Stoomschip op het Suezkanaal Timea
Al bijna 4000 jaar geleden was duidelijk dat het relatief kleine stukje land tussen de Middellandse Zee en de Rode Zee een ideale zeeverbinding kon bieden.
Farao Senoeseret III legde een verbinding aan, toen nog via de Nijl. Ideaal om oorlogsschepen en steen voor de enorme monumenten van Egypte te verplaatsen.
Maar het was pas toen de Fransen in de 19de eeuw begonnen te graven dat het Suezkanaal de echte levensader van Egypte werd.
Napoleon had al plannen om het werk van de farao's te verbeteren, maar door een foutje in de berekeningen dachten zijn ingenieurs dat de Middellandse Zee meters lager lag dan de Rode Zee. Het project met sluizen uitvoeren zou veel te duur worden, dus werden de plannen afgeblazen.
99 jaar
Een halve eeuw later realiseerden de Fransen zich dat ze een fout hadden gemaakt en werd het project nieuw leven ingeblazen. Ferdinand de Lesseps wist gouverneur Said Pasja van Egypte enthousiast te krijgen.
De Fransman richtte een bedrijf op, dat het te graven kanaal 99 jaar mocht exploiteren, daarna zou het overgaan op Egypte.
Het werd een project zoals Egypte sinds de tijden van de farao's niet meer had gezien: tienduizenden werkten tien jaar lang aan het kanaal.
Het zou uiteindelijk 190 kilometer lang worden en 24 meter diep. Bij de noordelijke ingang werd een nieuwe stad gesticht, Port Said, vernoemd naar Said Pasja.
In 1869 voer het eerste schip door het nieuwe kanaal, het jacht van de Franse keizer. De koningshuizen van Groot-Brittannië, Pruisen en Nederland stuurden afvaardigingen naar de festiviteiten, die wekenlang duurden.
Dicht
Het gebruik van het Suezkanaal werd vastgelegd in de Conventie van Constantinopel, waar de belangrijkste handelsmachten van die tijd (waaronder Nederland) afspraken dat schepen van elke nationaliteit in vrede en oorlog van het kanaal gebruik mochten maken.
Alleen in de beide Wereldoorlogen werd afgeweken van die regel: de Britten stonden Duitsland en zijn bondgenoten niet toe gebruik te maken van het kanaal.
In de 140 jaar dat het Suezkanaal bestaat, is het vijf keer compleet afgesloten geweest. Dat gebeurde bijvoorbeeld tijdens de Suez-crisis van 1956, toen de Egyptische president Nasser het kanaal nationaliseerde.
Israël, Frankrijk en Groot-Brittannië vielen Egypte binnen om Nasser te dwingen het kanaal terug te geven, maar de VS dwong de strijdende partijen tot een compromis: Egypte zou miljoenen uitkeren voor het kanaal, maar het wel mogen houden.
Ook tijdens de Zesdaagse Oorlog tussen Israël en Egypte werd het kanaal gesloten. Het zou acht jaar dicht blijven. Veertien schepen die werden overvallen door de gebeurtenissen zaten al die tijd vast in het kanaal, omdat doorgang onmogelijk was geworden door mijnen en gezonken schepen.
Melkkoe
Sindsdien is het kanaal altijd open gebleven. Van alle goederen die wereldwijd per zee worden vervoerd, passeert acht procent het kanaal. De reis van Rotterdam naar Tokio wordt een kwart korter, omdat er niet meer rond Kaap de Goede Hoop gevaren hoeft te worden.
Gemiddeld varen er zo'n 47 schepen per dag door het kanaal, met een snelheid van ongeveer 13 kilometer per uur. De tol die ze betalen kan in de honderdduizenden euro's lopen en is goed voor zo'n acht procent van het budget van Egypte. Grootste gebruiker van het kanaal is Saudi-Arabië.
Een Amerikaanse admiraal stelde al dat de VS "diplomatiek, economisch en militair" zou reageren als de nieuwe machthebbers in Egypte de toegang tot het kanaal aan banden leggen. "Maar we verwachten niet dat het zo ver komt."
