Sinterklaas is er weer
Het
kan eigenlijk niemand ontgaan zijn: Sinterklaas is weer in het land.
Jaar in, jaar uit zet deze goed heilig man zich ervoor in de kinderen in
Belgie en Nederland blij te maken. Er gaan allerlei, ook heel oude,
verhalen rond over de heilige Nicolaas.
SinterklaasToen
Sint-Nicolaas in het jaar 270 in Pataras in Klein-Azië het levenslicht
zag, had toch niemand kunnen bevroeden dat we hem bijna 2000 jaar later
nog luid zouden toezingen. Stel je eens voor dat iemand z'n ouders
verteld zou hebben dat hun Klaas twee millennia later ieder jaar met z'n
stoomboot vanuit Spanje naar Nederland zou vertrekken. En dat hij daar
rijdend over de besneeuwde daken zou luisteren naar al die mooie
liedjes. Of dat hij met het oor op al die schoorstenen zijn
Groot-Sinterklaasboek zou bijhouden, met daarin de namen van alle
kinderen en of ze zoet geweest, of niet... En dan praten we nog niet
eens over al die cadeautjes die hij bij alle kinderen op tijd aflevert.
In het meest gunstige geval zouden ze in 270 smakelijk gelachen hebben.
Volgens
oude - niet al te betrouwbare - overleveringen was de kleine Klaas als
baby een bijzonder manneke. Hij weigerde op de vastendagen woensdag en
vrijdag de borst. Z'n moeder moet op die dagen wel de wanhoop nabij
geweest zijn. Vele verhalen over de heilige bisschop van Myra zijn in
de zesde eeuw opgetekend. In legenden wordt zijn liefdadigheid en
naastenliefde bezongen, zoals die van de drie meisjes voor wie hij de
bruidsschat betaalde. Uit de Middeleeuwen komt de Franse variant. Drie
priesterstudenten worden door een waard verwerkt tot pekelvlees, maar
die heeft buiten de bisschop gerekend. Sint-Nicolaas wekt de jongens
weer tot leven, waarop waard en waardin zich bekeren tot het
christendom. Maar de heilige is van meer markten thuis. Wanneer een
schip in nood is en dreigt te vergaan, roept de kapitein met succes de
voorspraak in van de heilige Nicolaas.
De heilige bisschop voert
in de legenden echter niet alleen een aardse strijd. Die over de godin
Diana is wel heel mooi, maar kun je nauwelijks nog katholiek noemen.
Diana verkleedde zich als non en schonk pelgrims een fles gevaarlijke
olie. De goedheiligman grijpt in, waarop de gelovigen het goedje in zee
gooien. Daar ontstaat een groot vuur.
De verering van de heilige
Nicolaas is zo groot, dat wanneer de Turken in 1087 Myra dreigen te
veroveren, 87 Italiaanse zeelui er in allerijl met hun heilige vandoor
gaan. Alsof hij de Turken heeft verslagen, zo wordt de heilige Nicolaas
op 8 mei van dat jaar in de Italiaanse havenstad Bari binnengehaald.
Zuid-Italië
wordt later veroverd door de Spanjaarden en Spaanse zeelui brengen de
verering vervolgens over naar Nederland. De stoomboot krijgt de Sint
later cadeau. Zwarte Piet heeft zijn oorsprong bij de Moren. De
mohammedaanse legers die in 710 Spanje veroverden bestonden veelal uit
Moren. Hoewel Toledo in 1085 heroverd werd, duurt het tot aan het einde
van de vijftiende eeuw dat Spanje weer geheel in katholieke handen komt.
Dat verklaart ook de knechtenrol die de Spanjaarden Zwarte Piet
toebedelen. Voor het gemak worden allerlei heidense gebruiken gelijk
maar gekerstend. We mogen aannemen dat de Sint het rijden met zijn
schimmel over de daken heeft afgekeken van de Germaanse god Wodan, die
met zijn witte paard Sleipnir door de lucht reed en door de schoorstenen
in de huizen afdaalde.
De oudste verering van Sint-Nicolaas in
Nederland vinden we in 1140 in de abdij van Sint-Truiden en een goede
twintig jaar later - in 1163 - in de Janskerk in Utrecht. Als de
Reformatie uitbreekt krijgt de Sint het moeilijk. Deze "superstistiën
ende fabulen van het pausdom" kunnen in 1600 echt niet door de
protestantse beugel.
|