KOEN VAN DEN HEUVEL
MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW
5 september 2019

Vijf miljoen euro voor 22 nieuwe onthardingsprojecten

Begin april lanceerde Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Koen Van den Heuvel een projectoproep voor onthardingsprojecten. Na het succes van de eerste projectoproep voor Proeftuinen Ontharding in 2018 investeert de Vlaamse Regering nogmaals ruim 5 miljoen euro in 22 Proeftuinen Ontharding die binnenkort opgestart worden. De initiatiefnemers worden ondersteund via subsidies én projectbegeleiding om beton, asfalt of gebouwen te verwijderen en die ruimte kwalitatief in te richten. “Via onthardingsprojecten zetten we in op het klimaatrobuuster en leefbaarder maken van onze regio en nabije omgeving, en het versterken van de lokale of bovenlokale open ruimte”, zegt Vlaams minister van Omgeving Koen Van den Heuvel.

Overheden, (burger)verenigingen, organisaties, bedrijven en scholen konden tot en met 15 mei 2019 een subsidieaanvraag indienen.  De oproeprichtte zich op drie thematische doelstellingen met specifieke aandacht voor de klimaatvoordelen van ontharden: 

1. Ontharden voor kwalitatievere schoolomgevingen
2. Ontharden voor meer ruimte voor water 
3. Ontharden voor meer mobiliteit met minder wegen

Er werden 138 dossiers ingediend. Een jury van deskundigen beoordeelde de aanvragen en selecteerde uiteindelijk 22 projectvoorstellen.

Gebruikers en beheerders van de ruimte nemen zelf het initiatief om de ruimtelijke kwaliteit van onze omgeving te verbeteren. Het Vlaams Departement Omgeving begeleidt en ondersteunt hen met subsidiemiddelen, expertise en communicatie. Zo gaan kennisopbouw en -deling hand in hand met concrete ontharding op het terrein. Onthardingsinitiatieven die in een reguliere marktwerking niet of niet optimaal uitgevoerd zouden worden, kunnen nu gerealiseerd worden met een maximum aan kwaliteit. De opgedane ervaring en inzichten worden meegenomen voor volgende initiatiefnemers, projecten en de uitwerking van een Vlaams programma voor ontharden. Zo kan er een omslag gemaakt worden van een praktijk van uitbreiding naar een transformatie van de bestaande ruimte.

Overzicht van de 22 geselecteerde proeftuinen ontharding 2019

PROEFTUINEN IN ANTWERPEN

Park Piot, Turnhout (vzw Instituut van het Heilig Graf)

Het project ‘Park Piot’ is gelegen in de binnenstad van Turnhout, in de buurt van de recente stedelijke kunstacademie en een nieuw stadsdeel in ontwikkeling. Het project voorziet in de afbraak van de niet- geklasseerde schoolgebouwen en enkele speelplaatsen van de school het Heilig Graf, waardoor er een grote groene ruimte wordt gecreëerd die aansluit bij de omgeving. Het doel is om de nieuwe open ruimtes zo open te stellen voor de buurt.

SCH₂OLEN, acht scholen uit provincie Antwerpen (Regionaal Landschap Rivierenland)

Dit project van het Regionaal Landschap Rivierenland bundelt acht scholen in een verstedelijkte context om samen de effecten en voordelen van ontharden te ontdekken. Via een leer- en doetraject gaan de leerkrachten en leerlingen zelf hun speelplaatsen ontharden en kiezen welke natuurlijke inrichting ze zullen aanleggen.

Het gaat om volgende scholen: VBS Sint-Hubertusschool Niel, Githo Nijlen, VBS De Ceder Kessel, Sint-Lutgardis Schelle, Sint-Gummaruscollege Lier, Basisschool den Heuvel Kalmthout, Basisschool Zilverenhoek Kapellen, Cade Aartselaar.

Kempense Scholen Ontharden, veertien scholen uit de regio Kempen (Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete)

Het project ‘Kempense Scholen Ontharden’ zal 17 speelplaatsen op 14 verschillende scholen ontharden in de provincie Antwerpen. Het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete en MOS zullen hun ervaring en expertise samen inzetten in  een participatief traject, de pedagogische omkadering en het ontwerp van de natuurlijke inrichting van de speelplaats.

Het gaat om volgende scholen:

GBS Klimopschool Bouwel, GBS Klimopschool Bouwel, GBS Klimopschool Grobbendonk, GBS De Knipoog Vorselaar,  GBS Gierle (Lille) kleuterschool, GBS Gierle (Lille), GBS Het Trapleerke Lille, GVBS De Wingerd Lille, GVB De Springplank Lille, GVB De Springplank Lille, Freinetschool De Vlindertuin Lille Berg, GBS De Kriebel (OLV-Olen), GBS De Kleine Wijzer (Olen Centrum), VBS De Knipoog Olen, SBS Larum (Geel),VBS Millekemol (Mol Millegem),Gemeentelijke jongensschool site Mollekemil (Mol Millegem)

Het Sint-Pietersinstituut onthardt met groen en blauw, Turnhout (vzw KOBArT Sint-Pietersinstituut)

De volledige omgeving van het Sint-Pietersinstituut in Turnhout wordt heringericht. Het hemelwater wordt geïnfiltreerd in een beek of wadi of wordt gebruikt voor het spoelen van toiletten. Het inrichten met inheemse streekeigen bomen, struiken en planten zorgt voor een meer klimaatrobuuste speelplaats en een grotere biodiversiteit. Bovendien wordt er via buitenklassen en speel-en werkhoeken ingezet op een optimaal leer- en leefklimaat voor de leerlingen.

Onthardingsproject Senthout voor meer zichtbaar water, Duffel (gemeente Duffel)

De gemeente Duffel richt zich op een strategische knip en ontharding van het gehele kruispunt tussen de straat Senthout en de Hoevelaan. De actie zal de hier ingebuisde Arkelloop opnieuw in een open bedding laten lopen, en zal tegelijkertijd gemotoriseerd sluipverkeer tegengaan en inzetten op een functionele recreatieve verbinding voor fietsers en voetgangers. Het ontsnippert een deel open ruimte van de vallei van de Arkelloop en herstelt een fauna-migratiecorridor en verbinding met het natuurgebied Babbelbeekse Beemden verderop.

PROEFTUINEN IN LIMBURG

VIIO Borgloon, Borgloon(vzw Katholiek Secundair Onderwijs Tongeren – Borgloon (KaSO))

Bij de renovatie van de secundaire school VIIO Borgloon wordt het leegstaand internaatsgebouw aan de Tongersesteenweg volledig gesloopt.  De vrijgekomen ruimte wordt een groene uitbreiding van de speelplaats. Ook parkeerplaatsen naast de school worden onthard. Bovendien wordt werk gemaakt van gedeeld ruimtegebruik van een deel van de schoolgebouwen.

Veemarkt als groenblauwe missing link, Sint-Truiden (stad Sint-Truiden)

De herinrichting van de Veemarktsite in Sint-Truiden voorziet een complete transformatie van het uitdovende slachthuis en de verharde randparking naar een stedelijke groenblauwe zone rond de open te leggen Cicindria-beek. Er ontstaat een stedelijke groenzone die het stadspark met het Speelhof verbindt en een groene long vormt ter ondersteuning van geplande stadsontwikkelingsprojecten. De ontharding van de Veemarkt is een eerste deelproject in het verder openleggen en creëren van een groenblauwe ader die de binnenstad opnieuw met het omliggende landschap verbindt en inzet op het versterken van de kwaliteit van de trage verbindingen als alternatief voor gemotoriseerd verkeer.

WIJWATER, Genk (stad Genk)

Met het project WIJWATER streeft de stad Genk naar een omslag in ruimtegebruik in het verstedelijkte valleigebied van de Stiemervallei. Het wil de natuurlijke vallei- en waterdynamiek herstellen via een concreet onthardingsproject in de tuinwijk Waterschei-Noord. De ontharding wordt hier ingezet als een mogelijk middel om het watersysteem te herdenken, via SUDS (Sustainable Urban Drainage Systems) en het inzetten op decentrale maatregelen en natuurlijke oplossingen die waterinfiltratie en ecosysteemdiensten maximaliseren en zo bijdragen tot een veerkrachtige en klimaatbestendige stad. WIJWATER kiest bewust voor in samenwerking met inwoners en diverse stakeholders.

Realisatie Natuurcorridor en recreatieve herinrichting openruimtegebied Kiewit-Zonhoven, Zonhoven (gemeente Zonhoven)

Het wegdek van de Kauwbosstraat-Boekrakelaan is acht meter breed en het traject  wordt momenteel veel als sluipweg gebruikt., De gemeente Zonhoven  zal dit over een afstand van 2,4 km omvormen tot een trage fiets- en wandelweg van 2 à 2,5m breed. Hierdoor worden de huidige ecologisch waardevolle bermen verbreed en in natuurwaarde versterkt. Zo ontstaat een belangrijke verbinding tussen de nabije natuurreservaten, waarbij men ook inzet op het (be)leefbaar maken hiervan voor buurtbewoners en recreanten, met bijzondere aandacht voor de inwoners van het aanpalende zorgcentrum Ter Heide en hun begeleiders, familie en vrijwilligers.

Groen-blauwe herinrichting Koolmijnlaan en Voortplein, Heusden-Zolder  (gemeente Heusden-Zolder)

Via het downscalen en deels ontharden van de Koolmijnlaan en het Voortplein zal de gemeente Heusden-Zolder 13.160 m² overbodig asfalt en beton opbreken. De Koolmijnlaan is een veel gebruikte fietsverbinding voor heel wat scholieren uit de buurt.  De bedoeling is deze weg, die vandaag een onveilige mentale en fysische barrière vormt, te transformeren naar een verbindende wandel- en fietsboulevard in een versterkte natuurlijke omgeving. Extra aandacht gaat naar goede hemelwateropvang. Met dit project zet Heusden-Zolder samen met haar inwoners verder in op een meer duurzame mobiliteit, met respect voor het mijnerfgoed en aansluitend op de fietssnelweg kolenspoor en het nieuwe netwerk aan trage wegen in de Mangelbeekballei.

PROEFTUINEN IN OOST-VLAANDEREN

Weg voor water, Sint-Niklaas (stad Sint-Niklaas)

Met het project ‘Weg voor water’  wil de stad Sint-Niklaas water opnieuw meer zichtbaarheid geven in combinatie met het vergroenen van de Baenlandwijk in Sint-Niklaas Men  wil de wijk meer ontharden, de onderliggende historische waterloop terug open leggen, en in de publieke ruimte op een kwaliteitsvolle manier meer plaats geven aan buffering, berging en infiltratie van water. Via de ontwikkeling van een cascadesysteem zet het project in op het herstellen van de waterballans op elk niveau (kavel, bouwblok, straat (van gevel tot gevel), wijk).

Reconversie Den Bleek, Geraardsbergen (stad Geraardsbergen)

De stad Geraardsbergen wil het recreatiedomein Den Bleek, gelegen langs de Dender, een nieuwe dynamiek en uitstraling geven. De site heeft een zeer strategische ligging voor de Geraardsbergense waterhuishouding.  De recreatieve groenzone ligt namelijk net voor het stadscentrum en er bevindt zich een stuwsluis waardoor het waterpeil geregeld kan worden.

Het huidige openluchtzwembad en enkele andere gebouwen en verhardingen zullen hier verdwijnen als onderdeel van de hervorming naar een kwalitatief recreatieve groenzone dichtbij het centrum.  De bedoeling is om overstromingen te beperken. De beslissing tot sluiten was niet eenvoudig. Vanuit een participatietraject met het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen zal men werken aan een gedragen ontwerp en reconversieproces voor de site, waarbij duurzaamheid en vergroening voorop staan gesteld