Menopauze (of overgang) is een onderdeel van het natuurlijke verouderingsproces dat begint rond de lijftijd van 45 tot 60 jaar. Het is meestal merkbaar bij vrouwen als veranderingen in de menstruatiecyclus. Menopauze begint wanneer de vrouwelijke reproductiefase van het leven stopt en valt gewoonlijk samen met het einde van de menstruatie. Na verloop van tijd, verliezen de eierstokken geleidelijk aan de capaciteit om oestrogeen en progesteron te produceren, de hormonen die de menstruele cyclus controleren. Als de productie van oestrogeen daalt, daalt de frequentie van de ovulaties en menstruaties komen minder vaak voor, en uiteindelijk stoppen ze. De menstruaties kunnen vroeger in het leven ophouden wegens een ziekte of een hysterectomie. In dit geval spreken wij over ingeleide menopauze.

Het tijdstip van de menopauze wordt voor een deel genetisch bepaald omdat de meeste vrouwen de menopauze doorfmaken rond dezelfde leeftijd als hun moeder of zussen. Een belangrijke factor die het tijdstip van de menstruatie kan beïnvloed is roken. Rooksters kunnen wel tot twee jaar vroeger in menopauze gaan. In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd is er geen verband tussen het tijdstip van de eerste maandstonden en de leeftijd waarop de menopauze begint.

De menopauze gebeurt meestal niet ongemerkt. De hormonale schommelingen kunnen menopauze symptomen veroorzaken zoals o.a.: opvliegers, vaginale droogte, transpiratie, slaapstoornissen en humeurigheid.

In Europa en Noord-Amerika komt de menopauze meestal voor wanneer een vrouw rond 51-52 jaar oud is.

Perimenopauze is de periode van geleidelijke veranderingen die tot de menopauze leiden. Een enkele vrouw komt al in de perimenopauze vanaf de leeftijd van 35. Perimenopauze kan een paar maanden of zelfs jaren duren. Gemiddeld duurt ze 5 jaar. De symptomen van de perimenopauze zijn onregelmatige menstruaties en abnormaal meer of minder bloedverlies. De maandstonden kunnen ook pijnlijker worden. Bij sommige vrouwen echter stopt de menstruatie plots.Tijdens de perimenopauze vertraagt de productie van oestrogeen en de oestrogeenniveaus schommelen, dit veroorzaakt symptomen gelijkend op die van de pubertijd, maar intenser.

Postmenopauze is de periode na de menopauze. Het lichaam past zich dan aan en vindt een nieuw evenwicht.