MEER DAN VAN VLEES EN BLOED

"Kan je naar de dood verlangen? Soms wel. Midden de bombardementen en het puin van Gaza zegt een kind aan een journalist: ‘Ik wil liever dood zijn’. Als ik toch moet sneuvelen, waarom dan niet meteen? Als alle rechtvaardigheid of vriendschap weg is, waarom moet ik dan nog leven?
Het snijdt door merg en been. Uit de mond van een hopeloos ontredderd kind, met grote bange ogen. Liever de dood, dan een leven dat geen leven meer is. Het kan echter ook anders. Zachter en menselijker. Zoals een ongeneeslijk zieke vrouw na opeenvolgende operaties en
chemotherapie uitziet naar de dood, als naar een bevrijding. Of zoals familieleden wachten op het overlijden van hun zieke en demente opa. Het uur mag komen. Ze zijn er samen klaar voor. Soms is de dood onze vijand, soms is hij onze vriend. Hij hoort bij het leven. En bij de
onvoorspelbaarheid van het leven.

Vaak zingen kerkkoren bij een uitvaart het lied: ‘Gestorven graan wordt brood, geperste druiven wijn van vreugd, zo gaat doorheen de dood wat blijven zal en reeds verheugt. Een mens moet leren sterven om Leven te beërven’ (ZJ 921). Kan graan nog iets anders worden dan enkel graan? Kunnen druiven nog iets anders worden dan enkel druiven? Ja, klinkt het lied. Eenmaal gemalen en gekneed wordt graan tot brood. Vers brood om van te snijden en te eten. Zo anders dan droog graan. Eenmaal geplet en gegist, worden druiven tot wijn. Edele wijn van feest en vriendschap. Zo anders dan geplukte druiven. Van graan naar brood, van druiven naar wijn: het eerste laten we los, naar het tweede verlangen we. Kunnen mensen nog iets of iemand anders worden dan enkel een mens van vlees en bloed? Ja, dat geloven we. Voorbij de dood kunnen zij ze het volle leven beërven. Een leven dat uitstijgt boven alles wat ze voordien zijn geweest of hebben gedaan, wat ze voordien hebben geleden of genoten. Niets gaat verloren en toch wordt alles anders. In die overgang doet de dood zijn werk, als een vriend of als een vijand, hoe je het bekijkt.

Aan het einde van zijn leven voltooit Franciscus van Assisi zijn gekende Cantico del Frate Sole of Zonnelied. Het is een lied van verzoening en van verbondenheid, met alles en met iedereen. De ziel van Franciscus is tot rust gekomen, na zoveel tegenspraak en worsteling. Zijn innerlijke vrede is teruggekeerd. Zelfs tegenover de dood. Aan het slot van het Zonnelied schrijft Franciscus: ‘Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster de lichamelijke dood, die geen levend mens kan ontvluchten’. Zeker, niemand kan de dood ontvluchten, hoewel ieder levend mens dat zou willen.
We leven immers om te leven, niet om te sterven. Toch ziet Franciscus in de dood geen boze vijand meer. Hij noemt de dood zelfs ‘onze zuster’. Zoals hij de maan, het water en moeder aarde ‘onze zuster’ noemt. Of zoals hij de zon, de wind en het vuur ‘onze broeder’ noemt. De dood
hoort erbij als een familielid. Als iemand die ons gegeven is, en die we niet missen kunnen. En ja, ook de dood kan God prijzen! Zelfs de dood moet toegeven dat hij een ‘dienaar’ van Gods grooten goedheid is. Hoe zou God immers kunnen verheffen en voltooien, wie de dood nog niet heeft
ontmoet? Of zoals in het lied hierboven: ‘zo gaat doorheen de dood wat blijven zal en reeds verheugt’.

Tussen tranen en verdriet wens ik u in deze dagen van Allerheiligen en Allerzielen ook een gevoel van dankbaarheid en vreugde. Gods Liefde is groter dan ons gemis en verlangen. ‘Gestorven graan wordt brood, geperste druiven wijn van vreugd’, ook al vraagt het nog wat tijd."

+ Johan Bonny
Bisschop van Antwerpen