Etienne Vermeersch (1934-2018)

Emeritus-hoogleraar, filosoof, in gesprek met Dirk Verhofstadt: “een zoektocht naar waarheid”(2010)

Wanneer wij onze grenzen zonder beperking zouden openen, dan is een ontzaglijke toestroom van buitenlanders onvermijdelijk. Een beperking van het asielrecht heeft echter tot gevolg dat je mensen moet weigeren...Daarom blijf ik voorstander van een correcte toepassing van de Conventie van Genève. Wel moeten de rijke landen alles in het werk stellen om de leefomstandigheden in de landen van oorsprong te verbeteren. Wij moeten stoppen met het systeem van landbouwsubsidies dat de plaatselijke boeren weg concurreert, stoppen met importheffingen en de dumpingpraktijken die de economieën in de arme landen veel schade toebrengen. We moeten er voor zorgen dat die mensen minder de noodzaak voelen om naar hier te komen... De enige optie lijkt me om via internationale akkoorden te proberen de mensenrechten in het algemeen steeds meer afdwingbaar te maken, uiteindelijk via een soort wereldregering.

Volgens het 'Living planet report'(2008) bedraagt de gemiddelde ecologische voetafdruk van een mens 2,7 hectare. Die voetafdruk varieert enorm per land. In de VS heeft men een voetafdruk van 9,4 hectare, in de EU is dat 4,7 hectare. Als Belg verbruikt men 5,1 hectare en in Nederland is dat gemiddeld 4 hectare. Een Indiër 0,9 hectare. Voor de hele wereld is er echter maar 2,1 hectare per mens beschikbaar als biocapaciteit. We zitten daar dus al boven. Als China en India straks op ons niveau gaan produceren en consumeren, neemt de ecologische voetafdruk nog gigantisch toe. We kunnen twee zaken doen: ofwel zeggen we dat de minder ontwikkelde landen niet naar ons welvaartsniveau mogen groeien, maar dat lijkt mij onrechtvaardig, of we moeten de groei van de wereldbevolking stoppen en zelfs doen afnemen. Waarom zouden we moeten wachten tot 2050?

...Stel dat men de hele Sahara zou vol zetten met zonnepanelen, dan moeten we die energie nog naar de andere werelddelen kunnen doorsturen...

Uiteraard geloof ik in de wetenschap. Als er een probleem oplosbaar is, dan zal de wetenschap het oplossen. Maar we hebben helemaal niet de zekerheid dat alle problemen oplosbaar zijn. Het wetenschappelijk en technologisch optimisme is op dit vlak onverantwoord, omdat de wetenschap niet tegen de natuurwetten in kan gaan.

In bepaalde delen van de wereld is de levensstandaard inderdaad toegenomen, maar meer dan één miljard mensen hebben het nog steeds bijzonder slecht. Er is weinig hoop dat deze situatie in de komende jaren plots verbetert. De welvaartsverhoging gaat gepaard met een enorme belasting op de natuur waarvan we al de negatieve resultaten zien, denk maar aan de opwarming van de aarde. De uitputting van de natuurlijke grondstoffen en de pollutie zal in de komende jaren doorgaan.

Het is een experimenteel bewezen feit dat CO2, net als methaan een broeikaseffect heeft en dus heel waarschijnlijk een stijging van de temperatuur van onze dampkring veroorzaakt. De omvang daarvan en de gevolgen die daar mee gepaard gaan, zijn moeilijk nauwkeurig te voorspellen. Het smelten van het ijs van de noordelijke poolzee en de verhoogde zeespiegel op sommige plaatsen, staan nu al vast. De risico's om nieuwe bronnen aan te boren worden echter voortdurend groter. Het wordt tijd dat we de feiten onder ogen zien en er de gepaste conclusies uit trekken.