Parochie Sint-Martinus Retie

Ook dit jaar kunnen we Kerstmis niet vieren zoals we dat gewoon zijn. De pandemie die we slechts moeizaam onder controle krijgen, laat dit niet toe. Ze legt stevige beperkingen op. Beperkingen die niet alleen ons samenkomen treffen, maar ook voor veel ellende zorgen voor zoveel mensen, niet alleen bij ons maar wereldwijd. Toch is Kerstmis onverminderd doortrokken van een diepe vreugde. Vrees niet want ik verkondig u een grote vreugde, die bestemd is voor heel het volk. Zo klinkt de boodschap aan de herders. Geen boodschap over nieuwe ideeën, geen nieuwe levensbeschouwing, geen nieuwe godsdienst. Alleen de boodschap dat er een kind is geboren. Maar wel een bijzonder kind. Want van dit kind wordt gezegd: Heden is u een Redder geboren.

Een redder. Het is een woord dat we niet zo vanzelfsprekend in de mond nemen. We zijn eerder op onze hoede voor leiders of ideologieën die zich opwerpen als de oplossing van al onze problemen. Veeleer bescheidenheid en eenvoud sieren de ware leiders. Vandaar onze argwaan tegenover hen die met al even radicale als simpele statements de uitdagingen te lijf gaan. Want die uitdagingen zijn er vandaag.

Armoede

Er is niet alleen de ellende van de pandemie. Er is en blijft de groeiende armoede wereldwijd. Ook bij ons. Te grote ongelijkheid tussen mensen ondergraaft de sociale vrede. Het is niet goed als mensen het gevoel hebben dat naar hen niet geluisterd wordt, dat ze niet meetellen, er niet bij horen. Migratie heeft daar alles mee te maken: mensen op de vlucht voor armoede of voor uitzichtloze situaties. Ze beroert veler harten. De situatie van deze mensen is soms zo schrijnend. Hoevelen zijn al niet verdronken in de Middellandse Zee. Nog onlangs zijn zevenentwintig mensen, waaronder kinderen, omgekomen in de Noordzee. Tijdens zijn bezoek deze maand aan het migrantenkamp op Lesbos sprak paus Franciscus van een koud kerkhof zonder grafstenen. Zeker, ze zijn slachtoffer van mensensmokkelaars. Maar hoe komt het dat ze hun hoop alleen daar nog kunnen zoeken? Laten we toch beseffen: ze zijn niet allereerst problemen, maar mensen. Mensen op zoek naar een meer menswaardig bestaan. Waar ligt de grens tussen wettelijkheid en menselijkheid?

Schreeuw van de aarde

Ook de overstromingen in de streek van Luik en elders in Wallonië deze zomer blijven in ons geheugen hangen. De ravage was enorm. Maar ook de solidariteit die erop volgde. Hartverwarmend. Deze ramp toont nogmaals hoe ernstig de opwarming van de aarde moet genomen worden. En hoe die niet alleen te maken heeft met hoe we omgaan met de aarde, maar evenzeer met elkaar. En vooral met mensen die arm zijn of in nood. Want, zoals paus Franciscus het zegt, de schreeuw van de aarde is ook de schreeuw van de armen.

Kerstmysterie

Te midden van alle uitdagingen en de onzekerheid en angst die ze met zich meebrengen, klinkt vandaag de kerstboodschap: Heden is u een redder geboren. Een vreemde boodschap: een kind dat redt. Ja, in dat kind komt God zelf ons tegemoet. Wel een verrassende God. Niet zoals we Hem in onze onmacht en verlangens projecteren. Hij heeft geen ideologische noch politieke strategie. Tenzij dit ene: ons bestaan delen en zelf ervaren wat het is een mens te zijn. Eén van de onzen worden en delen in alles wat menselijk is, ook in onze onmacht en broosheid.

Dat is het mysterie dat we vieren: dat God ons bestaan heeft willen delen. Mens zijn: dat is zijn strategie.

Solidariteit

Alleen solidariteit kan redding brengen. Alleen solidariteit garandeert echte vrijheid. Reeds zijn geboorte is één en al teken van die solidariteit. En van weerloosheid. Een pasgeboren kind in een kribbe: van enig spektakel is geen sprake. Hij is niet alleen één van ons geworden. Hij is ook de minste geworden, solidair met allen die in deze wereld van geen tel zijn. En Hij is dat altijd gebleven. Zo heeft Hij geleefd. Zo is Hij gestorven. Het is het tegendeel van de onverschilligheid en het terugplooien op zichzelf die onze samenleving zo bedreigen.

Heden is u een redder geboren. Vergeet doorheen al de glitter waarmee Kerstmis gevierd wordt toch niet haar oorspronkelijke betekenis: dat God mens is geworden opdat ook wij in alle waarheid mensen zouden zijn, met en voor elkaar. Dat is de enige eer die Hij hier zoekt. En ze is bron van vrede en geluk voor alle mensen.

Die vrede en dat geluk wens ik u toe in het komend jaar.

Zalig Kerstmis!

+Jozef kardinaal De Kesel
Aartsbisschop van Mechelen-Brussel

Het is druk rond de kerststal. Zoals de evangelist het vertelt, komen ze allen daarnaartoe: de engelen, de herders en de drie wijzen. De herders hebben hun kudde meegebracht, hun schapen en een waakhond. De drie wijzen hun lastdieren, wellicht paarden of kamelen. Wie past daar eigenlijk bij wie? Het is geen geplande bijeenkomst. Ze zijn niet voor elkaar gekomen. En toch lopen zij elkaar niet in de weg. Er ontstaat onder hen geen spanning of gekibbel. Ze vormen geen partijen of bewegingen. Ze gunnen elkaar de tijd en de ruimte om bij Jezus te zijn. Ze staan er als een nieuwe gemeenschap, per verrassing op dezelfde plek bijeen. Er straalt vrede en verzoening van hen uit.

Niet enkel het kind in de kribbe is nieuw. Het hele plaatje rond Hem is nieuw. Alles spreekt er van God die begint aan een nieuw verhaal.

Hoe vlug lopen wij elkaar niet in de weg? Zo moeilijk verdragen wij elkaars gedachten en gevoelens. Onze samenleving lijkt op een schaakspel. Op een aaneenschakeling van strategische sprongen en tactische zetten. Jouw schaakstuk moet op mijn vierkant komen. We spelen tot alle schaakstukken weg zijn of veroverd, behalve de mijne. Als ontspanning kan het tellen, in de werkelijkheid is het erg.

De leegteplekken in de wereld worden steeds talrijker en ruiger.

Ik ben onder de indruk van een tv-serie over een groep Vlaamse jongeren. Ze gingen in diverse landen leven en werken met mensen, tewerkgesteld als hedendaagse slaven in de productie van goedkope exportproducten voor het Westen. De ongelijkheid kan niet groter zijn. Alle schaakstukken zijn verschoven naar de ene kant. Kerstmis gaat niet enkel over een nieuw kind. Het gaat ook over een nieuwe gemeenschap. Wie brengt de verdeelde hoofdrolspelers van deze wereld weer samen? Wie brengt tegenstrijdige groepen, partijen en volken weer bijeen?

Jezus is geen mens geworden om ons verder uit elkaar te spelen. Hij is mens geworden om ons opnieuw met elkaar te verbinden.

Waarom staan er dieren rond de kerststal? Misschien moet je wel een schaap, een ezel of een kameel zijn om nog te geloven dat het kan: mensen die elkaar niet voor de voeten lopen en elkaars plek niet betwisten. Wat hebben de dieren al niet met de mensen meegemaakt? En toch staan ze er nog. Naïef en goedgelovig.

Wat wens ik je voor Kerstmis? Enkele verrassende ontmoetingen, thuis of op straat. Ontmoetingen met mensen die zijn gekomen – of teruggekeerd – omdat het Kerstmis is. Mensen uit je familie of vriendenkring, of zomaar ongekend, misschien zelfs uit het Oosten of het Zuiden.

Op Kerstmis verricht Jezus zijn eerste wonder, nog zonder woorden: Hij brengt mensen samen die misschien wel naar Hem, maar niet naar elkaar op zoek waren.

Zalig kerstfeest!

Johan Bonny