Liturgie

 A) De openingsriten

 De intrede

 De begroeting van het altaar en van het samengekomen volk

 De boeteact (Ik belijd voor de Almachtige God…) en het Heer, ontferm U of Kyrie.

 Het Eer aan God of Gloria

 Het collectagebed of openingsgebed

 B) De liturgie van het Woord

 De Bijbellezingen (Twee lezingen uit de Bijbel en niet uit andere bronnen)

 De antwoordpsalm (Of tussenzang geïnspireerd op de Psalm of een van de lezingen van de dag. Vermijd niet-christelijke liedjes).

 Alleluia of de acclamatie vóór de lezing van het Evangelie.

 De homilie

 De geloofsbelijdenis of Credo

 De voorbeden of het universeel gebed (Het is een gebed als antwoord op het Woord dat tijdens de lezingen werd ontvangen).

 C) De Eucharistische liturgie

 De voorbereiding van gaven

 Het gebed over de gaven

 Het eucharistisch gebed

 Het Heilig of Sanctus

 De communieritus

 Het Onze Vader of het gebed des Heren

 De vredesritus

 Het breken van het brood

 Het Lam Gods of Agnus Dei

 De communie

 D) Slotriten

Slotgebed

Zegen en zending 

* De bereiding van de gaven

Laten we eens onze aandacht van de tafel van het Woord naar de tafel van de Eucharistie verschuiven.

Dit bevat de volgende elementen: de bereiding van de gaven, het gebed over de gaven, het eucharistisch gebed, de communieritus, het gebed onze Vader, de vredesritus, het breken van het brood en de communie. In deze tekst zullen we alleen over de bereiding van de gaven praten.

Laten we de tafel klaarmaken. Brood en wijn worden naar het altaar gebracht. We hebben het over brood en wijn die voor het eerst op tafel worden gepresenteerd. Brood en wijn zijn geschenken van Gods schepping die wij van Hem hebben ontvangen. Wij presenteren aan God wat wij van Hem hebben ontvangen. Een paar mensen brengen ze naar de tafel, maar het is de hele gemeenschap die hen aanbiedt. Daarom is het belangrijk dat ze zichtbaar zijn voor de gemeenschap en dat geen enkele object of versiering hun zichtbaarheid verbergt.

Brood en wijn vertegenwoordigen ons hele leven. Want wat hebben we in ons leven niet als geschenk ontvangen dat niet van God kwam? Voedsel, natuur, lucht, familie en alle mensen die we in het leven ontmoeten zijn geschenken van God. We presenteren dit allemaal niet met niets, maar met alle inspanningen, werk, verdriet, vreugde, hoop, met heel ons kwetsbare wezen. Het is het leven dat gegeven en vertrouwd wordt in onze handen. Zo zijn brood en wijn samen, ons leven dus, 'vruchten van de aarde en het werk van onze handen’. Deze gaven worden op het altaar gepresenteerd met liederen en gebeden, en op dit moment nodigt de voorganger de gemeenschap uit om deze gaven tot uitdrukking te brengen door te zeggen:

Bidt, broeders en zusters, dat mijn en uw offer aanvaard kan worden door God de almachtige Vader.
Moge de Heer het offer uit uw handen aannemen,
tot lof en eer van zijn Naam,
tot welzijn van ons en van heel zijn heilige kerk.

Ons leven en alles wat we hebben ontvangen, komen van God. Dit alles ligt op het altaar. Als we zien wat God in onze handen heeft gelegd, zwelt ons hart op van dankbaarheid.

* De dankzegging

Een tweede element van de tafel van de Eucharistie is het Eucharistisch gebed, het grote dankgebed. De voornaamste elementen waaruit het eucharistisch gebed bestaat, kunnen op deze wijze onderscheiden worden: De dankzegging (prefatie), de acclamatie (het heilig), de epiclese, het instellingsverhaal en de consecratie, de anamnese, de aanbieding van het offer, de intercessies en de slotdoxologie.

Laten we het hebben over de dankzegging.
‘Nu begint de centrale handeling en het hoogtepunt van heel de viering... De priester nodigt het volk uit om het hart tot God te verheffen in gebed en dankzegging en verenigt het met zich in het gebed dat hij in naam van heel de gemeenschap door Jezus Christus in de Heilige Geest tot God de Vader richt. De zin van dit gebed is dat alle verzamelde gelovigen zich met Christus verenigen in het belijden van Gods grote daden en in het aanbieden van het offer… (Algemene instructie van het Romeins missaal, 78).

Dit gebed begint als volgt:
De Heer zij met u
En met uw geest.
Verheft uw hart
Wij zijn met ons hart bij de Heer.
Brengen wij dank aan de Heer onze God
Hij is onze dankbaarheid waardig.

Weet je het nog?
Met deze zinnen brengen wij het volgende tot uitdrukking:
1) Wij erkennen dat het God zelf is die bij de viering aanwezig is;
2) We bereiden ons erop voor om Hem te ontvangen door ons hart te openen;
3) Wij zijn er dankbaar voor en voor alles wat Hij voor ons heeft gedaan.
Daarna gaat de voorganger verder met het gebed.
De voorganger verheerlijkt in naam van heel de gemeenschap God de Vader en Hem dank brengt voor het gehele heilswerk.

En aan het einde van het gebed zegt hij:
…Daarom, met alle engelen, machten en krachten,
met allen die staan voor uw troon,
loven en aanbidden wij U
en zingen U toe met de woorden:
Heilig.
(Prefatie van de zondagen door het jaar I).
Persoonlijk houd ik van deze laatste woorden, omdat ze ons aan de hele Kerk doen denken, dat wil zeggen, niet alleen aan ons die fysiek rond het altaar aanwezig zijn, maar aan de hele kerk die zich buiten de muren uitstrekt. Dit is voor ons ‘de gemeenschap van de heiligen’ die wij in onze geloofsbelijdenis uitspreken.
Wij vieren samen de Eucharistie, hemel en aarde samen.

…Omdat wij in Christus één lichaam zijn,
leven we in een gemeenschap die hemel en aarde omvat.
De kerk is groter en meer levend dan wij denken.
Tot de kerk behoren levenden en gestorvenen...
Wij kunnen elkaar over de dood heen bijstaan.
Wij kunnen onze naamheilige
of onze favoriete heilige aanroepen,
maar ook onze overleden verwanten,
van wie wij geloven dat ze al bij God zijn aangekomen...
(Youcat, 146)

* Heilig

Na de dankzegging (de prefatie) zingen we, hemel en aarde samen, een acclamatie: het Heilig.
Heilig, heilig, heilig de Heer,
de God der hemelse machten.
Vol zijn hemel en aarde van uw heerlijkheid.
Hosanna in den hoge.
Gezegend Hij die komt in de Naam des Heren.
Hosanna in den hoge.

* Eucharistisch gebed

In het eucharistisch gebed zeggen we dank aan God met een groot gebed: het grote dankgebed. Laten we eens kijken naar de rest van de delen van het eucharistisch gebed, gebaseerd op de inhoud van de ‘Algemene Instructie van het Romeins missaal’ en het eucharistisch gebed II A:

De epiclese:
hier smeekt de Kerk door bijzondere aanroepingen de kracht af van de Heilige Geest, opdat de gaven, worden geconsacreerd, dat wil zeggen het Lichaam en Bloed van Christus worden. In andere landen knielen mensen als teken van aanbidding. Ik vraag me af waarom het in Vlaanderen nauwelijks meer wordt gedaan.
‘Waarlijk heilig zijt Gij, Heer, bronwel aller heiligheid: heilig dan, vragen wij, deze gaven door de dauw van uw Geest, opdat zij het lichaam en bloed worden van onze Heer Jezus Christus,’...

Het instellingsverhaal en de consecratie:
door de woorden en handelingen van Christus wordt het offer voltrokken dat Christus zelf tijdens het Laatste Avondmaal heeft ingesteld, toen Hij zijn Lichaam en Bloed onder de gedaanten van brood en wijn opdroeg en aan zijn apostelen te eten en te drinken gaf.
‘…die, toen Hij werd overgeleverd aan zijn vrijwillig lijden, brood nam en brak onder dankzegging, en het gaf aan zijn leerlingen, zeggende: Neemt en eet hiervan, gij allen,’...

De anamnese:
hier voert de Kerk de opdracht uit die ze van Christus de Heer langs de apostelen ontving, en viert zij de gedachtenis van Christus zelf.
‘...Indachtig derhalve zijn dood en opstanding dragen wij U op het brood des levens en de beker des heils, en brengen U dank, wijl Gij ons waardig acht voor uw aanschijn te staan…’

De aanbieding van het offer:
De Kerk nu streeft ernaar dat de gelovigen niet alleen het smetteloze offer opdragen, maar ook leren zichzelf op te dragen, en door Christus, de Middelaar, van dag tot dag vervolmaakt worden tot eenheid met God en met elkaar, opdat God uiteindelijk alles in allen moge zijn.
‘...en wij smeken U ootmoedig ons, deelachtig aan het lichaam en bloed van Christus, door zijn heilige Geest te vergaderen tot eenheid.’...

De intercessies:
hier wordt uitgedrukt dat de eucharistie gevierd wordt in gemeenschap met heel de Kerk en dat deze aanbieding van het offer geschiedt voor al haar ledematen, levenden zowel als overledenen.
…‘Wees indachtig, Heer, uw Kerk,...; in gemeenschap met onze paus N., onze bisschop N. Gedenk ook onze broeders en zusters (N.N.) die reeds in de verwachting der opstanding zijn ontslapen,... Over ons allen, vragen wij, erbarm U; … deelachtig mogen worden aan het eeuwig leven,...’.

De slotdoxologie:
hier wordt de verheerlijking van God tot uitdrukking gebracht.
‘Door Hem en met Hem en in Hem zal uw Naam geprezen zijn, Heer onze God, almachtige Vader, in de eenheid van de heilige Geest, hier en nu, en tot in eeuwigheid. Amen.’

* Door Hem en met Hem en in Hem

Door Hem en met Hem en in Hem zal uw Naam geprezen zijn,
Heer onze God, almachtige Vader,
in de eenheid van de Heilige Geest,
hier en nu en tot in eeuwigheid.
Amen.

Wat kunnen die woorden betekenen?

Door Hem: Dit wijst op de bemiddelende rol van Jezus Christus (‘Hem’). De consecratie, de verandering van brood en wijn in het Lichaam en Bloed van Christus en alle goede dingen die we ontvangen, komen van God via Jezus (door Christus). Hij is de brug tussen God en mens. Door Hem worden we met God verbonden en ontvangen we de genade van de Heilige Geest.

Met Hem: Dit benadrukt onze eenheid met Christus. In de eucharistie worden we één lichaam met Hem. We delen in zijn leven, zijn missie, zijn dood en zijn verrijzenis. Zo drukt het apostel Paulus uit: Want zoals het lichaam één is en vele leden heeft, en alle leden van het lichaam, hoewel vele, één lichaam zijn, zo ook Christus. Immers, wij allen zijn door één Geest tot één lichaam gedoopt, hetzij Joden hetzij Grieken, hetzij slaven hetzij vrijen, en ons allen is van één Geest te drinken gegeven. (1 Korintiers 12, 12-13)

In Hem: Dit drukt uit dat we in Christus leven. Hij woont in ons door de Heilige Geest die Jezus heeft gezonden en die we in het doopsel hebben ontvangen. Ons leven is een voortdurende groei in Christus, een steeds diepere vereniging met Hem. Wanneer we deze woorden horen tijdens de eucharistie, beseffen we een diepe vrede en verbondenheid. We realiseren ons dat we niet alleen zijn, maar deel uitmaken van een groter geheel. We nemen hier een warm bad in Gods liefde.

Deze woorden zijn een uitnodiging om steeds dieper in relatie met Christus te groeien. Het is een uitdaging om dagelijks te kiezen voor Hem, om ons leven te laten vormen door zijn woorden en zijn voorbeeld. Het is een proces van toenemende overgave, waarbij we steeds meer onze eigen wil loslaten en ons overgeven aan Gods wil. In een wereld die vaak gekenmerkt wordt door individualisme en egocentrisme, zijn deze woorden een krachtige tegenhanger. Ze herinneren ons eraan dat we niet bedoeld zijn om alleen te leven, maar om samen met anderen deel te hebben aan het leven van God. In Christus vinden we de eenheid en de liefde waarnaar we allemaal verlangen.

Door deze woorden te bidden aan het einde van het eucharistische gebed, bekronen we de hele viering. We bevestigen dat alles wat we hebben gevierd en ontvangen, plaatsvindt in Christus en door Hem. Het is een krachtige afsluiting van de eucharistie en een voorbereiding op het Onze Vader, waarin we ons als kinderen van God tot onze Vader wenden. Het omhoog heffen van het Lichaam en het Bloed van Christus is in essentie een krachtige uitdrukking van ons geloof, een dankzegging, een aanbidding en een uitnodiging om deel te hebben aan het mystieke lichaam van Christus. Het is een moment van intense verbondenheid met God en met onze medegelovigen.

* Onze Vader

Jezus Christus zelf leerde zijn leerlingen dit gebed, zoals opgetekend in het Matteüs (Mt 6,9-13)- en Lucas-evangelie (Lc 11, 2-4). Het Onze Vader is meer dan alleen een verzameling woorden; het is een blauwdruk voor het gebedsleven van een christen. Het gebed is opgebouwd rond een relatie met God de Vader.

Het wordt verdeeld in verschillende delen:

Onze Vader, die in de hemel zijt: Hiermee richten we ons tot God als onze hemelse Vader en erkennen we onze afhankelijkheid van Hem.

uw naam worde geheiligd: we erkennen Gods heiligheid en grootheid. We vragen om deel te hebben aan Gods plan om Zijn naam te vereren in de wereld.

uw rijk kome: hiermee bidden we om de komst van Gods koninkrijk op aarde, een tijd waarin liefde, gerechtigheid en vrede zullen heersen.

uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel: verlangen we naar een wereld waarin Gods wil geschiedt.

Geef ons heden ons dagelijks brood: het herinnert ons aan onze afhankelijkheid van God voor alles wat we nodig hebben.

en vergeef ons onze schulden, zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren: we worden aangemoedigd om te vergeven, net zoals God ons vergeeft.

en breng ons niet in beproeving maar verlos ons van het kwade: We vragen om bescherming tegen het kwaad en om de kracht om verleidingen te weerstaan.

Door het Onze Vader te bidden, bevestigen we onze verbondenheid met God en met alle andere gelovigen. Dit gebed is niet alleen een lijstje met verzoeken, maar ook een verklaring van onze identiteit als kinderen van God.

* Vredeswens

Onmiddellijk na het Onze Vader bidden wij het volgende:

‘Verlos ons Heer van alle kwaad.
Geef vrede in onze dagen,
dat wij gesteund door uw barmhartigheid
vrij mogen zijn van zonden en beveiligd tegen alle onrust,
hoopvol wachtend op de komst van Jezus, Messias, uw Zoon. -
Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid. Amen’.

Nadien doen wij een oproep tot Christus:

‘Heer Jezus,
Gij hebt aan uw apostelen gezegd:
Vrede laat ik u, mijn vrede geef ik u.
Let niet op onze zonden,
maar op het geloof van Uw kerk,
vervul uw belofte,
geef vrede in uw Naam
en maak ons één.
Gij die leeft in eeuwigheid’.

Midden in de eucharistieviering wordt deze vrede tastbaar gemaakt door de vredeswens. We keren ons naar elkaar toe, geven elkaar een hand en zeggen: ‘De vrede van de Heer!’. Dit gebaar is meer dan een ritus. Het is een uitnodiging om de vrede die we van Christus ontvangen, met elkaar te delen.

De vrede die Christus schenkt, is meer dan de afwezigheid van conflict. Het is een actieve kracht die ons beweegt om onszelf te verzoenen met God en onze naasten. Het is een vrede die ons in staat stelt om te leven in dienstbaarheid, zelfs in de meest uitdagende omstandigheden.

De vrede van Christus is een vrede die te midden van de stormen van het leven standhoudt. Het is geen iets wat we zelf kunnen verdienen of bereiken. Het is een geschenk van God, een vrucht van de verrijzenis van Christus. Door de eucharistie worden we deelgenoten aan deze vrede, en worden we uitgenodigd om deze verder te dragen in onze wereld.

Dat is de vrede die we nodig hebben en die we vragen, de vrede van Christus. Een vrede die gebaseerd is op geloof, hoop en liefde. Het is geen gewone vriendelijke vrede, wat het ook is, maar een vrede die ons innerlijk en uiterlijk verenigt.

Met de vredeswens erkennen we dat door Christus vrede tot stand is gekomen en we nemen hieraan actief deel in deze vrede. In een wereld die vaak getekend is door onrust, angst en onrechtvaardigheid, is de vrede van Christus een kostbaar geschenk.

In de eucharistieviering worden we uitgenodigd en uitgedaagd om de hoop levend te houden en om actief bij te dragen aan een wereld waarin vrede en gerechtigheid zegevieren. De vrede van Christus is een geschenk dat ons uitnodigt om te leven in liefde.

* Lam Gods

Gevolgd door de vredeswens zingen we het Lam Gods driemaal. Het Lam Gods, een beeld dat diep geworteld zit in de christelijke traditie, is meer dan alleen een dier. Het is een krachtig symbool dat doorheen de Bijbel en de kerkgeschiedenis een centrale rol speelt.

In het Oude Testament vinden we al verwijzingen naar lammeren als offerdieren. Het offeren van een lam was een ritueel dat diende om vergeving te verkrijgen voor zonden. Het lam werd gezien als een plaatsvervanger, dat de plaats innam van de zondaar. Zo werd de schuld van het volk op het lam gelegd en door het offeren van het dier werd de relatie met God hersteld.

In het Nieuwe Testament krijgt het beeld van het Lam een diepere betekenis. Johannes de Doper wijst op Jezus met de woorden: "Zie het Lam Gods, dat de zonde van de wereld wegneemt" (Joh 1,29). Hier wordt Jezus expliciet gelijkgesteld aan het offerlam. Zijn kruisdood wordt gezien als het ultieme offer, waarmee de zonden van de hele mensheid worden vergeven.

In de eucharistieviering is het Lam Gods een centraal onderdeel. Het feit dat de voorganger tijdens de eucharistieviering driemaal de woorden "Lam Gods, dat wegneemt de zonden van de wereld" uitspreekt, voordat de gelovigen de communie ontvangen, heeft een rijke symbolische lading. Door de aanroeping driemaal te herhalen, wordt de aandacht gevestigd op de volledige omvang van Christus' verlossend werk. Het benadrukt dat Hij niet alleen de zonden van een enkeling, maar van de hele wereld wegneemt. De driemaal herhaalde aanroeping nodigt de gelovigen uit om zich volledig over te geven aan Gods genade.

Het Lam Gods is dus meer dan alleen een dier. Het is een krachtig symbool dat ons herinnert aan de liefde van God en aan het offer van Jezus Christus. Doorheen de eeuwen heeft dit symbool kunstenaars, theologen en gelovigen geïnspireerd. Het herinnert ons eraan dat we door de dood en verrijzenis van Christus aan een nieuw leven deelnemen.

* Communie

De communie is een van de meest intieme momenten in de eucharistieviering. Het is meer dan alleen een ritueel; het is een sacramentele ervaring die ons diep verbindt met Christus. Deze bevat verschillende elementen:

De Hostie: In de hostie, het brood dat tijdens de mis wordt geconsacreerd, zien en ontvangen we het lichaam van Christus. Het woord 'hostie' komt van het Latijnse 'hostia', wat offer betekent. De hostie is dus het offergave van Christus. Door de consecratie wordt het brood werkelijk het lichaam van Christus, een mysterie dat we met geloof aanvaarden.

De Processie: De processie naar de communie is meer dan alleen een beweging van de ene naar de andere plek. Het is een symbolische handeling die onze toewijding aan Christus uitdrukt. We naderen Hem met eerbied en verlangen, net zoals de wijzen uit het Oosten naar het kindje Jezus kwamen. De processie is een uitnodiging om ons innerlijk voor te bereiden op de ontmoeting met de Heer.

De Communie en het Lichaam van Christus: Wanneer we de communie ontvangen, geloven we dat we deel worden van het lichaam van Christus. De kerk zelf wordt gezien als het mystieke lichaam van Christus op aarde. Door de communie worden we samen lichaam van Christus, verenigd met alle gelovigen doorheen de tijd en over de hele wereld. Het is een krachtige uitdrukking van onze eenheid in Christus.

Wat te doen tijdens de communie?: Naast het zingen van communieliederen, kunnen we tijdens het ontvangen van de communie ook een korte persoonlijke gebed in stilte bidden. Dit kan een moment van diepe dankbaarheid zijn, een smeekbede om vergeving, of een eenvoudige uitdrukking van ons geloof. Het is een persoonlijke ontmoeting met Christus, en ieder van ons kan dit op zijn eigen manier beleven.

Het Gebed na de Communie: Het gebed na de communie door de voorganger uitgesproken is een uitnodiging om samen even stil te staan bij wat we zojuist hebben ontvangen. Het is een moment van dankbaarheid. We worden uitgenodigd om de vruchten van de communie in ons leven te laten groeien.

De Tabernakel: De tabernakel, waar alleen de geconsacreerde hosties worden bewaard, is een teken van de voortdurende aanwezigheid van Christus in onze midden. Er is een diepe symbolische relatie tussen de tabernakel en de Ark van het Verbond in het Oude Testament. De Ark bevatte de tabellen van de wet en was een teken van Gods aanwezigheid onder zijn volk. Op dezelfde manier is de tabernakel een teken van Christus' tegenwoordigheid in de kerk. De rode lamp die bij de tabernakel brandt, de ‘godslamp’ genoemd, duidt op de aanwezigheid van het lichaam van Christus.

De eucharistieviering is een rijke ervaring die ons op vele manieren met Christus verbindt. Door deel te nemen aan de eucharistie, worden we gevoed door het brood des levens en versterkt in ons geloof.