Handelen in Gaza? Huur een tunnel

De stalen muur is het spook dat Gaza belaagt. Niemand heeft het bouwwerk gezien. Het is er ook nog niet. Maar het komt. Ja, de Egyptenaren zijn iets aan het bekokstoven, dat is zeker.
‘We houden ze in de gaten’, zeggen de ‘tunnelaars’ – de gravers, dragers, uitbaters en chauffeurs die werken in de Gazaanse tunnelindustrie.

‘Zie je die twee hijskranen? Ze boren diepe gaten in de aarde. Honderd meter verderop is de boorkop zo een ondergrondse gang binnengedrongen, recht in de schedel van een graver.’

‘Ze willen die gaten vol laten lopen met zeewater, om de bodem nat te maken en de tunnels te verzwakken. Nee, het wordt geen stalen muur, zoals we eerst dachten.’ ‘Ze gaan de vochtige grond onder stroom zetten. Echt!’

‘Met dat zoute zeewater zullen ze ons zoete grondwater voorgoed verpesten. Ze gaan ons kapotmaken, de Egyptenaren.’

De geruchten zijn wild in Rafah, de grensstad met de grootste ondergrondse overslagplaats van de wereld. Bij gebrek aan open landsgrenzen, een vliegveld of een zeehaven hebben de Palestijnen in de Gazastrook een tunnelsysteem gebouwd van kolossale afmetingen.

‘We staan boven op een Zwitserse kaas’, zegt Abu Youssef van het toezichthoudende Tunnelcomité. Honderden gangen verbinden Palestijnse kopers met Egyptische verkopers – 10, 20, soms wel 30 meter onder de woestijn.

Pal in het zicht van de Egyptische grenswachten is het een bedrijvigheid van jewelste.
 Officiële statistieken bestaan niet, maar het Tunnelcomité schat dat er 30 duizend man in het tunnelwezen werkt.

De industrie is in twee jaar tijd zo geïnstitutionaliseerd geraakt dat her en der zelfs koffie en broodjes worden geserveerd. Cafetaria Layalina, ‘Ons nachtcafé’, staat er op een verroeste witte zeecontainer, met Chinese karakters op de zijkant.

De Egyptische plannen voor een ondergrondse muur lekten een maand geleden uit. Schoorvoetend heeft Caïro later bevestigd dat het om ‘veiligheidsredenen’ de grensbewaking met Gaza uitbreidt. Over de aard van de maatregelen is niets bekendgemaakt, behalve dat het ‘enkele maanden’ zal duren voordat een en ander is voltooid.

‘Het is moeilijk voor te stellen dat ze zo’n muur gaan bouwen’, zegt Usama Abu Nokira van het gemeentebestuur van Rafah.
‘De Egyptenaren hebben het meeste profijt van de tunnelhandel. Over alle goederen die wij in het buitenland bestellen en die ons nu via Egyptische havens bereiken, heffen ze 37 procent invoerbelasting.’

De grensstrook oogt als een kassengebied.
Overal staan halfronde tenten. Binnen hijsen lieren een keur aan consumptiegoederen op, die Israël niet meer over land doorlaat sinds Hamas in 2007 de macht in Gaza in handen kreeg.
 Van onderbroeken en wasmiddel tot koelkasten en cola – van geiten tot diesel.
 De tunnel is een transportmiddel: de eigenaar verhuurt de gang aan een Gazaanse handelaar zoals hij hem ook een vrachtwagen zou kunnen verhuren.

Het Tunnelcomité bemiddelt, onder auspiciën van het Hamasbestuur, bij geschillen tussen arbeiders en bazen. ‘We willen niet dat men het recht in eigen hand neemt’, zegt Abu Yousef.
‘Arbeiders kunnen bij ons klagen als ze geen compensatie krijgen voor verwondingen die ze oplopen door ingestorte tunnels.
 Als de eigenaar weigert te betalen, zetten we hem gevangen of sluiten zijn tunnel.’

De lieren werken op een elektriciteitsvoorziening die door de gemeente is aangelegd, na betaling van een eenmalige ‘servicetoeslag’ van een kleine 2.000 euro. Vrachtwagens rijden af en aan tot bij de tunnelopeningen.

‘Laat er geen misverstand over zijn: wij zijn tegen de tunnels’, zegt gemeentebestuurder Abu Nokira. ‘Maar het is onze verantwoordelijkheid dat de bevolking overleeft. De beste remedie tegen de tunnels is: de grenzen opendoen; dan is het hele gangenstelsel alleen nog maar een toeristische attractie.’