Ik ben Hellemans Karl, en gebruik soms ook wel de schuilnaam Cladonia.
Ik ben een man en woon in Schilde () en mijn beroep is Zoeken naar verwondering.
Ik ben geboren op 19/05/1938 en ben nu dus 86 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Zie link naar Natuurgidsen Schilde.
Natuur
en natuurbeleven
20-06-2012
Stoeprandvingermos
Nog een licheen uit het geslacht "Physcia" of "Vingermossen". Hier het "Stoeprandvingermos (Physcia caesia). Hier zijn de lobben meer aangedrukt op het substraat (meestal op steen of beton, maar het kan ook op hout staan). We hebben hier wel geen apotheciën of vruchtlichamen van de schimmelcomponent, maar wel hoopjes soralen (een bundeling van korreltjes) die wat blauwig grijs zijn en wat bol bovenaan op het thallus staan. (Even op de foto klikken om deze te ontdekken.) Elk korreltje van een soraal is een bundeling van de alg en de schimmel die een perfect voortplantingsmiddel zijn voor dit licheen. Eén korreltje kan uitgroeien tot een nieuw lichen! Zeer doeltreffend dus (al zijn het allemaal "klonen").
Het "Kapjesvingermos" (Physcia adscendens) heeft zoals het "Heksenvingermos" (hieronder) ook smalle lobjes die wat rechtopstaan maar bovenaan wat afgeond zijn als en dan een "kapje" vormen. Deze vallen hier niet zo op maar wel de apotheciën of vruchtlichamen van de schimmelcomponent van het korstmos of licheen. Deze heeft wel erg grote "schoteltjes" die bijna donker zwart zijn met een grijs randje. Hier worden de sporen van de schimmel gevormd. Deze zitten allemaal in "zakjes" geborgen elk met 8 sporen in het "schoteltje". (Even op foto klikken om te vergroten.)
Een wel heel bijzondere naam voor dit licheen of korstmos! Het "Heksenvingermos" (Physcia tenella) heeft langere lobben die wat in rozetjes staan met aan het einde wat witte tot zwarteharen of "vingers" (zie de naamgeving) ook wel ciliën genoemd. Hier vallen echter wel de apotheciën of vruchtlichamen van de schimmelcomponent op: de "zwarte schoteltjes" met een grijs randje. (U weet dat een korstmos of licheen altijd een symbiose is tussen een schimmel en een alg) Deze vruchtlichamen van de schimmel ziet men niet dikwijls bij dit licheen. Het is dus altijd wel verrassend deze op te merken. Ook in "bijlage" nog een opname met mooie apotheciën. Even op bijlage klikken.
Dit is een in Nederlandnieuw gevonden korstmos met een nieuwe werknaam "Warme schotelkorst" (Lecanora garovaglii). Het is een nieuwe gelobde schotelkorst en heeft veel weg van de "Muurschotelkorst" (Lecanora muralis) die ook eindlobben heeft. (Andere schotelkorsten (Lecanora's) hebben geen eindlobben. Deze soort is beschreven uit Italië en is een vooral mediterrane soort, blijkbaar warmtegevoelig dus. De lobben zijn bol en lijken wat opgeblazen maar zijn niet hol want er zit een wit merg in. Daardoor verschilt het vooral van de "Muurschotelkorst"! Ook zijn de lobben vooral golvend er is niets hoekig aan. Het was gevonden op een grafzerk aan de Kerk van Raamsdonk (NL). We konden niet nalaten daar toch even te gaan kijken om dit nieuwe te gaan bewonderen. In "bijlage" nog een foto (even op klikken).
Het "Groen boomschildmos" (Flavoparmelia soredians) is gelig groengrijs van kleur en valt hierdoor een beetje op tussen de andere schildmossen. In het midden is het ook opvallendgerimpeld en ook fijnmelig soredieus (poederig). De eindlobben zijn vrij rond en ondiep ingesneden. Soms is deze weinig te inderscheiden van het "Bosschildmos" dit ongeveer dezelfde kleur heeft maar grovere soralen. Verder moet men om zeker te zijn deze ook nog testen met K (KOH) wanneer het merg hier dan rood verkleurt heeft men wel echt met het "Groen boomschildmos" te doen. Het is een zuidelijke soort die als gevolg van de klimaatopwarming hier nu meer voorkomt. In Nederland b.v. was deze soort niet aanwezig voor 1990! In "bijlage" nog een opname van dit licheen. (Even op klikken).
Dit licheen "Kopjes-bekermos" (Cladonia fimbriata) behoort tot mijn favoriete geslacht van de "Cladonia's" onder de korstmossen. Het zijn zeer fijn soredieuze (poederige) bekertjes op een steeltje dat ook fijn soredieus is en onderaan zijn er nog schubjes. De vormen van de bekertjes zijn ook mooi komvormig als ze nog relatief jong zijn. Later kunnen daar nog wel extra spruitende bekertjes op komen. Verwonderlijk is dat deze structuur bepaald wordt door een schimmel en een alg die in "symbiose" zo gaan uitgroeien! Mooi te zien hier, hoe de bekertjes nog een druppeltje water inhouden van een regenbuitje. Even op foto klikken om te vergroten.
Dit schildmos "Gelobd stippelschildmos" (Punctelia reddenda) is een nieuw licheen voor Vlaanderen en België dat gevonden werd in Lovenhoek een natuurreservaat bij Zoersel. Het is op het eerste zicht niet zo vlug te onderscheiden van het onderstaande "Gestippeld schildmos". Allebei hebben ze puntvormige soralen die door het oppervlak heen breken. Alleen is de onderzijde van het "Gelobd schildmos" helemaal zwart wat we hier wel niet zien en wordt het merg met C (Chloor, javel) niet rood wat het "Gestippeld schildmos" wel doet. Er zijn andere zuren die in de samenstelling zitten. Het is wel een beetje toevallig dat men zo 'n nieuw licheen kan aantreffen, maar wel boeiend. (Even op de foto klikken om te vergroten. Ook in "bijlage " nog een tweede foto. Ook op "bijlage" even klikken.
Dit "Gestippeld schildmos" (Punctelia subrudecta) geeft al wel aan dat het vele "stippels" op zijn thallus (het lichaam van het licheen) heeft. Deze stippels worden veroorzaakt door het doorbreken van de thallus vanuit het merg of de binnenzijde van het licheen. Hier worden korrels (soralen) gevormd. Deze "soralen" zijn bundeltjes van de schimmel met de alg van het korstmos die dienen voor de voortplanting. Hier bij ons komen een drietal soorten met deze stippels voor. Bij "Gestippeld schildmos" is de uiterste rand van het korstmos glanzend donkerbruin tot zwart.
Deze "Zuidelijke citroenkorst" (Caloplaca albolutescens) is geen alledaags licheen maar heeft wel heel mooie vruchtlichamen van de schimmel. Het zijn de ronde "schoteltjes"( (apotheciën) op een grijzige ondergrond (de thallus). Deze thallus is grijswit met wat blauwgrijze soralen (korreltjes). De vruchtlichamen zelf zijn mooi rood met een lichtere rand en dat is toch wel bijzonder. (Even op foto kliken om te vergroten). De naam "zuidelijk" duidt er wel op dat deze wat warmere oorden verkiest zo komt deze in Nederland alleen in Zuid-Nederland voor. België ligt dus al wat gunstiger om dit licheen tegen te komen vooral op wat oudere muren. In "bijlage"nog en tweede opname van dit korstmos.(Even op "bijlage" klikken.
Toch wel een bijzondere naam voor dit licheen! Het "Hamsteroortje" (Normandina pulchella) bestaat uit rondachtige wat heldergrijze schubjes die ook niet zo groot zijn (zeker even op de foto klikken om ze te vinden)! De schubjes hebben wat uitstaande randen. Men kan er met wat fantasie "oortjes" in zien. Aan de randen hebben ze soms ook sorediën. Korreltjes met alg en schimmel voor de voortplanting (zoals hieronder bij het "Schubjesmos"). Door de luchtverontreiniging in de jaren 70 was het helemaal teruggedrongen tot aan de kust. Nu is het toch al iets meer terug te vinden in het binnenland.
Dit "Schubjesmos" (Hypocenomyce scalaris) is wel een apart licheen! Het zijn allemaal bolle schubjes die wat dakpansgewijs boven elkaar staan. Ze zijn niet groot maar een 2mm (zeker even op de foto klikken om te vergroten). Onderaan is er een kransje van sorediën. Het zijn korreltjes, die elk de schimmel en de alg bevatten. Het is een uitgelezen voortplantingsmiddel van dit licheen. Het geheel heeft een beige tot licht gelige kleur. Het is op zure, ruwe schors te vinden vooral op zomereik in wat drogere bossen. Maar ook op zure, oude bakstenen muren is het ook wel te vinden! Toch wel verrasend hoe een alg en schimmel zulke levensvorm aanneemt om te overleven!
Op een weidepaaltje vonden we wel drie dingen. De witte vlekken waren uitwerpselen van vogels. Daarnaast zien we opvallen veel apotheciën (de vruchtlichamen van de schimmel van een licheen)verspreid over het gehele oppervlak. Dit is de "Verborgen schotelkorst" (Lecanora dispersa). De naam "verborgen" kan zijn oorsprong hebben in het feit dat we praktisch geen thallus zien van het licheen, we zien alleen de apotheciën! Dit is nu een licheen dat het sterkst tegen "vervuiling" kan! U weet dat veel lichenen een kenmerk van zuivere lucht kunnen betekenen. Nog een tweede licheen "Donkerbruine schotekorst (Rinodina oleae) zien we onderaan rechts met wat groenige ondergrond of thallus met daarop donkerevrij kleine apotheciën (tot 0,6 mm) met nog een groenig randje (de kleur van het thallus) ook deze kan blijkbaar tegen wat vogeluitwerpselen in de buurt. Op konijnenkeutels in de duinen kan er nog een licheen van deze familie (Rinodina) voorkomen maar dat hebben we nog nooit gezien. Even op foto klikken om te vergroten.
De "Dikke blauwkorst" (Porpidia tuberculosa) is een lichen dat korstvormig op een muur groeit wat een zuur substraat betekend. Daarop komen wat soralen (korreltjes) voor die wat groenig zijn en zeer klein. Opvallend zijn echter hier de apotheciën ,de bolle donkerbruine bolletjes op de witte ondergrond (thallus). Het zijn de vruchtlichamen van de schimmel van het licheen, één van de simbionten. De algen zitten in de wittige thallus van het licheen. Om het geheel te zien best even klikken op de foto om te vergroten. Merkwaardig toch dat een schimmel met algen tot zulk een structuur uitgroeien!
Het "Gewoon zijdemos" Homalothecium sericeum , ja, een echt mos ditmaal, groeit op kalkhoudend gesteente. Het is een karakteristieke bewoner van oude muren. Het kan echter ook op bomen gevonden worden met een neutrale schors (dus niet te zuur of te basis) zoals populier, wilg, iep, es en vlier. Het groeit in platte sterk aan het substraat gehechte matjes en wat typisch is de zijtakjes zijn nogal even lang en staan omhooggericht en als het wat droog is zijn deze takjes boogvormig gekromd, een zeer goed veldkenmerk. Daarbij mag men ook spreken van een zijdeachtige glans op deze takjes. De blaadjes lopen alle spits uit. Een mooi mos dat nogal opvalt door deze kenmerken. Even op de foto klikken om te vergroten. Ook in "bijlage" nog een foto van dit mos! Even op "bijlage" klikken.
Het "Bosschildmos" (Flavoparmelia caperata) is wat gelig groengrijs en plat aangedrukt. Oudere exemplaren zijn in het midden opvallend gerimpeld (dit zien we hier overduidelijk bij dit exemplaar , even op foto klikken om te vergroten). De randlobben zijn vrij rond en iets opstijgend. Er kunnen ook sorediën (korrelige structuren) verschijnen die witgelig tot groenig zijn en die gevormd worden vanuit het midden van het thallus (het licheenoppervlak). Een tweede foto in "bijlage" laat u nog meer detail zien vanuit de lobben naar het gerimpelde midden. Even op "bijlage" klikken.
Het "Glanzend schildmos" (Melanelixia fuligunosa) is een onopvallend schildmos op de takken van bomen. De naam schild- mos is natuurlijk misleidend want het is ook een licheen een symbiose tussen alg en schimmel. Het heeft een heldere tot donkerbruine kleur en vooral glanzend aan de einlobben. In het midden staan er heel veel kleine "isidieuze" structuren. Het zijn uitstulpingen van het oppervlak van het licheen maar zeer fijn, bijna "stekeltjes" die naar boven gericht zijn. Dit is een bijzonder kenmerk om het licheen ook te determineren. De "isidieuze" structuren zijn ook bij uitstek ongeslachtelijke voortplantingsmechanismen voor het korstmos! Eén isidium kan uitgroeien tot een nieuw licheen! In "bijlage" nog een opname van dit prachtig korstmos. Even op klikken.
Terug even een licheen of korstmos dat een symbiose is tussen een alg en een schimmel.Dit "Schilferig schildmos" ( Hypotrachyna afrorevolute) wordt nog niet zolang als een aparte soort beschouwd. Het is een bladvormig licheen nogal heldergrijs en dicht aangedrukt tot vrij losliggend op de ondergrond ( normaal een tak van een boom). De randen zijn wel omhoog gekruld. De lobben in het midden zijn ook omhoog gekruld en daar breken soralen (korrelige structuren) uit . Hier op de foto wat donkerder groen van kleur. Deze zijn nu wel grof van structuur wat een belangrijk onderscheid is met het "Gebogen schildmos" dat "fijnmelige" korrels heeft. Even op foto klikken om te vergroten.
Deze bacterie "Frankia alni" (geen Nederlandse naam) heeft een samenleving met de Zwarte els. De wortels van de Zwarte els staan grotendeels of meestal in het water en deze bacterie hecht zich aan de wortels in de roodachtige knobbels. Daar zorgt zij voor de toevoer van stikstof aan de boom. Deze bacterie kan namelijk stikstof fixeren! Hoe dat precies in zijn werk gaat is nog niet helemaal achterhaald. Toch ook een merkwaardige vorm van symbiose die zich hier afspeelt! Even op foto klikken om te vergroten. Hier troffen we een zeer grote concentratie van deze knobbeltjes met de bacterie op de wortels van de Zwarte els die nu boven water uitstaken. In "bijlage" nog een foto van die knobbeltjes. Even op "bijlage" klikken.
Het "Gemarmerd vingermos"(Physcia aipolia) groeit ook op bomen en heeft lobben die nogal heldergrijs zijn, maar duidelijk "gemarmerd". Er zijn duidelijk wat verheven bobbelige structuren op de lobben herkenbaar, als wat "wittige vlekjes". (Even klikken op foto om te vergroten). Ook heeft het hier duidelijk apotheciën (de seksuele voortplanting van de schimmel van het licheen). Het zijn de ronde schotelvormige structuren op het lichaan die normaal zwart zijn maar hier grijsachtig lijken door de "rijp" die er op ligt. Deze apotheciën komen bij ons niet zo veel voor! Het was een buitenkans dit te vinden! De naam "vingermos" is hier ook wat misleidend want het is een licheen: symbiose tussen een alg en een schimmel.
Dot "Gewoon schorsmos" (Hypogymnia physodes) is van dezelfde familie als het "Witkopschorsmos" hieronder weergegeven. Het heeft echter niet die rechtopstaande holle structuren met "soralen" op maar is meer aanliggend vertakt in holle structuren. Aan de uiteinden hiervan onstaan ook wel "soralen" (korrelige tot poedervormige hoopjes) maar hier is het licheen nog te jong en zijn deze nog niet aanwezig. Bijzonder hier is dat het met de onderzijde zonder wortelachtige structuren gewoon aan een takje of stam lijkt te "plakken". De wetenschapelijke naam van de familie geeft dit ook aan: "Hypo = onder" en "gymnia =naakt" het heeft dus geen worteltjes onderaan.
Ik ben Hellemans Karl, en gebruik soms ook wel de schuilnaam Cladonia.
Natuur
Deze bacterie "Frankia alni" (geen Nederlandse naam) heeft een samenleving met de Zwarte els.
