Géricault. Ik noem hem de schilder van de ziel. Je ziet vijf portretten, waarvan 'De kleptomaan' in het MSK te Gent hangt. Maar er hangt een bijzonder verhaal aan de portretten...

Géricault had in 1819 op de Salon in Parijs ophef gemaakt met zijn schilderij ‘Le radeau de la Meduse’. De Meduse was een schip dat in 1816 was vergaan. Een groep opvarenden hadden een vlot gebouwd waarop 147 schipbreukelingen op konden. De reddingssloepen zouden het vlot op sleeptouw nemen tot de kust, maar de sloepen konden echter de koers niet aanhouden door het slepen, waarna men de touwen doorknipte. Het vlot dobberde dertien dagen rond eer het vlot gevonden werd. Er bleven nog vijftien overlevenden over. In die dertien dagen bleek dat men mensen overboord had gegooid en dat sommigen van de gestorven medepassagiers hadden gegeten.
Van deze ramp maakte Géricault dus het ophefmakend schilderij. Hierbij had hij sommige opvarenden geïnterviewd, bestudeerde lijken… om een zo realistisch mogelijk beeld weer te geven. En dat zorgde uiteraard voor het schandaal.

Na dit schandaal leerde Géricault Dr. Etienne-Jean Georget kennen die werkzaam was in het Parijse hospitaal La Salpêtrière. Georget was een pionier in zorg voor geesteszieken, een aliënist zoals men het in die tijd noemde. Georget wou de toerekeningsvatbaarheid achterhalen van criminele zwakzinnigen. Hij wou achterhalen of men aan de menselijke trekken van een persoon kon achterhalen of die persoon zwakzinnig of een crimineel was.
En precies voor dit onderzoek schilderde Géricault tien schilderijen van patiënten met een crimineel verleden. Hiervan zijn er vijf bewaard, waaronder dit portret dus: het portret van een kleptomaan. Het is meesterlijk hoe Géricault de persoon zijn uitdrukking weet te schilderen. Hij geeft de persoon op een realistische menselijke manier weer en niet als een misdadiger. Wie de afgebeelde persoon werkelijk was blijft een mysterie. En misschien is dit net de aanzet voor mij om te mijmeren en te dagdromen…
De andere bewaarde portretten zijn: de gekke vrouw, de vrouw met gokverslaving, de militair met trauma en de kinderontvoerder.

En Géricault? Die zou twee jaar later op 32-jarige leeftijd sterven. Hij leed zelf aan psychische problemen zoals depressies en stierf uiteindelijk aan tuberculose. Hij maakte in zijn stervensjaar nog zijn zelfportret: een angstwekkend gedaante met ingevallen wangen en diepe oogkassen.

Een ander merkwaardig en angstwekkend portret is zijn ‘Mater Dolorosa’ of ‘Onze-Lieve-Vrouw van Smarten’, die je hiernaast ziet. Qua pose liet Géricault zich inspireren op de Mater dolorosa van de Spaanse schilder José Ribera. Mater Dolorosa is het beeld van Maria als rouwende moeder na de dood van haar zoon Jezus. In de Westerse iconografie zijn er strenge regels voor de manier van die afbeelding. Als beeld wordt ze uitgebeeld waarbij zeven zwaarden haar hart doorboren. Als portret moet ze weergegeven worden als oude vrouw waarbij vooral op de gelaatsuitdrukkingen moet gelet worden. Verder heeft ze veelal een biddende of knielende houding en een eenvoudige zwarte mantel.
Deze regels in acht genomen, is de Mater Dolorosa van Géricault een afgrijselijk mooi meesterwerk!