Familie De Clipzelen

Inhoud blog

	Een voorspoedig en gezond 2006
	Een goede voorbereiding doet wonderen
	Toppunt van inbraak
	Europa kreunt onder de winter
	Harde winter

Zoeken in blog

DE ZOETE INVAL

22-11-2005

Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.

Koning BOUDEWIJN

1. De Wees van Laken
Boudewijn Leopold Albert Karel Axel Marie Gustaaf van Saksen-Coburg Gotha, Hertog van Henegouwen (Brussel, 7 september 1930) is het tweede kind van Prins Leopold III en de Zweedse prinses Astrid. Hij heeft een oudere zus, Josephine Charlotte, en een jongere broer, Albert. Als koning Albert in 1934 verongelukt, wordt Boudewijn Hertog van Brabant. De titel is weggelegd voor de troonopvolger. Leopold vertelt zijn zoon nooit dat hij troonopvolger is. In 1935 verliest Boudewijn zijn moeder. In Küssnacht verongelukt het koninklijke paar. Leopold zit aan het stuur. De gekneusde vader van drie schrijdt achter de katafalk van zijn vrouw. Boudewijn draagt sindsdien een zakdoek bij zich waaraan het bloed van zijn moeder kleeft. Latere biografieën halen het romantische beeld van de Scandinavische prinses onderuit. Astrid zou toch niet zo gecultiveerd zijn en soms onderhevig aan aanvallen van razernij. Het koninklijke gezin verhuist van Stuyvenberg naar Laken. De jonge prinsen krijgen privé-onderwijs en rond hen wordt een padvindersgroep opgericht. Boudewijns totem is Loyale Eland. De welp kampt met verlatingsangst. Leopold intimideert zijn zoon. Eigenlijk zit er geen lijn in de opvoeding van Boudewijn. Alles wordt rondom zijn persoon georganiseerd. Dat hij later "le roi triste" zal worden, heeft minder met zijn trieste jeugd te maken dan met zijn karakter. Zijn broer wordt toch "le roi exubérant"?

Boudewijn is een mysterie voor iedereen die hem benadert. Een erg ongewone Coburger, eentje die niet gulzig zijn greep legt op alles wat hij kan krijgen. De Coburgers hebben de naam kleinburgerlijk te zijn, onartistiek, materialistisch en conformistisch. De erfeniskwestie na het overlijden van Leopold werd bijvoorbeeld beslecht voor een tribunaal. Boudewijn is niet alleen de ernstigste van zijn geslacht, hij is "de ernstigste man van heel België". Is het omdat hij zijn moeder zo jong heeft verloren, zijn vader in het nauw heeft zien drijven, op een ongelukkig moment koning is moeten worden en kinderloos blijft? Zijn toespraken worden ook altijd zwaarmoediger. Hij preekt een soort klassenvrede die voor de oorlog in zwang was. Zijn moraal is te vergelijken met die van een patrouilleleider van een padvindershorde.

2. Le roi triste
In 1941 huwt Leopold met Lilian Baels, de gouvernante van zijn kinderen. Het paar krijgt drie kinderen: Alexander, Marie-Christine en Esmerelda. Bij de landing van de geallieerden in 1944 wordt de familie weggevoerd naar Duitsland en daarna naar Oostenrijk. In 1945 worden ze bevrijd door het Amerikaanse leger. Leopold is niet langer welkom in België en vestigt zich in Zwitserland. Boudewijn maakt zijn studies af in Genève. Prins Karel, de jongere broer van Leopold en bon-vivant, wordt regent van België. In juli 1950 keert Leopold eindelijk terug naar België. Bij een volksraadpleging spreekt een meerderheid van de Belgen (onder de karwats van kardinaal van Roey) zich uit voor de terugkeer van de koning. In Brussel en Wallonië halen de anti-Leopoldisten hun meerderheid. De toestand in het land is kritiek: er vallen doden en er dreigt een Waalse afscheuring. De Amerikaanse ambassade stuurt een spoedtelegram naar Washington: België stevent af op een burgeroorlog. Op 1 augustus vraagt de koning de regering en het parlement om een wet te stemmen die zijn grondwettelijke macht overdraagt op Boudewijn. Tien dagen later neemt die de titel van Koninklijke Prins aan. De prins staat nu middenin in de politieke scène.

Lilian koestert een wrok tegenover het volk dat haar man tot troonsafstand heeft gedwongen. Maar ze blijft dromen van een publieke rol. In 1998 speculeert een nieuwe Boudewijn-biografie over een eventuele incestueuze relatie van Lilian met Boudewijn. De twee zijn van dezelfde generatie. Uit het archief van premier Achille Van Acker blijkt dat Boudewijn en Lilian begin jaren '50 van de vorige eeuw een couchette delen op een slaaptrein. Hoe dan ook, Leopold en zijn Prinses van Retie hebben veel invloed op de jonge koning. De definitieve breuk met Lilian komt er tijdens de verloving van Boudewijn met Fabiola. Een mysterieuze brief uit Spanje aan Lilian deelt mee dat de Iberische schoonheid niet in staat is een kind ter wereld te brengen. Sindsdien koestert Fabiola een haat tegenover haar schoonmoeder en haar omgeving.

In 1951 abdiceert Leopold ten voordele van zijn oudste zoon. Op 17 juli 1951 legt Boudewijn de grondwettelijke eed af voor de verenigde Kamers. Een kind in een te groot kaki-uniform, met een sabel in de ene hand en een spiekbriefje in de andere. Hij heet nu officieel Boudewijn van België. De troonsbestijging wordt verstoord door de communist Lahaut. The New York Times omschrijft Boudewijn als "the quiet king". Verder staat er: "Wanneer een toegewijde diplomaat - hij zou de vader van de koning kunnen zijn - zijn geloofsbrieven overhandigt, kan hij 'de koninklijke aanwezigheid' alleen verlaten door honderd passen achterwaarts te zetten. De koning is zoals de nationale vlag. En ceremonies die op hem betrekking hebben, hebben soms iets van een religieuze rite." De Belgen ontfermen zich over de jonge koning. Het volk weet dat "le roi triste" vooral een slachtoffer is van zijn omgeving. Maar ze kennen hem minder macht toe dan hij in werkelijkheid heeft. Voor hen is Boudewijn een gezicht dat boven het schoolbord hangt en op postzegels prijkt. De Standaard schrijft op 13 juni 1955: "Het volk kende zijn vorst lange tijd niet anders dan als een jonge man met een voor zijn jaren veel te strak gezicht."

Het koningschap is een hel. Tijdens officiële banketten weigert hij te eten of hij huilt. Boudewijn bewondert zijn vader en voelt zich schuldig omdat hij - en dan nog niet uit vrije wil - zijn plaats heeft ingenomen. Nochtans maakt Leopold vaak sarcastische opmerkingen over de vroomheid van zijn zoon en later over het uiteenvallen van België. De eerste jaren woont Boudewijn nog bij zijn vader en Lilian in het kasteel van Laken. De regering vraagt het paar met zachte aandrang om te vertrekken. Als Boudewijn en Fabiola na hun huwelijksreis terugkeren, is Leopold weg en heeft Lilian zowat het hele kasteel leeggeplunderd. Boudewijn kan vlak na de oorlog niet kiezen tussen de ideeën van zijn vader en die van de geallieerden. Hij koestert een wrok tegen Eisenhower, en premier Théo Lefèvre moet Boudewijn dwingen om naar de begrafenis van Churchill te gaan. In 1990 roept Boudewijn op tot amnestie. Is dat een verwijzing naar zijn vader?

3. Tussen pot en protocol
In 1986 schrijft De Nieuwe Maand: "Het is beslist niet meer waar dat wij, volgens het woord van wijlen Achilles van Acker, hunkeren naar een vorst, of dat de instelling zelfs maar de eenheid van het land waarborgt. (...) Boudewijn en Fabiola verwekken geen enthousiasme maar ook geen afkeer. (...) De Belgische dynastie heerst dankzij een soort welwillende inertie, die ze zelf in de hand schijnt te werken door een grote afkeer voor publiciteit." De mensen houden dus van Boudewijn en Fabiola maar niet van het koningschap. Maar koning-zijn is geen functie voor Boudewijn, hij is de functie. De koning staat bij rampen of feesten altijd vooraan. Walter van den Broeck meent dat de nieuwsgierigheid van Boudewijn naar zijn onderdanen zo groot is omdat hij ze niet kan vatten. Het ontbreekt hem aan referentiepunten. Hij is er bijvoorbeeld van overtuigd dat er altijd groene, wuivende palmen in de hal van Brussel-Centraal staan. Want ze staan er altijd als hij passeert. Praten met Boudewijn is hetzelfde als uitgevraagd worden. De antwoorden schrijft hij op in een notitieboekje.

Vrolijk word je niet van een bezoek aan de koning. Heel soms licht hij een tipje van de sluier op en toont hij zichzelf. Zijn eenzaamheid. Het protocol zorgt altijd voor problemen. Als Boudewijn tijdens de koningsfeesten het parlement bezoekt, krijgen alle kamerleden een 17 pagina's tellend draaiboek waarin het bezoek van naaldje tot draadje is voorbereid. (Geef de vorst nooit een hand, wacht tot hij zelf dit vriendschappelijk gebaar stelt. Vrouwelijke gasten moeten geen nederige revérence maken. Praat nooit als eerste tegen de koning. Stel geen vragen. Verlaat nooit de zaal waar de koning zich bevindt. De koning zal als eerste een drankje gepresenteerd krijgen.) Boudewijn schaft wel de verplichte verkleedpartij af. Voortaan moeten ministers niet meer in jacquet verschijnen aan de trappen van het paleis. Zijn geheime specialiteit is het imiteren van mensen die bij hem op audiëntie zijn geweest zijn.

In 1976 viert Boudewijn zijn 25-jarig koningschap. Hij weigert alle giften en besluit een stichting te creëren. De Koning Boudewijnstichting heeft als taak de levensvoorwaarden van de bevolking te verbeteren (armoedebestrijding, sociale integratie, milieubescherming, bescherming van het kunstpatrimonium...). In 1990 wordt hij 60. Een jaar later zit hij 40 jaar op de troon. Er wordt een nationale hulde georganiseerd, de koningsfeesten. Ze lopen van 7 september 1990 (zijn verjaardag) tot 21 juli 1991.

Maar de koning blijft de koning. In 1990 reageert de Naamse advocaat Christian Bouvier op de kerstboodschap: "Mijnheer, betreft uw lamentabele kerstboodschap", en dan hekelt Bouvier Boudewijn omdat die in zijn toespraak niks vermeldt over de toestand in Roemenië en Panama. "Sire, uw rijk is stilaan ten einde. Uw figuur zou aan waardigheid terugwinnen indien u actief zou meewerken aan de voorbereiding van een republiek" en hij wijst er terloops even op dat "mijn familie échte Belgische wortels heeft - hetgeen van u niet gezegd kan worden." Bouvier wordt beschuldigd van majesteitsschennis en vraagt politiek asiel aan in Frankrijk.

De koning krijgt een burgerlijke lijst van de staat, zijn inkomen. Toch heeft Boudewijn nooit geld op zak. Als hij een rondje geeft, brengt een koerier uit Laken geld. Met de burgerlijke lijst betaalt de koning zijn personeel. De paleizen van Brussel en Laken en het domein van Argenteuil zijn eigendom van de staat. De minister van openbare werken komt slechts tussen voor daken, buitenschilderwerk en voor de rest van de dingen die overal in het land volgens gewoonte de plicht zijn van de eigenaar. Het koningshuis maakt gebruik van de Koninklijke Schenking. Die instelling beheert een groot gedeelte van de goederen van Leopold II (kastelen, terreinen, koninklijke serres). De Koninklijke Schenking zorgt zelf voor haar inkomsten door bijvoorbeeld kantoren en terreinen te verhuren. Het is een staatsinstelling, maar ze valt niet in het budget van de begroting. Een groot deel van het park van Laken is eigendom van de koninklijke familie. De villa's in Motril en Opgrimbie zijn eigendom van Boudewijn en Fabiola.

De Belgische dynastie was aandeelhouder van de Société Générale de Belgique. Hoge heren van de hofhouding resideerden in de bestuursvergaderingen. In 1988 raakte de holding in handen van het Franse Suez. Maar de koninklijke vrienden Lippens en Davignon roeren nog altijd met een dikke vinger mee in de pap. In 2001 brengen journalisten Polspoel en Vandendriessche het verhaal over de buitenlandse beleggingen van Boudewijn. Hij zou door beleggingen in de VS geprofiteerd hebben van de devaluatie van de Belgische frank. Het koninklijke paar zou ondertussen een fortuin van 12 miljard frank hebben opgebouwd. Fabiola ontkent. Er is alleen een belegging uit 1961. Op dat bedrag betaalde ze successierechten na het overlijden van haar echtgenoot. Het is de eerste keer dat het paleis zo expliciet reageert op roddels.

Achter de fantastische koning, gaat volgens de Franse biograaf José-Alain Fralon een kleinzielige, koppige en rancuneuze man schuil. Bezoekers die het verkorven hebben, worden kil of helemaal niet meer onthaald. Wie het waagt de privé-mening van de vorst tegen te spreken, is het zwarte schaap. Hoe ouder Boudewijn wordt, hoe minder tegenspraak hij duldt. Boudewijn vertoont ook niet de grote culturele interesse die hem wordt toegedicht. Hij is geobsedeerd door sterrenwachten, maar zijn artistieke interesse beperkt zich tot Bach en Saint-Saëns. Fabiola verafschuwt het frivole leven van haar schoonbroer en -zuster en Boudewijn vreest de dag dat het buitenechtelijke leventje van zijn broer aan het licht komt. Hij huivert van de levensstijl van Laurent (Fabiola stuurt Laurent weg uit Laken als ze hem betrapt met een meisje dat de prins in de koffer van zijn auto binnengesmokkeld heeft). Dat is de voornaamste reden om de kroon ook open te zetten voor vrouwen, lees: Astrid.

4. Voor God en vaderland
Boudewijn is op het belachelijke af vroom, wereldvreemd en preuts. De Spaanse Fabiola is dat nog meer. Boudewijn trekt als jongeman incognito naar Lourdes en smeekt de maagd om een maagd. Hij is dan de populairste vrijgezel van Europa. Hij voelt zich ook verplicht om Franco te begeleiden aan zijn doodsbed en het kost de hofhouding veel moeite om dat idee uit zijn hoofd te praten. Als Boudewijn geconfronteerd wordt met het Heizeldrama verplicht hij zijn Amerikaanse gasten om te knielen en te bidden. Volgens biograaf José-Alain Fralon dwingt Boudewijn tijdens buitenlandse reizen zijn ambassadeurs om voor misdienaar te spelen. Elk uur van de dag piept zijn horloge en denkt hij aan God. Politicus François Perin noemt Boudewijn de aalmoezenier van België.

De "aalmoezenier" weet niet waar eerst te kijken als Béjart tijdens een dansvoorstelling een copulatie simuleert. Sindsdien stuurt Boudewijn verkenners naar voorstellingen die hij geacht wordt bij te wonen. De goede kant van het leven is zondig. Boudewijn heeft een geïdealiseerd beeld van dé vrouw dat past in de katholieke traditie van de moeder-maagd. Fabiola bepaalt dan weer de afstand tussen de mannelijke en de vrouwelijke bediendes van het paleis. Stilaan raakt het koningshuis begeesterd door een fundamentalistische geloofsbeleving: de charismatische beweging. Die wordt door Astrid geïntroduceerd in Laken. Binnen Opus Dei maakt het paleis geen carrière, omdat Opus Dei nogal weigerachtig staat tegenover die hele charismatische beweging. Albert en Paola volgen Boudewijn in zijn mystieke waas na 30 jaar van zonde. Vooral tijdens de laatste jaren van zijn leven ontpopt Boudewijn zich als het geweten van de natie. Boudewijn en zijn premier, Wilfried Martens, halen steeds vaker God, het gezin en de christelijke waarden aan als toetssteen van het ultieme levensdoel. Al in 1987 waarschuwt het Nederlandse Elseviers Magazine dat het ethisch réveil van Boudewijn wel eens voor een nieuwe koningskwestie kan zorgen. En als zo'n kwestie in de openbaarheid komt, trekt de koning aan het kortste eind. Knack is duidelijk: "Een neogotische koning in een postmodern land." Boudewijn en Fabiola onderhouden geen grote vriendenkring die hen kan corrigeren. Ze worden omringd door mystieke paljassen. Alleen de Nederlandse koningin Beatrix en prins Claus worden innig gekoesterd. Nederland is trouwens het enige Europese koningshuis dat geen familiebanden heeft met de Coburgs.

In 1991 doet Boudewijn tijdelijk troonsafstand omdat hij weigert de abortuswet te ondertekenen. Het parlement heeft het wetsontwerp tot "gedeeltelijke depenalizering van abortus" nochtans goedgekeurd. De koning roept zijn persoonlijke geweten in om zijn onpersoonlijke functie niet uit te oefenen. Aan Martens schrijft hij: "Ben ik dan de enige burger in dit land die geen geweten mag hebben?" Martens zoekt en vindt een oplossing. De koning verkeert tijdelijk "in de onmogelijkheid (...) om te regeren". Datzelfde regeltje uit de grondwet was eerder al van toepassing op Boudewijns vader. Op 3 april tekent de regering de wet. Op 5 april wordt de koning in zijn grondwettelijke machten hersteld. De Wetstraat doet alsof er niets gebeurd is. Martens kondigt structurele hervormingen aan, maar tijdens Boudewijns leven is er nooit één woord over gerept.

Nochtans zou Boudewijn Fabiola ooit abortus gesuggereerd hebben; om medische redenen en dus verboden! In 1961 verneemt paus Johannes XXIII tijdens een audiëntie dat "de Belgische vorsten zwanger zijn". Het Vaticaan maakt het nieuws wereldkundig. Het paleis spreekt dit later tegen. De eerste van vier miskramen ('61, '62, '63, '66). De situatie wordt zo kritiek dat het leven van de koningin in het gedrang komt. Dan doet Boudewijn zijn suggestie. Het is de eerste en laatste keer dat de koningin hem iets weigert. Enkele weken later wordt een kind geboren. Vijf maanden te vroeg. Omdat Fabiola niet voor een troonopvolger kan zorgen, overweegt ze om het huwelijk te laten annuleren door Rome en zich terug te trekken in een Spaans klooster.

Al in de week na Boudewijns overlijden wordt geopperd om hem zalig te laten verklaren. De kardinalen Danneels en Suenens spreken over "het geheim" van Boudewijn. In kerkelijke kringen wint de overtuiging veld dat beide kardinalen in Rome een procedure willen starten. Maar volgens de kerkelijke overheid is het daarvoor nog te vroeg. Het is wachten op een wonder. Het bisdom verzamelt ondertussen getuigenissen over miraculeuze genezingen.

5. De koning is dood. Leve de republiek
Boudewijn is jichtlijder en krijgt al jong hepatitis. In 1980 wordt hij onverwacht opgenomen in een ziekenhuis. Zijn kabinet laat weten dat "de ongesteldheid (...) was te wijten aan ritmestoornissen aan het hart." De man is door 'zijn beroep van koning' overspannen geraakt. De Standaard (17/07/80) schrijft: "Komt daarbij de administratieve kant van het 'koningswerk': het belangrijke ondertekenen van documenten. Men mag ook aannemen dat de koning zich emotioneel zeer betrokken voelt bij de aan de gang zijnde fundamentele hervorming van onze instellingen" en "Emotie is een deel van de mens Boudewijn en dat zal zonder twijfel meegespeeld hebben in de ongesteldheid". De Nieuwe Gazet (15/07/80) vult aan: "De zeer intensieve activiteit van de koning, ook al ter gelegenheid van 150 jaar België, heeft zonder enige twijfel gevolgen voor zijn gezondheid." In 1991 wordt prostaatkanker ontdekt en lijdt Boudewijn aan "ongewone ademnood bij inspanning". Een jaar later ondergaat hij een hartklep-operatie.

Op 31 juli 1993 overlijdt Boudewijn in Motril, Spanje. Hij bezwijkt aan een hartstilstand tijdens een vakantie in het buitenverblijf. De eerste vorst die buiten de landsgrenzen sterft. Het Belgisch Staatsblad kopt: "De koning is dood! " En spreekt over "de diepe droefheid van elke burger" en meent dat "een ontzettende rouw (...) de Natie" treft. Rond het bericht een zwarte band. Boudewijn wordt bijgezet in de koninklijke crypte van de bouwvallige Onze-Lieve-Vrouwekerk van Laken.

Iedereen is ervan overtuigd dat Filip de nieuwe koning wordt. Maar Albert volgt zijn broer op. Kingmaker is premier Dehaene. België bevindt zich in 1993 niet in de beste monetaire papieren. In het buitenland mag er geen beeld worden opgehangen dat het land zijn samenhang zou zijn verloren, en speculatie tegen de Belgische frank moet voorkomen worden. Filip lijkt voor Dehaene niet de aangewezen keuze en de PS stelt binnenskamers haar veto tegen Astrid wegens te charismatisch. De schandaalpers droomt al van smeuïge artikels over het nieuwe koningspaar. Dat is de reden waarom Boudewijn altijd zijn neef Filip naar voor heeft geschoven.

Op Linkeroever worden een monument ter ere van de vorst gebouwd en honderd kerselaars aangeplant. Na vier maanden is het nog niet duidelijk wie het onkruid onder de voeten van de versteende vorst moet wegkrabben. De honderd bomen worden later gerooid. In Gent wordt zonder bouwvergunning een standbeeld ter ere van Boudewijn gebouwd. Als het beklad wordt, krijgt de vandaal een voorwaardelijke gevangenisstraf van acht maanden. Een andere bouwovertreding begaat de koning zelf. Het is Boudewijns wens om op het koninklijk domein van Opgrimbie een slotklooster te bouwen. Plots blijkt dat de invloed van het koningshuis veel groter is dan verwacht en dat zelfs Vlaamse politici als een knipmes buigen voor Zijne Majesteit de Koning. De koning is dood, leve de koning.