - Oosterse kunst ...

Het is een stukje natuur verkleind nagebootst . Het is een levende kunstvorm , die naargelang de duurtijd alleen maar in schoonheid kan toenemen zijn ganse leven lang .

Bij een bonsaicreatie is het niet voldoende te weten hoe een plant in leven te houden en hoe ze klein te houden , een gevoel voor schoonheid en veel geduld speelt een rol bij de bonsaimaker

Er moet rekening gehouden worden met de verschillende eigenschappen van de soort plant waaraan gewerkt wordt .

Vermoedelijk is de oorsprong van bonsai ( penjing ) ontstaan in China . Het adellijke volk gaf opdracht aan hun dienaren om kleine eigenaardig gevormde planten uit de bergen te verzamelen , in potten te zetten in de hovingen en verder te kweken zonder hun vorm te veranderen . Vele jaren was dit een kunstuiting voor de elite .

Koreaanse monniken hebben die eigenaardige boompjes overgebracht naar Japan . Waarop Japanners een verfijnde vorm ontwikkelden , ook inzake technieken toegepast op deze boompjes . Aanvankelijk had deze cultuur een religieuze betekenis , vormde een inspirerend uitgangspunt voor meditatie en paste best in de sfeer van het Boeddhisme . Rond 1900 kwam bonsai in alle lagen van de bevolking . Zo ontstond er handel .Sommige jonge japanners vinden nu aan bonsai bezig zijn een bezigheid voor oude mannetjes . Met de tweede wereldoorlog kwam bonsai via de Amerikanen naar het Westen . Nu is bonsai verspreid en gekend over de ganse wereld . In Japan is bonsai het resultaat van creativiteit van meerdere generaties . De prestatie van de japanner is een onderdeel van het geheel , zijn persoonlijke prestatie is ondergeschikt .

De natuurlijke groeiwijze van bomen ligt aan de basis van de verschillende vormen die wij bij bonsai zien . De benaming van de stijlen is van Japanse origine . Asymmetrische opbouw geeft een zekere spanning en voorkomt saaiheid van het geheel .

Kenmerken van een goede bonsai . De wortelvoet ( nebari ) is een van de belangrijkste elementen bij de beoordeling van bonsai . De voet brengt de verankering met de aarde tot uitdrukking erop lettend dat de wortel dicht tegen de stambasis in de grond gaat . De stam , liefst breed aan de basis en taps toelopend naar boven toe waarbij de top naar de bezoeker helt

Een speciaal karakter aan de boom geeft een grove bast . De stam kan recht of gebogen zijn . Meerdere stammen kunnen uit één wortelvoet ontspringen . De kroon kan bescheiden van vorm zijn of vol en compact , de vorm mag het geheel niet uit evenwicht brengen . De takken op de stam moeten zorgen voor een goed evenwicht . De pot moet de wortelkluit vasthouden , hij moet passen bij de boom inzake vorm , afmeting en kleur . Naargelang de boomsoort worden er geglazuurde of ongeglazuurde potten gebruikt . Voor de meeste bonsaistijlen wordt een ondiepe schaal gekozen . Meestal staan bonsai vrij opgesteld , zo kunnen ze langs alle kanten bekeken worden , toch hebben ze een voorkant van waaruit ze dan ook het mooist zijn

De grootte van bonsai varieert van zeer klein , amper enkele cm tot boven 1 m.

Over de ouderdom bestaan er nogal wat misvattingen . Het belangrijkste is de leeftijd die een boom uitstraalt .

Waar bonsai zetten . Binnenbonsai : standplaats licht . Hoge luchtvochtigheid .

- Buitenbonsai : komen best tot hun recht tegen een rustige achtergrond op bonsaitafels of sokkels . Beschut tegen felle winden en hevige regen . Op zeer warme zomerdagen beschermen voor de felle middagzon . Af en toe kan een bonsai binnen gezet worden als aankleding van het interieur . In Japan stelt men bonsai op in een tokonoma ( nis ) speciaal om bonsai of ikebana ( Japans bloemschikken ) op te stellen .

Zelf bonsai kweken .

Wil uzelf bonsai maken laat de natuur dan een inspiratiebron zijn . Om tot de vormgeving te komen van een klein boompje , gelijkend op grote broer in de natuur moet aan de boom worden gewerkt ( trainen ) . Dit gebeurt door snoeien , nijpen van uitgelopen knoppen ( trimmen ) Takken en twijgen laten uitgroeien , in vorm brengen ( bedraden ).

Het in draad wikkelen van bepaalde onderdelen van de boom , daarna plooien of buigen van die bedraade tak of stam beïnvloedt de vorm , wijzigt de groeirichting en kan ook de vormgeving verfijnen . Nieuwe groei moet dus op bepaalde tijdstippen bijgewerkt worden .Aan pas verpotte bomen nooit werken , eerst weer goed laten groeien . Om bepaalde onderdelen van de boom van groeirichting te veranderen kunt u ook spandraden gebruiken .

Bedrading moet verwijdert worden als die begint in de bast te groeien ( littekens ) . Regelmatige controle is aanbevolen . Blijft de tak op z’n plaats dan is het o.k. , indien niet dan opnieuw bedraden ( draad niet op dezelfde plaats omwinden ) . Ernaar streven om geen zware littekens te hebben ! Donker bruingekleurde aluminiumdraad is zeer geschikt voor bedrading , in sommige gevallen kan koper ook . Draad is in de handel beschikbaar van 1 tot 6 mm . Welke dikte van draad moet gebruikt worden voor te bedraden hangt af van de dikte van het stammetje of tak / twijg . Dit leert u het best door ondervinding , in ieder geval moet de gebogen tak blijven staan zoals u hem zette , komt hij terug dan is de draad te dun . Dan dikker draad gebruiken of 2 windingen leggen met zelfde dikte draad .

Gereedschappen . Om de specifieke bewerkingen bij bonsai goed uit te voeren zijn in Japan daarvoor bijzondere gereedschappen ontworpen en vervaardigd . Deze werktuigen zijn in de bonsaihandel te koop . Indien het gereedschap enkel moet dienen voor onderhoud kan het volstaan met een snoeischaar , langbenige schaar en een concaaftang . Wil men creatiever zelf bonsai vormen kan het gereedschap aangevuld worden .

Zelf bonsai kweken . Om dit te doen is artistieke bekwaamheid alleen niet voldoende ook plantenkennis is van doen . Goede bonsai is een levende kunst en daardoor dan ook nooit af , er zal altijd tenminste een onderhoudssnoei moeten gebeuren . Door voortdurend aandacht te hebben voor bonsai geeft dit een enorme voldoening aan de bonsailiefhebber . Handigheid is van doen maar ook een dosis geduld is nodig bij bonsai want het element tijd speelt een grote rol , de boom moet zijn tijd hebben om te groeien , aan te passen en te fixeren . Voor de zeer jonge liefhebber kan men beginnen kweken uit zaad , maar dit is een lange weg om tot resultaat te komen wetende dat in Japan bonsai over gaat van generatie op generatie , ieder doet zijn deel aan de creatie van de boom . Een marcot maken aan een bepaald deel van een grote boom geeft al een rapper resultaat . Containerplanten kopen in een tuincentrum kan ook.

Planten uit een tuin die gewijzigd wordt behoort ook tot de mogelijkheid . Reeds voor bonsai voorgekweekte planten in de bonsaihandel geeft op korte tijd betere resultaten en tenslotte bonsai kopen . Volwaardige mooie bonsai zijn nogal prijzig te weten wat een werk er is aan vooraf gegaan om tot het mooie resultaat te komen .

Heb ik u tot het kleine kunnen bekoren om zelf zo’n levend kunstwerk te kweken , misschien kan u later een meesterwerk koesteren en bewonderen !

Hoe ik met bonsai begon . Een tuinbedrijf met speciale planten trok mijn aandacht , de zaakvoerder had ook van die eigenaardig gegroeide boompjes ... bonsai , het fascineerde mij zodanig dat ik dit ook wilde bezitten en kunnen onderhouden . In 1984 startte ik op zoek naar lectuur , was toen in geen enkele boekhandel of bibliotheek voorhanden . In dat tuinbedrijf had ik wat uitleg gekregen maar door de grote afstand van waar ik woonde tot daar kon ik mijn kennis niet verder uitbreiden via die weg . Om toch meer te weten te komen hoe alles moest sloot ik aan bij een bonsaiclub die ik enige tijd later toevallig op een tuinbeurs ontdekte . Zo ging het balletje rollen…..

Bonsai kan dit alleen van Japanse boomsoorten ?
Bonsai : dagelijkse verzorging ( deel 1 )

Buitenbonsai staan het best tijdens de wintermaanden in een koude serre , opgepast dat ze niet uitdrogen , regelmatige controle is dus gewenst . Bonsai die normaal buiten staan kunnen wel wat tegen vorst , voor hen een teken dat hun rustperiode aanvangt . Belangrijk is dat hun rustperiode lang genoeg is, loopt de boom te vlug uit ( bij over bescherming ) dan gaat u de plant uitputten en verzwakken . Bij langdurige vorst , bomen rond de 0 °C. houden , zo koel mogelijk . Naaldbomen hoeven een lichte plaats om te overwinteren , loofbomen ( bladverliezende ) daarentegen mogen donker staan .

Kan bonsai nu enkel groeien uit Japanse boomsoorten ?

Ingevoerde bonsai uit Korea en Japan zijn natuurlijk bomen met oosterse roots . In het begin dat bonsai hier bekendheid verwierf dacht men dat dit enkel kon met in het oosten levende bomen , maar niets is minder waar ! De Europese boomsoorten en heesters (struiken ) met klein blad , die een goede vertakking geven en de ingrepen , toegepast op bonsai verdragen ,

daaruit kan men bonsai ontwikkelen .

Dagelijkse verzorging : Een eerste vereiste bij het verzorgen van bonsai is water geven .

Door niet op een goede manier water te geven kan het één en ander mislopen . Teveel water is fout en te weinig water is ook niet goed , beide kunnen veel schade berokkenen aan bonsai .

Een boom zonder voeding kan niet krachtig groeien maar zal toch in leven blijven , een bonsai die relatief weinig aarde heeft moet de gepaste hoeveelheid water krijgen anders kan hij ziek worden of sterven . Bonsai staan nogal dikwijls in platte schalen , dus dagelijkse controle op water behoefte is dan ook nodig , zeker vanaf lente tot herfst . Meestal moeten we dagelijks water geven , zelfs bij regenweer . Regen kan door de loofmassa buiten de schaal terechtkomen . Bij winderig weer droogt de potkluit ook vlugger uit door verdamping . Niet alle bomen hebben dezelfde water behoefte zelfs van dezelfde soort . In extreme gevallen kan het zelfs dat bepaalde bomen niet genoeg hebben aan één watergift per dag . Tijdens de winterperiode de grond juist vochtig houden . Het beste tijdstip om water te geven , de ene zegt ’s avonds de andere zegt ’s morgens ik denk dat uitproberen het beste is er wel opletten dat de bladeren droog zijn ’s avonds tegen meeldauw en ’s morgens tegen verbranding ( zon ).

Tijdens een regenseizoen met plensbuien kan het dat bonsai te nat staat zet dan de pot schuin ( spie onder pot steken ) zo krijgt u betere afwatering via de afvoergaten onderaan de pot . Binnenhuisbonsai zijn planten die het ganse jaar blijven doorgroeien , groei is natuurlijk minder in de winter dan in de zomerperiode , de waterbehoefte hangt voor een stuk af van de groei , ook in de winter moet de potkluit vochtig blijven . Bonsai voor binnenshuis houden van een grote luchtvochtigheid ,dit kan door de plant boven een waterschaal te zetten . Ingevoerde bonsai voor binnen staan nogal dikwijls in Chinese klei , laat die klei nooit volledig droog worden want u krijgt hem niet meer nat . Aangieten is het beste met regenwater op kamertemperatuur . Ondanks alles vindt de fervente bonsailiefhebber het een ritueel , het dagelijks water geven !

Bemesten . In de handel zijn kant en klare meststoffen voorhanden ( organische en kunstmest)

in vaste en vloeibare vorm . Kunstmest werkt vlugger , moet op regelmatiger tijdstippen toegediend worden ( uitspoelen ) wel oppassen voor verbranding van de wortels ,hoeveelheid toegediende mest per beurt . Organische mest geeft de voeding geleidelijk af , lost traag op omdat er een omzettingsproces plaatsgrijpt dit gebeurt normaal vanaf half mei. Wanneer de temperatuur lager is geeft het geen zin organische mest toe te dienen , werkt toch niet , voor die periode is het beter kunstmest te gebruiken .

Vervolg - Onderhoud van bonsai .

Voeding wordt aan bonsai toegediend vanaf dat de loofbomen goed in blad staan en de naaldbomen goed uitgelopen zijn ( azalea na de bloei ) en dit tot september ,daarna kan nog mest zonder stikstof 0:10:10 gegeven worden . Dit geeft een sterke knopvorming voor het volgende jaar .

Ziekten . Alles wat leeft kan ziek worden , zo ook bonsai . Door regelmatige controle kan men reeds in het begin stadium de ziekte of het ongedierte opmerken en bij aantasting tijdig ingrijpen . De klassieke bestrijdingsmiddelen zijn geschikt en voor mensen die milieubewust leven zijn alternatieve middelen beschikbaar die men preventief kan spuiten . Ook in de potgrond kan ongedierte voorkomen . Aantasting door meeldauw kan bij soorten die daar gevoelig voor zijn een echte plaag worden .

Vorm behouden . Naast de verzorging om bonsai gezond te houden moet ook de vorm van afgewerkte bonsai behouden worden of zelfs verbetert . Bonsai lééft , groeit en moet teruggesnoeid worden . Nieuwe scheuten worden bij loofbomen teruggeknipt tot op het 2^e blad nadat de twijg verhout is . Takjes of blad dat te ver uitsteekt uit de boomkruin wordt weggeknipt . Een kruin die te vol wordt moet uitgedund worden . Blad moet in evenredigheid zijn met de grootte van de boom , te grote bladeren kunnen weggenomen worden , waar dan een nieuw blad zal verschijnen meer in verhouding met de boom . Bij naaldbomen is de onderhoudssnoei enigszins anders . Hier moet men de kaarsjes nijpen tot de helft of 1/3 . Oude naalden dienen weggeplukt te worden , Licht en lucht ( zon ) moet tot in het binnenste van de boom kunnen ( idem loofbomen ) . Takjes kunnen indien niet goed weggeknipt worden . Pas op al die toepassingen kunnen enkel op gezonde goed groeiende bomen !

Verpotten en wortelsnoei . Groeit bonsai bovengronds ook zijn wortels groeien . Na verloop van tijd gaan zijn wortels een mat vormen , of de grond laat geen water meer door , of de boom groeit niet goed meer ( kan de oorzaak zijn ) is het tijd om nieuwe aarde te geven . Het beste tijdstip is als de bonsai zijn knoppen juist beginnen te zwellen ( februari , maart ) hangt een beetje af van het seizoen met uitzondering van azalea , die wordt verpot na de bloei ( mei – juni ) . Sommige bonsai vragen verpotting om de 3 andere om de 5à7 jaar . Wortelsnoei stimuleert de plant om nieuwe wortels te maken . De wortelkluit moet eerst ontward worden waarna de lange slierten wortels weggenomen worden wel oppassen dat er genoeg kleine ( haar ) wortels over blijven om verder leven van de boom te garanderen . De kern van de wortelkluit niet verstoren . Zacht omgaan met de wortels zeker bij vlezige wortels zoals bij taxus en pinus soorten is een must . Azalea vragen een aparte wortelsnoei . Nu is ook het moment aangebroken om eventueel een beter passende pot die meer harmonieert met de boom te gebruiken . Afvoergaten afdekken met een rastertje om goede afwatering te waarborgen . De grove korrels van de grond eerst aanbrengen dan de middelgrote en bovenaan de kleinste korrel . Daarom is het aangewezen de grond te zeven ( 3 maasgrootten ) Boom goed verankeren met draad aan de pot om uitwaaien te voorkomen . Goed water geven en beschut opstellen de eerste zes weken , gedurende die periode ook niet bemesten . Er bestaan in de handel reeds meerdere goede grondsoorten , één daarvan is acadama . Een vereiste waaraan ieder grondmengsel moet voldoen : het moet goed waterdoorlatend zijn , het moet open zijn van structuur zodat de wortels voorzien worden van de nodige zuurstof en toch moet de grond genoeg water kunnen vasthouden om de bonsai in zijn waterbehoefte te voorzien .

Esdoorns opkweken uit zaad voor bonsai .

Jonge zaailingen van esdoorns en andere loofboom soorten eerst penwortel wegnemen ,de wortels radiaal spreiden voor de latere mooie wortelvoet aan de stambasis . Oppotten in kleine potjes in een deel turf , een deel tuinaarde en een deel rivierzand of rechtstreeks in acadama maar dan zeker dagelijks de vochtigheid van de grond controleren .

Voor dikke stammen de goed bewortelde zaailingen uitplanten in volle grond en meerdere jaren laten doorgroeien op het veld . Wel na enkele jaren de wortels met een spade eens doorsteken om de haarwortels dicht bij de stam te houden .Laat de wortelvoet diep onder de grond dit bevorderd een dikkere stambasis en mooiere dikke oppervlaktewortels achteraf . De planten regelmatig bemesten en er weinig aan snoeien , alles laten doorgroeien voor enkele jaren .

Na enkele jaren kan u direct na de bladval de stammen inkorten tot op een lage tak die dan de nieuwe top of het verlengde van de stam zal worden . Zo bekomt men tapse stammen , onderaan de stambasis dik en dan spits toelopend . De wonde afdekken met wondbalsem om infectie te voorkomen . Steek de wortelkluit rondom op zo’n 20 cm van de stam eens af alsook onder de kluit de wortels eens doorsteken om nieuwe haarwortels dicht bij de stam te stimuleren en te behouden . Na nog enkele jaren te laten doorgroeien de stam opnieuw inkorten tot op een lager gelegen tak , maar iets hoger dan de vorige keer , zo bekomt men de tapsheid van de stam . Deze methode kan zo enkele keren toegepast worden . Als de stam zo naar wens bekomen is kan je de boom in de winter uitgraven , wortelsnoei toepassen , de tuingrond voorzichtig verwijderen en oppotten (wortels inkorten en opnieuw spreiden ) in een te grote ondiepe bak gevuld met acadama . Nu is het tijd om gesteltakken ( 1^e takken )te kweken .

Het vormen van bomen voor bonsai .

Voor de verschillende stijlen : Fukinagashi ( door de wind gewaaid ) , Kengai ( cascade –waterval ) , Han – Kengai ( half cascade ) , Yamabuki ( vlotstijl ) kan u de stam schuin oppotten op de rand van de pot . De takken dan vormen naar de desbetreffende stijl .

Voor Moyogi ( rechtopgaande stam ) en Hokidachi ( bezemvorm ) moet u de boom rechtop oppotten . Indien de plant heeft mogen doorgroeien om een dikke tapse stam te bekomen zullen de takken waarschijnlijk ook te zwaar en te dik zijn . Dus zullen we nieuwe , dunnere takken moeten kweken en zo de boom opbouwen .

Twee methoden om Kabudashi ( meerstammige stijl ) te kweken .

1^e manier : Als wij kunnen beschikken over een plant ( niet geënte A.Palmatum ) of A.Buergerianum met een relatief goede voet . Snoei de wortels en snoei de stam kort op de wortelbasis in een hoek van 30 graden . Dek de wonde af , plant de boom in volle grond of in een grote bak en maak voor de winter een miniserre erover . Normaal zullen slapende ogen die zich op de wortelvoet bevinden ontwikkelen . Laat al die scheuten één jaar doorgroeien . Het volgende jaar snoei direct na de bladval de scheuten terug op de onderste knoppen ( ongeveer 2,5 cm ) . Uit die knoppen groeien nu opnieuw nieuwe scheuten , het dubbele van het jaar voordien . Het 3^e jaar nogmaals terugsnoeien ,zo bekomt u een zware massieve wortelvoet en korte dikke tapse stam als u dan verder opbouwt zoals bij dikke stam beschreven . Ofwel snoeit u het 3^e jaar niet terug en bouwt u de meerdere stammen op naar een geheel en bekomt u zo een meerstammige boom uit één massieve wortelvoet .

2^e manier : Neem jonge planten , eerst de bast verwonden en zet de planten zo aan elkaar , cambium tegen cambium . De bekomen bundel goed vastbinden en alles laten vergroeien .

Wortels over rots : Van een jonge plant de wortels over een rots leggen , omwinden met plastiek zodat daar geen aarde aan de wortels kan en de wortels door die plastiek goed aandrukken tegen de rots . Wortels aan de onderkant laten uitsteken uit het plastiek en oppotten in hoge bak zodat juist de stam en takken uit de grond zitten .Later geleidelijk aan aarde wegnemen en zo de wortels die ondertussen goed vasthechten aan de rots bloot maken .

Hou er rekening mee dat al deze methoden veel geduld en jaren tijd vragen van de maker om tot een goed en tevreden resultaat te komen . Een oefening voor nog jonge mensen .

Opbouw en snoeien van Japanse esdoorns .(Bonsai)

Zware takken zeer vroeg in de winter ( late herfst ) snoeien d.i.v. met het bloeden , best onmiddellijk na het vallen van het blad .Snoeien in volle zomer kan ook , na bladsnoei , dan zijn de takken te zien en zien we welke delen kunnen of moeten weggesnoeid worden en dan is er ook zeker geen probleem i.v.m. het bloeden (sappen vloeien uit de snoeiwonde ) . Wel altijd goed de snoeiwonden afdekken met wondpasta om infectie van de wonde te voorkomen . Ook maakt de boom vlugger callus rond de wonde om zo het opnieuw dichtgroeien te bevorderen . Snoeien is nodig om een goede verhouding in de boom te bekomen , geen verticale of omlaag hangende takken , geen scherpe hoeken in de takken opbouw . Zorgen voor fijne en geen dikke takuiteinden door mogelijks terug te snoeien op een fijnere zijtak .Esdoorns lopen altijd paarsgewijs ( tegen over elkaar staande knoppen ) uit . Om afwisselende vertakking te bekomen kan men één knop verwijderen . In de eerste opbouw van de esdoorn de twijgen laten doorgroeien tot er drie à vijf bladparen gevormd zijn . De twijg kan u dan terugsnoeien tot op het 1^e of 2^e bladpaar . Laat altijd een stompje boven het bladpaar staan van ongeveer 1 cm lang . Dit gaat dan indrogen en kan u dan achteraf wegnemen tot in de ontstane oksel van de vertakking .Als u te kort snoeit , tot tegen het bladpaar is de kans groot dat de tak verder indroogt dan de knoppen , dus tot de volgende internode . Zo verliest u vertakking ! Door op deze manier te snoeien bekomt u een compacte en goed vertakte boom . Snoeit u niet op deze manier zullen de twijgen nogal slap zijn en de internodiën te lang .Het doel bij esdoorns is zeer fijne vertakking te bekomen ,zodat de boom in de winter ook mooi oogt . Wanneer de opgekweekte planten wat ouder worden is er een verschil in werkwijze tussen de Acer Japonicum en de Acer Palmatum soorten .

Er zijn esdoornsoorten die het ganse jaar doorgroeien zoals de Acer Palmatum soorten (-Atropurpureum , - Seigen , - Deshojo ) Acer Buergerianum , Acer Zoechense Anaë , de Acer Campestre en Acer Ginnala . Soorten zoals Acer Japonicum , de Palmatum dissectum soorten ,Acer Shirasawanum , de Acer Platanoides en A . Pseudoplatanus hebben maar één groeitijd .Nijpen en snoeien zijn onafhankelijk van elkaar .

Om een zeer fijne vertakking te bekomen moeten wij juist nijpen . Nijpen of pinceren kan niet in de winter en moet tijdens het groeiseizoen gebeuren . Dagelijkse controle is nodig en moet op het gepaste moment gebeuren . Hoe vroeger we pinceren , hoe dunner de twijg wordt en hoe korter de internode . Esdoorns lopen vroeg uit in de lente en om lange internodiën te vermijden moeten we er rap bijzijn . Esdoorns lopen niet overal gelijk uit , dus dagelijkse controle is nodig en dus dagelijks nijpen ook . Als wij niet tijdig op het juiste moment pinceren ( nijpen ) kunnen we dit niet meer herstellen . We doen er dus goed aan om evenwicht te houden in het uitlopen van de verschillende delen van de boom en dit vol te houden tot de ganse boom ( ieder groeipunt) op het juiste moment aan de beurt is . Pinceren kan de ganse zomer door gebeuren . De sterkste knoppen zitten in het bovenste gedeelte van de boom en op de uiteinden van de takken , dus deze knoppen komen het eerste aan de beurt .Op de takuiteinden moet eerst de sterkste , de middelste knop genepen worden .

Het nijpen gebeurt met een pincet wanneer het blad zich begint te ontvouwen en dan neemt men het middelste blad weg . Na enkele dagen ontwikkelen er zich nieuwe knoppen , twee behouden en al de andere wegnemen . De middelste knop opnieuw wegnemen of één laten doorgroeien om de tak te verlengen , de andere nijpen om als zijtak te gebruiken .

De soorten met één groeibeurt moeten anders behandeld worden .

Goede opbouw van esdoorns als bonsai .

Esdoornsoorten met één groeitijd .

De Acer Japonicum , de Acer Palmatum dissectum soorten , de Acers Shirasawanum , - Platanoides en – Pseudoplatanus moeten anders behandeld worden dan de vernoemde Acers in vorig hoofdstuk omdat die nà de eerste snoei niet meer of zeer laat uitlopen . Daarom onmiddellijk nijpen bij de 1^e uitloop . Heeft u deze beurt niet benut dan kan u een 2^e uitloop forceren door in de eerste helft van juli de eindknoppen weg te nemen . Door takken te snoeien doet slapende ogen ontwaken .

Bladsnoei heeft nieuwe uitloop , fijnere vertakking , kleiner blad en mooiere herfstkleur . Doordat esdoorns snel uitlopen en blad heeft van verschillende grootte is bladsnoei wel aangewezen . Volledige bladsnoei is af te raden , dit verzwakt de boom alleen maar en zal het onevenwicht in de zwakke en sterke delen van de boom nog in de hand werken . Bladsnoei passen we toe wanneer de eerste bladeren volgroeid zijn en afgehard ( mei – juni ). Bladsnoei doen we om de vertakking van de boom te verbeteren . Vele soorten zoals vermeld in vorig hoofdstuk blijven het ganse seizoen doorgroeien door regelmatig de grote bladeren weg te nemen . Bladsnoei heeft ook licht en lucht in de boom om de takjes binnenin de boom in leven te houden . Door bladsnoei de groei binnenin de boom stimuleren , de buitenzijde groeit vanzelf . We verkrijgen door bladsnoei in één jaar een groei die anders zonder bladsnoei twee jaar zou duren .Bij A.Buergerianum stropen we het blad af met de hand ( ritsen ) , want zo’n kleine en vele blaadjes één per één wegnemen is onbegonnen werk .Bij bladsnoei met de schaar moet u het steeltje van het blad laten staan . Bij de soorten met klein blad of zonder steeltje ( Zelkova ) moet u een stukje van het blad laten staan . Bij bladsnoei kan de voeding ( mest ) wat verhoogd worden .

Bladsnoei kan ook toegepast worden bij een afgewerkte bonsai om evenwicht te krijgen in de esdoorn .Wanneer de buiten – en binnenzijde van de boom vergeleken wordt zullen er verschillen merkbaar zijn in aantal en sterkte van de knoppen . Hier kan gedeeltelijke bladsnoei toegepast worden op de sterkste delen van de boom .Een ander voordeel is dat de gebladsnoeide delen niet verdikken en zo blijft de tapsheid in de takken bewaard . In de zomer te veel blad op de bomen laten staan of alleen de buitenzijde bladsnoeien daardoor kan er meer van uw boom kapot gaan dan bijgroeien ! Bij bonsai is de zomer de belangrijkste periode om te bomen te volgen en bewerken .

Knoppen selecteren . Merendeel van de esdoorns vormen op de stam gemakkelijk knoppen . Indien deze niet gewenst zijn moeten ze weggenomen worden . Sommige knoppen kunnen zorgen voor nieuwe takken of om de stam te laten verdikken of voor saptrekker . Het komt vaak voor dat een krans knoppen voorkomt op de stam , laten we deze groeien krijgen we op die plaats een verdikking ( knobbel ) op de stam , dus deze knoppen zo vlug mogelijk wegnemen .

Het kan dat een knop aan de basis van een tak komt ,die knop kunnen we een tijd laten doorgroeien om verdikking aan de basis van de tak te bekomen en bij voldoende dikte kan de 2^e tak dan weer verwijderd worden . Knoppen die op de bovenkant of aan de onderkant van de takken groeien of naar de stam toe wegnemen . Knoppen die langs de binnenzijde van een bocht op stam of tak groeien eveneens verwijderen . Wanneer een knop ontluikt aan de basis van een tak die eigenlijk reeds te dik is vergeleken bij andere takken kan u uit die knop een nieuwe tak laten groeien in vervanging van de te dikke tak die weggenomen dient te worden .

Hoe maken wij een goede wortelvoet bij bonsai .

In vorige beschrijvingen kon u al het een en ander opsteken over opbouw , verfijning en onderhoud van bonsai .Hier gaan we speciaal in op het vormen van een goede wortelvoet , stam en gesteltakken ( eerste takken ).

De wortelvoet is zeer belangrijk bij bonsai ! Als we aan wortels denken , denken wij aan de zichtbare wortels ( gedeeltelijk bovengronds ) en de onzichtbare wortels ( ondergronds ) .

Ondergrondse wortels hebben als doel de boom te verankeren in de grond , de fijne haarwortels moeten water en voeding op nemen en vervoeren naar andere delen van de plant . Wortels dienen gesnoeid te worden . Bij de planten in opbouw kan men de plant enkele jaren laten doorgroeien om de zichtbare wortels en de stam goed te vormen , toch regelmatig eens doorsteken om de haarwortels opnieuw dicht bij de stam te laten ontwikkelen . Bij gevormde bonsai snoeien we de wortels om de 3 à 4 jaar .

Hoe weten wij nu wanneer de wortels moeten gesnoeid worden ? Als de schaal vol wortels zit . Kunnen we zien als wij de boom uit zijn pot halen en wij een ganse mat wortels zien . De wortelkluit groeit uit haar pot . Als de wortels niet meer goed functioneren . Als de aarde haar beste tijd heeft gehad doordat de aarde dicht geslibd is en nog moeilijk water doorlaat . Door het dichtslibben kan er ook geen lucht meer bij de wortels en deze moeten kunnen ademen . Ten slotte als we zien dat er wortels afsterven .

Wortelsnoei stimuleert de plant om nieuwe wortels te maken , daardoor krijgen wij een betere groei van de boom mede door de nieuwe grond .

Het tijdstip voor wortelsnoei ? Juist voor het uitbotten is het beste tijdstip , maar het kan vanaf nov . tot maart uitgezonderd de nood verpotting . Wortelsnoei bij jonge planten stimuleert nieuwe wortels . Bij jonge planten altijd de penwortel wegnemen .Bij dikke wortels dient er altijd horizontaal gesnoeid te worden er wel opletten dat er nog voldoende haarwortels overblijven die de plant de nodige voedingsstoffen moet geven . Vitamine B stimuleert de wortelgroei . Bij het verpotten gebeurt de wortelsnoei en krijgt de boom een nieuw grondmengsel .Voor loofbomen is acadama het beste grondmengsel eventueel te mengen met bims of kyriu om de grond poreus en vochthoudend te maken .

Blootliggende wortels – ( Nebari ). De bovengrondse wortels hebben kanalen die de sappen vervoeren door de stam en takken naar de bladeren of naalden . Als u in de natuur rondkijkt ziet u bij jonge bomen dat de wortels verborgen zijn onder de grond . Bij oudere en zeer oude bomen liggen de wortels gedeeltelijk boven de grond . Dit komt door ten eerste de groei van de wortelvoet en ten tweede door bodemerosie . De wortelvoet bij bonsai moet een gelijkenis vertonen met zijn grote broer in de natuur . Vandaar het belang van een goede wortelvoet bij bonsai .

De kenmerken van een goede wortelvoet . 1- De wortels moeten redelijk dicht tegen de stam de grond in gaan. 2- De wortels moeten de indruk geven om zich vast te klampen aan de aarde . 3- Ze brengen de verankering met de grond tot uitdrukking .

Bij de blootliggende wortels onderscheiden we drie soorten :

1- De gestelwortels bevinden zich in alle richtingen .( Shiho-Happo-Nebari )

Ze geven daarmee een gevoel van stabiliteit . Er zijn geen gelijke ruimten tussen de wortels indien ze niet even dik zijn . Deze stijl heeft een grote waarde bij bonsai !

2- Rotsachtige wortels . ( Bankon )

De wortelvoet ontwikkelde zich verder en de wortels groeien tegen elkaar en vormen na vele jaren een compacte massa . Deze stijl is zeer indrukwekkend en komt alleen bij zeer oude bonsai voor !

3- Wortels langs één kant . (Kata-Nebari )

Hier heeft er zich maar één wortel sterk ontwikkelt . Is niet zo wenselijk bij vele stijlen maar kan misschien goed van pas komen als tegenwicht bij hellende - en cascadestijl .

Wortel camouflage kan eventueel bij bonsai waarvan de wortels niet meer te veranderen zijn .

Een wortelvoet met een wortel die niet tegen het grondoppervlak ligt , daar kan een steentje de oplossing bieden . De wortelvoet ligt radiaal rond de stam maar op een plaats is er geen wortel , hier kan een plantje het probleem oplossen . De wortelvoet heeft op één plaats een te lange wortel , de oplossing een heuveltje aarde aanbrengen over de wortel en hem alzo aan het zicht onttrekken .

Hoe komen wij aan een goede wortelvoet ?

1- Als wij geluk hebben en een voorgevormde boom uit de volle grond halen , kan deze reeds een goede wortelvoet hebben .

2- Door een marcot te maken krijgen wij een radiaal wortelgestel . Lukt zeer goed bij Acer Palmatum . De geënte soorten altijd marcot maken op de onderstam zo dicht mogelijk onder de ent indien de plant moet dienen voor bonsai . Een marcot maken boven de entplaats mislukt in vele gevallen .

3- Bij een jonge plant nadat de penwortel weggenomen is de wortels spreiden over een plankje , steen of kei . De jonge wortels enkele jaren ondergronds laten groeien omdat zij dan vlugger verdikken .

- Wortel correcties aan de wortelvoet .

1- Het kan voorkomen dat de wortelbasis langs de ene kant van de boom perfect is maar pover langs de andere kant . Door een wig te plaatsen onderin de stam en deze open te trekken kan de wortelvoet veel verbeteren . Wel opletten dat de stam niet inscheurt .

2- Als u een stam hebt met wortelvorming langs één zijde kan u een gat boren door de stam en een dunne zaailing van dezelfde soort plaatsen door het gat , laten dicht en vergroeien en dan langs de andere kant de top van de zaailing wegnemen of gebruiken voor onderste tak .

3- Er kan ook een jonge plant geënt worden aan de stam om zo een betere wortelvoet te bekomen .

4- Als de wortel te hoog zit zijn er twee manieren om hem omlaag te krijgen : A- Een plankje plaatsen tussen de wortel en onderste tak . B- Bij het verpotten de wortel omlaag binden aan een afvoergat van de pot .

5- Als de wortel te lang is kan u de wortel dichter bij de stam brengen door hem redelijk dicht tegen de stam weg te nemen . Er ontwikkeld zich onderaan de stomp van de afgesneden wortel een nieuwe wortel en als die wat gegroeid is kan u het stompje dan wegnemen waarna de wonde met callus overgroeid .

6- De wortel steekt te hoog uit het aardoppervlak tegenover de andere wortels .Nu kan u een gedeelte van de bovenkant van de te hoge wortel wegnemen , afdekken met wondpasta en laten helen met callus , resultaat de wortel zit lager bij de aarde .

- Plaatsing van de zichtbare wortels . Krachtig ontwikkelde wortels behoren links en rechts te staan . Een wortel die recht naar voor steekt kan niet . Een oplopende lijn vanuit de voet naar de stam is te prefereren .

Naast de blootliggende wortels zijn er ook blootgespoelde wortels . (Neagari –stijl )

De wortels staan boven de grond , boom staat op poten . Het heeft de indruk dat de wortels jaren lang zijn blootgesteld aan bodemerosie . Deze stijl kan bekomen worden door de aarde weg te spuiten tussen de gestelwortels en de boom op te potten met zijn haarwortels in een schaal .

- Rotsbeplanting ( Ishitsuki – stijl ) We onderscheiden 2 soorten:

1- De wortels zitten in een holte van de rots . Eerst gaatjes boren om draad vast te zetten met stukjes lood of te lijmen om de bonsai op zijn plaats te houden .

2- De wortels zijn zo getraind dat zij langs de zijkant van de rots tot in de aarde reiken .

Werkwijze: 1- Neem bij de nog jonge plant de penwortel weg .

2- Plaats de lange wortels over de ruwe rots .

3-Alles omwikkelen met elastiekband , dat de wortels goed tegen de rots zitten .

Opletten dat de fijne haarwortels onderaan contact hebben met de aarde .

4- Alles oppotten onder de grond en na verloop van tijd stelselmatig vanaf de

Wortelbasis de rots en gestelwortels bloot maken .

Hoe maken wij een goede stam bij bonsai ?

Om een goede stam te hebben moet hij dik zijn aan de basis en taps toelopen naar de top toe .

Daarvoor laten wij de boom enkele jaren ongecontroleerd doorgroeien in volle grond om de stam vlug te laten dikken . Wanneer de stam aan de basis ongeveer de gewenste dikte heeft bekomen kan men de ondertussen veel te lange stam afzagen op een laag gelegen zijtak die bruikbaar is om in het verlengde van de stam te komen . Deze kan eventueel na bedraden in de gewenste richting gezet worden en zo na vergroeien een taps verloop geven aan de stam . Wonde altijd afdekken . Laat de zijtak die nu top geworden is opnieuw doorgroeien en herhaal hetzelfde één of meermaals tot we op een korte , grootte een taps verloop van stam hebben .

Yamadori is wat anders en daar is de stam reeds door de natuur gevormd .

Velen creëren bonsai en de stam is aan de basis en aan de top even dik , dit heeft natuurlijk een vlugger resultaat in de opbouw van de bonsai maar dit is niet goed en heeft een grote minwaarde aan de bonsai .

Hoe creëren wij de eerste takken ? ( gesteltakken ) .

Nadat wij de tapse stam hebben gevormd komen er slapende knoppen op de stam tot ontwikkeling en die laten wij gecontroleerd uitgroeien waarbij we de takken die we wensen te behouden bedraden door ze plat of in een hoek van 45 ° naar beneden t.o.v. de stam te zetten naargelang de soort boom , loof – naaldboom .Bij loofbomen mogen de takken ietsje opwaarts gericht zijn .Wanneer ze gefixeerd zijn kan de bedrading er terug af ( oppassen voor diepe ingroei van de draad ) . Dan de takken laten doorgroeien om dikte te bekomen in overeenstemming met de dikte van de stam . Onderste tak dient de dikste te zijn .

Oppassen dat de takaanzet niet in een boogje aan de stam staat dit moeten we in ieder geval vermijden . Die takkengroei kunnen wij onder controle houden door de boom in een grote ondiepe kist te planten .Na het groeiseizoen kunnen de takken terug gesnoeid worden tot op de eerste twee knoppen die dan het volgende groeiseizoen nieuwe takjes vormen (fijnere vertakking ). Door groei en snoei en bedraden bekomt men tapse takken waar beweging in zit . Een beetje dezelfde toepassing als bij opkweek stam . Gewoon rechte takken kweken is uit den boze . Om dan zeer fijne vertakking te bekomen op de uiteinden van de takken moeten wij op het juiste tijdstip pinceren .