Provincie Antwerpen

28 | 03 | 2022

Hoe verandert het klimaat in jouw gemeente?

En hoe goed is je gemeente al aangepast?  
Provincies geven elke gemeente een klimaatadaptatierapport

Wat is de impact van overstromingen, hitte en verdroging op je gemeente, nu en in de toekomst? Welke maatregelen zijn nodig om ze de baas te kunnen? Via het online platform provincies.incijfers.be kan je voor elke gemeente een rapport met klimaatscenario’s en een rapport over adaptatiemaatregelen downloaden.

De Vlaamse provincies sloegen de handen opnieuw in elkaar en brachten het cijfermateriaal over klimaatverandering en klimaatadaptatie samen in provincies.incijfers.be.

Volgens gedeputeerde Jan De Haes is het verzamelen van cijfergegevens rond bijv. ontharding, vergroening, … vaak een struikelblok voor een gemeente om de impact van haar klimaatbeleid in kaart te brengen en te monitoren. “De provincie ondersteunt het gemeentelijk klimaatbeleid. Ons grondgebied aanpassen aan de gevolgen van de klimaatverandering is een taak waar de provincies samen met de lokale besturen nu dringend werk van moeten maken.”

In het rapport ‘Klimaatscenario’s’ worden verschillende indicatoren opgenomen van klimaatverandering. De cijfers komen uit het Klimaatportaal van de Vlaamse Milieumaatschappij dat de lokale gevolgen van klimaatverandering in kaart brengt.

"Langdurige periodes van droogte en hevige regenval wisselen elkaar in sneltempo af. Daarmee stijgt ook de nood aan ruimte voor voldoende water om overstromingen op te vangen of om water gestaag in de grond te laten sijpelen en onze grondwaterstand op peil te houden. Lokale besturen zijn onze voelsprieten op het terrein en weten als geen ander welke ingrepen waar nodig zijn. Vanuit Vlaanderen slaan we de handen in elkaar met de provincies om onze steden en gemeenten nog een beter zicht te geven op de noden op hun grondgebied zodat we droogte en wateroverlast samen kunnen aanpakken", zegt Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir.

Als we inzoomen op hitte, dan zien we dat het vooral in het zuiden en oosten van de provincie, maar ook in het verstedelijkt gebied rond Mechelen en Antwerpen warm onder de voeten wordt. Hittegolven zullen niet alleen vaker voorkomen en langer duren, maar ook heter worden. De klimaatverandering slaat niet overal even hard toe. De verhardingsgraad is de belangrijkste verklaring voor verschillen tussen, maar ook binnen gemeenten.

Zo zou in de gemeente Boom het aantal hittegolfdagen kunnen stijgen van gemiddeld 6 dagen per jaar naar maar liefst 23 dagen tegen de tweede helft van deze eeuw. 45% van de bodem is er verhard door gebouwen, wegen, parkeerterreinen en terrassen. Maar tegelijkertijd is het in de omgeving van de Rupel en in groendomeinen zoals het gemeentepark of in De Schorre gevoelig frisser tijdens de zomer.

In het rapport is het aantal te verwachten hittegolfdagen één van de indicatoren van klimaatverandering

Eerste Hulp bij Adaptatie

Lokale besturen engageren zich via het Burgemeestersconvenant om onder andere het openbaar domein aan te passen aan de gevolgen van een opwarmend klimaat. Provincie Antwerpen ondersteunt hen hierbij. Via het gemeentelijk rapport ‘Adaptatiemaatregelen’ krijgen ze cijfers en achtergrond over mogelijke adaptatiemaatregelen om de impact van de klimaatverandering te temperen. Vier types maatregelen bieden eerste hulp:

Ontharden, ontharden, ontharden.Het hitte-eilandeffect door verharding speelt zowel overdag als 's nachts een rol, maar komt 's nachts het sterkst tot uiting omdat de stedelijke omgeving minder snel afkoelt. Een afname van de fractie verharde oppervlakte met 10% reduceert het hitte-eilandeffect met 1,2 °C 's nachts en 2 °C overdag.

Meer biodiversiteit loont.Bossen, grotere oppervlakten natuur maar ook lokaal groen zoals parken, bomen, hagen en gevelgroen temperen hitte, beperken de afstroom van water en beschermen plant en dier tegen de impact van de klimaatverandering. Groen in de bebouwde omgeving verlaagt de omgevingstemperatuur met enkele graden. De bijkomende verkoeling 's nachts tempert daarbij het hitte-eilandeffect. Het verkoelend effect is echter het sterkst wanneer dit groen schaduw geeft, zowel voor mensen als voor gebouwen en(weg-)infrastructuur.

Eerst komt water (en de rest komt later). Op warme dagen is het niet alleen belangrijk om voldoende water te drinken, maar vijvers, fonteinen, rivieren en andere blauwe elementen in de open(-bare) ruimte geven extra verkoeling op hete dagen en kunnen water bufferen tijdens de felle onweersbuien die vaak op warme periodes volgen.

Laat de warmte buiten.Het beheersen van de warmte-opname kan via groendaken, gevelgroen, en een goede isolatie. Geen airconditioners maar natuurlijke nachtventilatie of mechanische aanvoer van frisse lucht via een geautomatiseerd ventilatiesysteem of (geothermische) warmtepomp, helpen om de warmte af te voeren.

HOE PAST BOOM ZICH AAN?

De gemeente Boom zet sterk in op ontharden. Zo staat de Grote Markt (in het centrum van Boom) op de lijst van mogelijke locaties. Ook straten zullen bij heraanleg, waar mogelijk, vergroend worden met bomen en hagen en ook in en om het gemeentelijk park volgen er onthardingen.

Sven Cools, Schepen voor Leefmilieu en Duurzaamheid, wil de inwoners maximaal kunnen betrekken: “Het reglement ‘Boom in het groen’ schept een kader voor het ontharden van bijvoorbeeld voortuinen. Er bestaat ook een reglement voor geveltuinen, waar we als gemeente trouwens ook zelf het goede voorbeeld in geven. Er komt een nieuwe bepaling voor gevelwatertonnen en we willen samenwerkingen aangaan om regenwatercaptatie van grote daken beschikbaar te maken voor onze inwoners. Samen met burgers gaan we werken aan ons klimaatactieplan; éen van de workshops gaat over groen en water.”