Kinderliedjes Een lezer van mijn blog stuurde me (vaak de beginregels) van enkele kinderliedjes en liedjes voor jongeren in het algemeen (jeugdbewegingen), die volgens haar springlevend zijn en behoren tot ons erfgoed. Via Google en Wikipedia kan je heel wat interessante sites vinden met kinderliedjes, soms ook met geluidsfragmenten en filmpjes.
Als je een deel van de beginregels typt zoals zakdoek leggen - tussen haakjes - krijg je een hele resem vindplaatsen. Al die liedjes hebben een eigen context waarop we hier niet verder op ingaan.
We geven slechts een deel van de liedjes weer. Voor de volledige tekst en de varianten: ga naar internet.
Zakdoek leggen,niemand zeggen, 'k heb de hele nacht gewerkt.Twee paar schoenen heb ik afgewerkt, één van stof en een van leer, hier leg ik mijn zakdoek neer.
Inne minne mutten, 10 pond grutten, 10 pond kaas, inne minne mutten, is de baas.
Schipper mag ik over varen, ja of nee. Moet ik dan een cent betalen, ja of nee. Witte zwanen zwarte zwanen wie wil er mee naar Engeland varen? Engeland is gesloten, de sleutel is gebroken. Is er dan geen smid in 't land, die de sleutel maken kan?
Ollekebolleke rebusolleke ollekebolleke KNOL
Potteke met vet Eerste couplet, wie heeft dat potteke met vet, wie heeft dat potteke vet al op de tafel gezet. Tweede couplet, wie heeft dat potteke met vet, wie heeft dat potteke, potteke vet al op de tafel gezet. Derde couplet, Wie heeft dat potteke met vet, wie heeft dat potteke, potteke, potteke vet al op de tafel gezet.
Twee emmertjes water halen twee emmertjes pompen, de meisjes op hun klompen de jongens op hun houten been, zo gaan wij door 't poortje heen van je ras, ras, ras, rijdt de koning door de plas van je rood, rood, rood, rijdt de koning door de poort van je sterk, sterk, sterk, rijdt de koning door de kerk van je één, twee, drie...
Zagen zagen Wiede wiede wagen, jan komt thuis om een boterham te vragen Vader is niet thuis, Moeder is niet thuis Piep zei de muis in het voorhuis.
Het regent, het regent, Het regent, het regent, de pannekes worden nat Er kwamen twee boerinnetjes Die vielen op hun kinnetjes Het regent, het regent, de pannekes worden nat Het regent, het regent, de pannekes worden nat Er kwamen twee soldaatjes aan Die vielen op een gat Ikkeltje kramikkeltje, kwam aangetreden;
Ikkeltje kramikkeltje, kwam aangegaan Daar kwamen twee paar boeren, paar boeren, paar boeren, ... daar kwamen twee paar boeren op mijnen drempel staan, 't is gedaan
02-02-2010
Ene God alleen - stapellied met religieuze verwijzingen
Ene God alleen stapellied met religieuze verwijzingen
Terwijl ik materieel verzamelde om de relatie religie en muziek te illustreren, dacht ik op de eerste plaats aan het gregoriaans, de kerkgezangen, kerkkoren, het orgel, de klassieke religieuze muziek, Te Lourdes op de bergen, de gospel. En door een associatiesprong kwam ik bij het vrij bekende kinderlied Ene God alleen (Lied der getallen). Dit stapellied is een terugkerend lied: men bouwt telkens verder op de vorige strofen. Ik kende de tekst maar gedeeltelijk, dus zoeken op internet waar ik enkele varianten vond.
Hieronder geef ik de variant die mij het best in de oren klonk:
Ene God alleen.
Eén, één, één is één. Ene God alleen, ene zaligmaker en anders geen. Twee, twee, twee is twee. Twee stenen tafelen, als gebakken wafelen. Ene God alleen, Drie, drie, drie is drie. Drie patriarchen, Abraham, Izaak en Jakobus. Twee stenen tafelen, Als gebakken wafelen; Ene God alleen Vier, vier, vier is vier. Vier evangelisten, Die de waarheid wisten. Drie patriarchen Twee stenen tafelen Ene God alleen Vijf, vijf, vijf is vijf . Vijf dwaze maagden, Die de hemel vaagden. Vier evangelisten Drie patriarchen Twee stenen tafelen Ene God alleen Zes, zes, zes is zes. Zes kruiken wijn, die op de bruiloft van Cana zijn Vijf vier drie twee Ene God alleen Zeven, zeven, zeven is zeven. Zeven sacramenten, zonder complimenten. Zes vijf vier drie twee Ene God alleen Acht, acht, acht is acht. Acht zaligheden, voor ons hier beneden. Zeven zes vijf vier drie twee Ene God alleen Negen, negen, negen is negen. Negen koren der engelen, die aan de hemel bengelen. Acht zeven zes vijf vier drie twee Ene God alleen Tien, tien, tien is tien. Tien geboden des Heren, die we moeten eren. Negen, acht zeven zes vijf vier drie twee Ene God alleen
Twee bijkomende strofen die minder gebruikelijk: Elf martelaren Twaalf apostelen
Dit stapellied had waarschijnlijk aanvankelijk een didactische betekenis, om via een getallensymboliek een populaire doorsnede bij te brengen van elementen uit de kristelijke godsdienst: een God, twee stenen tafelen... Misschien was er ook een bijkomende doel, trainen van het geheugen en concentratie. Het belangrijkste is wel dat kinderen (en volwassenen) plezier beleven aan het zingen van een stapellied.
Deze stapelliedjes hebben dezelfde structuur als kinderliedjes in de aard van Tien kleine negers. In dit kinderliedje verdween in elke strofe een negertje en de oorzaak diende te rijmen op het volgende getal: regen - negen. Dit liet ruimte voorr tot allerlei variaties en karamellenverzen. We geven een voorbeeld van een eerste en een laatste strofe:
Tien kleine negers, Die stonden in de regen. Eéntje werd er doodgeregend, toen waren er nog maar negen. ...
Eén kleine neger, die trouwde met Katrien. Ze hadden heel veel kindjes, toen waren ze weer met tien.
26-01-2010
Warmwaterkruik (bouilotte) - beddenwarmers vroeger en nu
Warmwaterkruik (bouilotte) beddenwarmers vroeger en nu
Hoewel de meeste van onze woningen beschikken over centrale verwarming, eventueel aangevuld met plaatselijke verwarmingtoestellen, kan het als het buiten vriest in bed onbehaaglijk koud zijn aan de voeten en zeker als je geen warme partner hebt . Van vrieskoude waren we in de voorbije weken en nu nog eind januari 2010 niet gespaard.
De warmwaterkruik wordt opnieuw gebruikt en concurreert met de kersenpitten. In mijn jeugdjaren in Brugge spraken we niet van een warmwaterkruik maar van een bouilotte (van het Frans). Het vroeg wat vaardigheid om deze gummizak met heet water te vullen. Opgepast voor de spatten, het ernaast gieten en het voorzichtig uitduwen van de lucht. We hoorden vertellen dat in voor de gummizakken de mensen zich verhielpen met ijzeren strijkijzers die ze eerst hadden laten opwarmen in de oven van de Leuvense kachel. Anderen maakten ons attent op de warme bakstenen die men in de kachel stak (Boom) om ze dan omwikkeld met een doek in het bed te leggen. Men gebruikte ook stenen jeneverkruiken gevuld met heet water en met een sok errond.
In de musea voor Volkskunde en ook op de vele websites voor antiek en brocante, zagen we beddenwarmers : een koperen, cilindervormige platte pot waarin warme houtskool lag (denken we) en die zat aan een lange steel, zo stak men dit voor het slapen gaan tussen de koude lakens. Over de elektrische dekens wil ik het niet hebben: een beetje schrik en daarom geen ervaring
De warmwaterkruiken zijn ook in hippe vormen (hartjes; alle kleurtjes) voor kinderen en romantische zielen. En je kunt natuurlijk zakjes met kersenpitten gebruiken die je enkele minuten (niet te lang ) kunt opwarmen in de microgolfoven. Over al deze hulpmiddelen verscheen van Thea van der Raaf Van beddensteen tot beddenkruik
Bij het voorzichtig vullen van de warmwaterkruik komen bij mij de jeugdherinneringen naar boven, en ook de bouilotte die we ooit kregen in een eersteklas hotel Pontac Manor in Paarl (Zuid Afrika) en vooral de verhalen die oudere mensen ons vertelden over de tijd van toen.
Zoekwoorden voor internet en vooral voor de bijhorende afbeeldingen : kersenpitkussen, warmtekussen, beddenkruik, bouillotte, beddensteen, beddenkruik, Wärmflashe, hot water bottle. Met al deze hulpmiddelen van steen tot beddenwarmer loop je geen gevaar op Co-intoxicatie, door de koolstofmonoxide (CO). Wel kunnen de hulpmiddelen te heet zijn en let op dat je het kokend water niet over je handen giet en dat de warmwaterkruik goed dicht is.
Naast beddenstenen en beddenkruiken kan je aanvullend werken met een extra deken of dons, een slaapmuts, flanellen pyjamas en slaapkleden, desnoods slaapsokken.
Slaap warm.
25-01-2010
Religieuze films, musical, arenashow
Religieuze films, musical, arenashow
Deze blog schreef ik naar aanleiding van de grote reclamecampagne die vanaf 2010 in ons land gevoerd werd rond de arenashow Ben Hur Live. In Antwerpen Sportpaleis zullen op 5 en 6 maart 2010 de zeeslagen, gladiatorengevechten en wagenraces worden uitgevoerd. De acties en het spektakel staan op de eerste plaats, het religieuze element dat in de film zeker aanwezig was (zie verder), wordt niet vermeld bij de aankondiging.
Welke religieuze films zitten in ons collectief geheugen? We selecteerden er vijf De Tien Geboden - The Passion of the Christ - Het evangelie volgens Matteüs (Il Vangelo secondo Matteo) -Jesus Christ Superstar - Ben Hur.
Eerst nog dit: Sommige christenen wijzen elke religieuze film met Jezus als hoofdfiguur af; daarentegen vinden anderen dat zulke films wel kunnen worden gebruikt als evangelisatiemateriaal.
De twee meest succesvolle religieuze films waren De Tien Geboden (1956) en The Passion of the Christ (2004).
Cecil B. DeMille regisseerde en produceerde The Ten Commandments. Het is het verhaal van Mozes met als hoogtepunt de ontvangst van de Tien Geboden, de twee stenen tafelen. De productie was groots opgezet, met zeer veel figuranten en visuele effecten. Ik herinner mij levendig het splijten van de Rode Zee. Als ik in Egypte ben komen die beelden bij mij op.
The Passion of the Christ (2004) is een succesvolle film over de laatste twaalf uren in het leven van Jezus Christus, van de regisseur en co-producer Mel Gibson. De martelingen en kruisiging zijn buitengewoon gewelddadig weergegeven en gingen voor mij te ver.
Het evangelie volgens Matteüs (Il Vangelo secondo Matteo) (1964) zwart-wit van de (ongelovige) Italiaanse regisseur Pasolini. Ik genoot van deze film zowel esthetisch als qua duiding. Deze film werd ook in het Vaticaan opgevoerd en kreeg een zeer lang applaus.
Jesus Christ Superstar: rockopera, musical en film. Jesus Christ Superstar (1964) is een rockopera met muziek van Andrew Lloyd Webber. De rockopera werd wat later een succesvolle musical en nu nog. Door religieuze groeperingen hebben destijds geprotesteerd tegen de opvoering van het stuk, omdat Jezus te veel als een gewone sterveling zou worden neergezet. In 1973 kwam de film. Webber (en Rice) hadden niet de bedoeling een 'religieuze' rockopera te maken. Ze wilden een stuk maken gebaseerd op de Bijbelverhalen met zeer menselijke karakters van Jezus en Judas. Twee songs werden hits: 'Superstar' en 'I don't know how to love him', ook op internet te beluisteren.
De meesten kennen de succesfilm Ben Hur vanuit de bioscooop in hun kindertijd, of door de video, DVD en de geregelde heruitzendingen op televisie. Ben Hur is de verfilming van Ben Hur, A Tale Of The Christ Lew Wallace (1880). De bekendste verfilming is die met Charlton Heston uit 1959. Ben Hur vertelt het verhaal van Judah Ben Hur, een rijke handelaar uit Jeruzalem en begint met de geboorte van Jezus. De rest van de film speelt zich 26 jaar later af en komt Jezus enkele keren in het verhaal: de bergrede, de kruisweg op de Via Dolorosa en de kruisiging. Na drie jaar als galeislaaf met talrijke schermutselingen - wordt Ben Hur Rome een succesvol wagenrenner (met de witte paarden) die het moet opnemen tegen Messala (zwarte paarden en met messen aan de assen). Als Ben Hur op de televisie komt, probeer ik altijd een deel ervan te zien, bij voorkeur de onvergetelijke wedstrijd tussen Ben Hur en Messala.
Ik weet nog niet of ik de arenaversie ga bekijken
Aanvulling: Ik moet niet meer beslissen, want vanmorgen 28.01.2010 las ik in de krant een Belgabericht dat 'Ben Hur Live' in het Antwerpse Sportpaleis afgelast is en de producent de boeken heeft neergelegd. Ook de voorstellingen in Wenen en in Boedapest zijn geannuleerd.
24-01-2010
Een omweg van 45 km waard: Saint - Savin (Vienne - Poitiers) Frankrijk
Een omweg van 45 km waard: Saint Savin (Vienne - Poitiers)
Men had ons op het hart gedrukt dat als we in de omgeving van Poitiers waren, we zeker en vast naar de abdij van Saint- Savin-sur-Gartempe (Vienne; Poitou) dienden te gaan, omwille van de uitzonderlijke schilderingen op de muren en op de zoldering. De romaanse kerk van de abdij staat sinds 1983 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO, ze is de oudste hallenkerk in de streek van Poitou en is geïnspireerd door de architectuur van het heilige graf van Jeruzalem. In de kerk zijn er romaanse fresco's en wordt daarom de "Romaanse Sixtijnse kapel" genoemd. Volgens de info zou hier het meest complete en best bewaarde geheel van romaanse fresco's zijn van Frankrijk en uniek in Europa.
De restauratie was hier ook door de tussenkomst van Prosper Mérimé. In 1834 werd hij benoemd tot inspecteur van historische monumenten in Frankrijk; hij reisde het hele land door en kon zo vele gebouwen van de ondergang te redden, met als bekendste voorbeeld de Sainte-Madeleine te Vézelay. Hij omringde zich met architecten specialisten in restauratie, zoals Eugène Viollet-le-Duc. Hij werkte graag in kerken en kloosters en abdijen, hoewel hij niet gedoopt was en atheïst. Als kunstkenner en erudiete persoonlijkheid had enorme bewondering en respect voor het religieuze erfgoed.
In de abdij: we begonnen in de abdij kerk om de schilderingen te bekijken en te bewonderen. Gelukkig hadden we onze verrekijker bij en een brochure. Zo konden we de belangrijkste taferelen uit het Oude Testament ontdekken op de zoldering. Met het blote oog was dit veel moelijker, vandaar dat we ons afvroegen hoe de gelovigen dit vroeger deden om dit bijbels stripverhaal te duiden. We volgden de aanbevolen route door het voormalige klooster om de schilderingen te bewonderen, de restauratie, enkele kloostergangen en cellen en de kloostertuin.
In de kloostertuin leerden we dat de drie soorten groenten en vruchten gekweekt werden en dat het verbruik ervan in overeenstemming was met de drie sociale lagen. Wat onder de grond stak zoals aardappelen, uien was bestemd voor de lagere klasse ook in het klooster: de ingehuurde arbeiders en de niet ontwikkelde broeders; wat boven de grond groeide aan struiken en als planten was voor de hogere laag en de hoogste laag konden genieten van de producten van de vruchtbomen. Een prachtige halve dag, door de ontdekking van en door de omgeving. We konden picnicen aan de rand van de tuin met uitzicht van Gartempe. We wandelden in het dorpje en de de directe omgeving. Er is een brug van de 11de eeuw, verderop is er - zoals in zoveel oudere gemeenten - een postkoetshalte van de 17de eeuw en overblijfselen van omwalingen en kleine torentjes (rue des Murailles et rue des Tanneries).
We zegden tegen elkaar: we komen wel eens terug voor een langer bezoek. Dit is nog niet gebeurd, maar de hernneringen, de foto's en internet houden de herinnering warm en levendig.
De Abdij Notre-Dame de Saint-Rémy te Rochefort behoort tot de Cisterciënzers van de strikte observantie, de trappisten. Voor de modale toerist klinkt deze abdij bekend in de oren omwille van het trappistenbier Rochefort. Trappisten staan bekend om hun afzondering. De levenswijze van de monniken is streng: om drie uur opstaan, geen vlees eten, alleen praten als het echt nodig is. Doordringen in de persoonlijke levenssfeer van de monniken is vrijwel onmogelijk. Slechts een beperkt gedeelte van de kloostergebouwen staat open voor de gasten, zelfs de brouwerij is niet voor het publiek toegankelijk. De grote parkings bij deze abdij wijzen op geregelde passanten en voor de personen die verblijven in de gastenkamers. In de omgeving enkele wandelpaden in de bossen. We volgden een deel van een zondagsmis waar de gelovigen mochten plaats nemen in het koor. De ingang van het gastenverblijf en de verkoop van producten is aan de zijkant, achteraan. Er is geen winkel. Door de tralies zagen we de grote brouwketels. http://www.trappistes-rochefort.com/ o.a. met uren van de diensten.
08-01-2010
Trappen en obelisken in Rome
Rome bezoeken betekent trappen aankunnen. Elke grote kerk heeft trappen en we spreken dan nog niet van de trappen om de koepel van St. Pieters te bestijgen (een aanrader). De meesten nemen van bij het begin de lift (betalend) en doen de laatste 300 trappen. Dit zijn wel de moeilijkste en je moet ze soms schuin en gebukt nemen. Halfweg de koepel moet je zeker uitstappen en kan je in een halve boog rondwandelen en je kijkt zo neer op het hoofdaltaar van Sint - Pieter. Op de muren staan schattige engeltjes die ons deden denken aan de engeltjes op het prentje van de Eerste Communie. Zonder de lift dien je ook te betalen om de trappen te bestijgen. De kaartjesknipper kijkt je lachend aan en vraagt of je wel zeker bent van te voet te gaan.
De trappen die in Rome evenwel de hoogste status hebben zijn de Spaanse trappen, de Heilige Trap en de trappen van de Trevifontein.
De Spaanse Trappen (1723 en 1726) zijn typisch Rococo, op het Piazza di Spagna horen bij horen bij de kerk Trinitá dei Monti (met de twee grote torens op de zijkant), die niet toegankelijk is voor de toerist. Vlakbij is de Villa Medici en het park Villa Borghese met het museum Galleria Borghese. De Spaanse Trappen is de plaats om zich te laten zien en om te genieten van de drukte. Vroeger poseerden daar modellen voor de couturiers die kozen.Voor de kerk staat een obelisk.
Rome heeft de meeste obelisken ter wereld: acht oude Egyptische (overgebracht door Romeinse keizers), vijf Romeinse obelisken en tevens enkele moderne obelisken. Nadat een aantal. Na de Romeinse tijd vervielen de obelisken en raakten bedolven onder puin, met uitzondering van de obelisk van het Vaticaan. Vanaf de Renaissance werden de obelisken herontdekt en Paus Sixtus V liet ze opnieuw oprichten op de nieuwe grote pleinen. De locaties, afmetingen en namen vind je op Wikipedia met 'obelisken van Rome'.
Trappen Trevifontein: een van de grote attracties voor elke toerist.De trappen zijn in een halve boog gelegd rond de fontein, en geven je de indruk dat je in een schouwburg bent. Bernini tekende deze fontein. 's Avonds is de fontein sprookjesachtig verlicht. Sommigen werpen achterwaarts muntjes in de fontein als gelukbrenger. Deze fontein levert water aan andere grote en kleinere fonteinen. In Rome is het netwerk van drinkfonteintjes stevig uitgebouwd en een letterlijke verfrissing die bijzonder gewaardeerd wordt. Drinken uit het bassin is niet nodig (en ongezond), er zijn kraantjes op de trappen en achteraan. Het zuivere water van deze fontein behoorde tot de beste waters van Rome.Zoals bij elk monument zijn er heel wat legendes en verhalen verbonden aan de trappen, het water, de beelden van deze fontein. Het spektakel en de ambiance zijn echter veel belangrijker en authentieker.
De Heilige Trap (Scala Santa) is heiligdom en bedevaartsoord en bevindt zich in het oude Lateraanse paleis tegenover de basiliek van Sint-Jan van Lateranen.Volgens de traditie liep Jezus er over bij zijn passie. De trap bestaat uit 28 marmeren treden die met hout zijn bekleed. Op sommige treden bevinden zich glazen venstertjes waardoor druppels bloed van Christus te zien zouden zijn. Pelgrims en toeristen beklimmen de trap op hun knieën onder het opzeggen van een gebed op elke trede. Aan weerszijden zijn twee trappen gemaakt waar men overheen kan lopen. Op het einde van deze Heiige Trap staat achter glas een ruimte Het Heilige der Heiligen, het Sancta Sanctorum met veel relieken bewaard, waaronder de beroemde Christusikoon Santissimi Salvatore Acheiropoieton ("niet door menselijke handen gemaakt"). Het Sancta Sanctorum kreeg een rol in het boek De ontdekking van de hemel (1992) van Harry Mulisch, film The Discovery of Heaven (2001).
De Heilige Trap en de verlichting van het Heilige der Heiligen is op de middag buiten gebruik. Er zijn nog andere 'heilige' trappen in Rome, van een lagere status.
07-01-2010
Rome - Pantheon: van tempel tot kerk
Rome - Pantheon: van tempel tot kerk
Een Romeins gezegde: Wie Rome bezoekt zonder het Pantheon te hebben gezien, keert terug als een ezel.
Het Pantheon is een must voor de toerist. Heel de buurt is een pleisterplaats voor hen. Dit gebouw is bijzonder interessant als beste overblijfsel uit de Romeinse oudheid en is gemakkelijk te overzien. Het werd verschillende keer heropgebouwd en gerestaureerd. Het Pantheon is sinds 609 een kerk. Er zijn nu nog altijd liturgische plechtigheden, het bezichtigen van de bijzondere architectuur is belangrijker geworden dan de liturgie, wat geldt voor de meeste kerken met naam in Rome. Het Pantheon was oorspronkelijk een tempel voor goden, beter: voor het volkomen goddelijke. Ze werd opgericht door Menenio Agrippa: dat zie je aan fries boven de zuilen: M. AGRIPPA.L.F.COS.TERIUM.FECIT M. staat voor Marcus, L voor Lucii, Cos voor Consul. Vrij vertaald: Marcus Agrippa, zoon van Lucius, bouwde het tijdens zijn derde consulaat. ( = 27 v.C.). De tempel werd in 609 aan de paus geschonken die ze onmiddellijk liet veranderen in een kristelijke kerk Santa Maria ad Martyres. De paus liet daarvoor 28 wagens met beenderen uit de catacomben naar deze kerk brengen. Dat was tevens het begin van het feest van Allerheiligen.
De met brons beklede houten deuren zijn nog de oorspronkelijke. De kopel was de inspiratiebron voor vele grote koepels. Elke bezoeker kijkt automatisch naar de opening in de koepel die diende als enige lichtbron. Het regenwater wordt opgevangen door openingen in de vloer. Heel wat bouwelementen zoals bronzen dakpannen en bronzen plafondbalken werden gebruikt voor andere doelen: voor het baldakijn in Sint Pieter tot voor de kanonnen van de Engelenburcht. Als je binnenkomt valt de eenvoudige en harmonieuze structuur op. De afstand van de koepel tot de grond is gelijk aan de diameter. Het harmonisch architecturale overweegt in de ervaring. Je vindt er graven van schilders, o.a. Rafaël. Ook de graven van de Italiaanse koningen zijn er, maar van 'bewonderen' was bij ons weinig sprake, gezien de geringe artistieke waarde.
Buiten de kerk ziet je een fontein van Della Porta (Piazza della Rotonda) en een obelisk.
Rome - Basiliek San Clemente: Drie heiligdommen op een plaats
Basiliek San Clemente: Drie heiligdommen op eenzelfde plaats
De basiliek San Clemente is een twaalfde - eeuwse rooms-katholieke kerk en is een van de oudste christelijke kerken van Rome. Er zijn drie gebouwen: de rijk versierde kerk (bovenkerk) op de gelijkvloerse verdieping (gratis toegang). Er onder liggen (toegangsgeld) de eerste basiliek (onderkerk) en nog dieper (ongeveer twintig meter onder straatniveau) een Mithrastempel. Dit complex is interessant om de politieke en religieuze geschiedenis van het vroege christendom te volgen tot en met de Middeleeuwen.
Bovenkerk: is een juweel. Op de zoldering en in het koor wondermooie mozaïeken o.a. met de boom des levens, de vier grote kerkvaders van het Westen: Ambrosius, Augustinus, Hiëronymus en Gregorius de Grote (Paus Gregorius I) Deze apsismozaïeken behoren ongetwijfeld tot de mooiste in Rome; sommige delen ervan stammen uit de zevende eeuw. Ze zitten vol symbolen die we niet onmiddellijk herkennen, maar via benoeming in een gids wel herkenbaar zijn: de twaalf duiven en de twaalf schapen verwijzen naar de twaalf apostelen.
Het mooist vonden we de kooromheining van de zesde eeuw met de koperen afsluiting met schola cantorum dat overgebracht werd van de onder- naar de bovenkerk. De vloer heeft een prachtig cosmatenwerk. In heel wat kerken in Rome zijn deze geometrische en kleurrijke constructies te vinden. Cosmatenwerk zijn stukjes ingelegd marmer, porfier, glas en zelfs goud .
Tijdens de vroege middeleeuwen (tot de 14de eeuw) is een groep Griekse kunstenaars in Rome werkzaam en men noemt ze Cosmaten omwille van de veel voorkomende voornaam Cosma. Ze maakten op de eerste plaats vloermozaïeken (in marmer) maar deden ook hun briljant inlegwerk in gangen en voorhallen en vooral in kerkmeubilair zoals preekstoelen, koorhekken, tronen, altaren, tabernakels en graftomben.
Onderkerk: vijf beuken met zuilenrijen, dienden als fundament en werden vol gemetseld en de ruimtes volgestort. Sinds 1862 zijn na uitvoerige opgravingwerkzaamheden de oorspronkelijke structuur en veel romaanse frescos weer zichtbaar.
Resten van een Mithras-heiligdom: voor de Perzische zonnegod; gebruikt voor initiatierituelen tot de eerste eeuwen na Christus, was een officiële godsdienst in het Romeinse Rijk en populair bij de Romeinse soldaten en zeelieden. Daarna waren de meeste Romeinen tot het christendom bekeerd en raakte de tempel in onbruik. Wat we slechts achteraf vernamen - door opzoeken op internet dat er in Rome verschillende Mithrastempels waren en zijn, zoals hetMitreo di Palazzo Barberini. In 1084 werd de eerste kerk door de Noormannen (aanvoerder Gisbert) verwoest. Een nieuwe kerk - de bovenkerk werd gebouwd met de onderkerk als fundament.
San Clemente is een kleinood. Je mag nergens fotos trekken en er zijn permanent restauraties bezig in de benedenkerk, zodat heel wat interessante frescos niet te zien zijn. In de Mithras - tempel zijn er een aantal gangen en plaatsten niet toegankelijk. Het geheel is verlicht met ledlampen; spijtig genoeg zijn de aanduidingen niet altijd zo duidelijk. Het personeel aan de balie vonden wij niet vriendelijk.
Buiten de bewondering die we hadden voor de rijk versierde barokke basiliek, kregen we door dit bezoek een idee van de rol die de Noormannen speelden in de Middeleeuwen.
De initiatieriten in aparte ruimtes van de Mihtrastempels deden ons tevens denken aan de doopruimtes (baptisteria; doopkapel, doopkerk) die zo ruim verspreid waren in het vroege christendom in West-Europa met als grandioze voorbeelden het baptisterium van Pisa, Siena, Florence en in Rome Sint - Jan van Lateranen en voor ons een revelatie Baptisterium van Sint Johannes in Poitiers (Frankrijk) van 360 in de Merovingische periode. Dit is het oudste christelijke bouwwerk in Frankrijk en een van de bekendste bouwwerken van de Merovingische kunst. Initiatieriten treft men aan in elke cultuur bij overgangen, zoals in het christendom de vormselvieringen.
En tenslotte zullen wij dank zij San Clemente ons blijven herinneren wat cosmatenwerk is. In verschillende kerken in Rome hebben we hun werk kunnen bewonderen.
06-01-2010
Rome - Bernini en Brown
Rome - Bernini en Brown
Het boek van Dan Brown dat gaat over Bernini en Rome heet: Het Bernini Mysterie (Angels and Demons). Bij het grote publiek was Dan Brown bekend met zijn De Da Vinci Code, dat later verscheen. Dat was immers al zijn vierde boek en stond in 2004 en 2005 op de internationale bestsellerlijst. The Da Vinci Code werd in 2006 verfilmd. Ook het boek Angels and Demons werd verfilmd en is in mei 2009 uitgebracht met opnieuw Tom Hanks in de hoofdrol.
Het Bernini Mysterie (Angels and Demons) is een lange en spannende zoektocht naar een bom en naar vier ontvoerde kardinalen die in aanmerking komen om paus te worden. Het gaat over een reeks aanslagen beraamd en uitgevoerd door een geheim genootschap: de Illuminati. Het boek is een rennen en zoeken tegen de tijd en het zoeken naar geheime boodschappen die alle verband houden met kunstwerken van Bernini.
We zullen het boek niet navertellen, maar we ondervonden dat het boeiend en soms leerrijk is om de verschillende Bernini - locaties in Rome te verbinden met de voortgang van de zoektocht. Er zijn websites die deze zoektocht op de voet volgen, ook de website van Dan Brown. Er is tevens een dvd Het Bernini Mysterie (90 min.) naar zijn boek met De echte feiten rond de Illumunati en de andere geheimen van het Vaticaan. (ondertitel dvd)
St. Pietersplein: herkenningsteken is onderaan de obelisk een plaat beeldhouwwerk vanBernini ontworpen, met verwijzing naar het oerelement wind. De richting is Oosten, waar men moet gaat zoeken: dit is de barokke kerk van St. Maria della Vittoria.
St. Maria della Vittoria: De extase van de heilige Theresa van Avila in de Cornaro Kapel. Dit beeldhouwwerk van Bernini lokte heel wat commentaar uit. Sommigen vonden dit een erotisch beeld.
Piazza Navona: (vroeger een renbaan, vandaar de vorm) een ander beeldhouwwerk van Bernini, misschien wel het bekendste. Het is een fontein met vier riviergoden die verwijzen naar de vier rivieren van de vier continenten: Nijl, Ganges, Donau en de Rio Plata.
Engelenburcht: ervoor ligt de Engelenbrug met beelden van (leerlingen van) Bernini met tien engelen.
St. Pieter: het graf van Petrus. Daar komt een ontknoping
Heel wat interessante informatie kan je vinden op Wikipedia met als zoekwoord http://nl.wikipedia.org/wiki/Angels_and_Demons
Rome - engelen en duivels
Rome - Engelen en duivels
Een engel herkennen in kerkgebouwen is makkelijker dan te verklaren wat een engel is en nog moeilijker om de engel een plaats te geven in het geloof. De doorsnee gelovige weet ongeveer wat een engel is (boodschapper van God), en de helft van hen gelooft in het bestaan van de engelen. In het vroegere godsdienstonderwijs was de engel veel duidelijker aanwezig door de Bijbelverhalen en in de catechese. Ieder kende de persoonlijke bewaarengel, de engelen voor en na het Kerstgebeuren en op de communieprentjes van vroeger was dikwijls een engel aanwezig om de jongens en het meisjes op het rechte pad te houden.
Een engel is niet typisch voor het christendom. In de islam zijn ze opvallend aanwezig en in het Jodendom. De aartsengelen hebben een bijzondere plaats, we denken in de eerste plaats aan Michaël (Michiel), met een zwaard in de hand, de leider van de goddelijke legertroepen in de strijd met Satan of Lucifer. De engel Gabriël kondigde de geboorte van Johannes de Doper aan, en later aan Maria de geboorte van Jezus Christus.
De gevallen aartsengel kende men als Lucifer of Satan. De gevallen aartsengel kwam tezamen met een derde van de engelen in opstand tegen de Almachtige en verloor. Satan dook later op in het aardse paradijs die de mensen verleidde tot zonde. De Bijbel noemt deze gevallen engelen 'boze geesten' (demonen); de duivels kennen we vooral door de afbeeldingen met de hel en door de verhalen en films over duiveluitdrijvingen. Duivels in Rome zien we vooral in de kerkelijke kunst bijvoorbeeld met schilderijen over het laatste oordeel, de bekoringen door de duivel.
Het markantste kerkgebouw in Rome dat verband houdt met engelen is de Engelenburcht, (Castel sant' Angelo), gelegen aan de Tiber. De burcht was oorspronkelijk het grote mausoleum van keizer Hadrianus (135 en 139). Niet toegankelijk is de privé - verbinding (passetto) naar het Vaticaan. Vroeger kon de paus via deze weg vluchten naar deze versterkte burcht. Op de Engelenburcht staat een bronzen beeld van de aartsengel Michael (Michiel). Op kerstdag 590 hield Paus Gregorius I een optocht om God te smeken een einde te maken aan de pestepidemie. Bovenop het mausoleum verscheen de aartsengel Michaël. De engel stak zijn zwaard in de schede, wat betekende dat Gregorius' bede was verhoord en de strijd tegen de pestepidemie voorbij was. Paus Pius II liet op de plaats waar de aartsengel zou zijn verschenen een kapel bouwen.
Voor deze burcht ligt de Engelenbrug met beelden van (leerlingen van) Bernini: tien engelen die een van de wapenen van Christus, het zijn voorwerpen die te maken hebben met de lijdenstijd van Jezus.
05-01-2010
Rome - Winkelen in Rome
Rome en Milaan zijn de belangrijkste shoppingsteden en Rome is volgens kenners iets goedkoper met een gelijkwaardig aanbod. Toeristen en shoppers kijken vooral uit naar kledij, fijne lederwaren van schoenen tot handtassen, binnenhuisinrichting met antiek en brocante. Echt goedkoop is het wel niet, maar meestal toch duurzaam en trendy. Een bezoek (window shopping) aan de dure winkelstraten hoort er zeker bij. Voor mode van de wereldbekende Giorgio Armani, Valentino, Versace, Gucci, Dolce & Gabbana, en de exclusieve juweliers in Via dei Condotti, Via Frattina, Via Borgognona en verder: Via Nazionale, Via Sistina, Via del Corso, Piazza del Popolo, Via del Gambero, Via Tomacelli Belsiana. Je ziet veel Japanners en rijke toeristen. Toeristen kopen makkelijker en goedkoper in de winkels op de Via del Corso, en loop winkelgalerijen binnen (Galleria Alberto Sordi) . We zagen heel wat kunst en antiek je in Via dei Coronari, Via del Babuino, de Via Margutta. Volgende centra konden wij niet bezoeken, maar werden aanbevolen: Via Cola di Rienzo en de shoppingcentra in Cinecitta Due.
29-12-2009
Rome : algemene impressies
Rome : algemene impressies
Rome is een wereldstad met zijn 2.5 tot 3 miljoen inwoners; wat rommelig wel proper en provinciaal met zijn 22 wijken die evenveel dorpsgemeenschappen vormen. Als je rondwandelt zie je veel horeca, allerhande winkels, veel apotheken maar nagenoeg geen grote warenhuizen. Rome is een gekleurde stad door de vele nieuwkomers uit andere werelddelen, dan zie je best aan de verkopers op straat, aan de kelners, gekleurde mensen op de trams en in de metro. Even opvallend - als je erop let - is de binnenlandse immigratie zoals vanuit het armere Calabrië en het bergachtige Abruzzo. De historiek van Rome is zeer complex. Belangrijke knooppunten: Rome als hoofdstad van een wereldrijk; de ondergang van het Romeinse keizerrijk; de opgang van het christendom met de oprichting van de pauselijke staten. Daardoor kwam in Rome en in de wijde omgeving de oppermacht van de kerken en vooral van de pausen. De harde en de soms hebzuchtige hand van de clerus werd met de dag meer voelbaar. Er was een haat - liefde verhouding. Haat omwille van het autoritaire en hardvochtige optreden van de kerk; liefde: bracht werkverschaffing voor heel wat mensen, inkomsten voor de kunstenaars, geleerden, ambachtslui en middenstand. De inwoners waren fier te wonen en te leven in een stad van God (citta di Dio) met een prachtige, culturele omgeving en een rijk verleden. In de Romeinse binnenstad is nog altijd een veelvoud aan kerken (eigendom van het Vaticaan) en veel katholieke instellingen. In het straatbeeld zie je priesters en religieuzen als toerist, student of afgevaardigde van een andere groepering, ook vaak als gids voor bekenden.
De kerken zijn verwarmd en er is voortdurende beweging van gelovigen, priesters, bezoekers. Men schat het aantal kerken op een 300 tal; op een stadsplan in de straten zagen we een 120 kerken opgesomd. Vele kerken zijn buiten gebruik of in lange restauratie. Tevens opvallend zijn de kerken die een nieuwe bestemming kregen door nieuwsoortige kristelijke gemeenschappen van buitenlandse migranten.
Stille ruimte in de kerken van Rome: in de grote kerken te beginnen met Sint-Pieterskerk is het een drukte maar het geheel is nog betrekkelijk stil. Je kunt geregeld missen volgen en die plaatsen zijn goed afgelijnd en er is veel discipline. In elke kerk is er een stille ruimte, meestal een zijkapel, een sacramentskapel, met brandende kaarsjes, ex votos en biddende personen.
24-12-2009
Verlatingsangst bij kinderen en associatiestromen
Verlatingsangst bij kinderen en associatiestromen
Een van de vragen van het spelprogramma De slimste mens ter wereld was: Waarvan zijn de kinderen het meest bang? De belangrijkste oorzaak was: verlatingsangst, dus de grote vrees dat ze er alleen zouden voor staan , zonder vader, moeder, familie enz.
Onmiddellijk begon mijn geest associaties te maken. In de eerste plaats de verlatingsangst die bij heel wat Franstaligen leeft dat de Vlamingen België zouden verlaten en hen zouden achterlaten, met al nefaste gevolgen vooral op economisch vlak, sociale zekerheid enz. Herinnerje de toestanden naar aanleiding van de RTBF televisieuitzending over de onafhankelijkheidsverklaring van Vlaanderen.
Verder in onze geschiedenis is er een Plakkaat van Verlatinghe (info Wikipedia http://nl.wikipedia.org/wiki/Plakkaat_van_Verlatinghe ) Het Plakkaat van Verlatinghe, (Acte van Verlatinghe) of akte van afzwering genoemd, ondertekend te Den Haag op 26 juli 1581 conform het besluit genomen op 22 juli 1581 door een vergadering van de Staten-Generaal van de Nederlanden, was de officiële verklaring van een aantal Nederlanden, waarin Filips II werd afgezet als hun heerser. Het kan dus worden gezien als de Nederlandse onafhankelijkheidsverklaring. Het plakkaat was gebaseerd op keuren van de verschillende vorstendommen, waarin de vrijheden van de steden en vorstendommen waren opgesomd, zoals het Charter van Kortenberg uit 1312 en de Blijde Inkomst uit 1356. De Staten verklaarden dat hun vorst, Filips II, deze vrijheden en rechten had geschonden en verklaarden hem vervallen van de troon. Zijn troon werd 'verlaten' verklaard. Deze tekst diende tot inspiratie voor de onafhankelijkheidsverklaringen van de verschillende Zuidelijke Nederlanden tijdens de Brabantse Omwenteling. Er zijn ook duidelijke overeenkomsten met de onafhankelijkheidsverklaringen van de Verenigde Staten van Amerika in 1776, zoals met name het principe dat de burgers het recht hebben om hun vorst te verlaten als die de wetten en traditionele vrijheden van de burgers niet respecteert. Op deze plaats kan je verder surfen naar de oorspronkelijke tekst.
Associatiestromen maken het denken interessanter en ook wat chaotisch. Van de hak op de tak springen is positief door de onverachte, interessante wendingen en soms negatief door het te ver afdwalen.
Edward Schillebeeckx. Theoloog (1914 - 2009)
Op 01-12-2009 schreef ik in deze weblog: Edward Schillebeeckx: leeft hij nog? Ik was toen blij dat ik dankzij internet toen kon vernemen dat hij leefde, ondanks zijn broze gezondheid. Ik was wat aangedaan toen ik vanmorgen vernam dat hij overleden was. In een perscommentaar (DS 24.12.2009) logen de koppen omtrent zijn overlijden er niet om: Edward Schillebeeckx - Theoloog (1914 2009): Hij opende de kerk. Rome liet zijn vermeende ketterse opvattingen drie keer onderzoeken. Vernieuwer met respect voor de kerk.
Volgens de hoofdredacteur van Tertio:
"Hij heeft op het Tweede Vaticaans Concilie geprobeerd om de klassieke theologie te verzoenen met moderne filosofische stromingen. Hij heeft mee de geesten rijp gemaakt voor de hervormingen die na het tweede Concilie zijn doorgevoerd. Hij was een man die de klassieke theologie zeer goed beheerste en die de band met de moderne stromingen heeft gemaakt. Hij zocht naar een dialoog tussen het klassieke geloof en de hedendaagse werkelijkheid. Hij was de laatste Nederlandstalige grote theoloog. Hij was de exponent van het rijke Roomse leven. Nu de kerkgemeenschap in het Westen aan het krimpen is, is het niet te verwonderen dat we zulke grote geesten niet meer kunnen voortbrengen." (DS 24.12.2009). Mensen uit zijn omgeving verklaarden dat hij Een gelukkige theoloog was aan een gelukkige faculteit. Ik hoop dat je ziel een oneindig durend geluk mag kennen in de hemelse faculteit.
23-12-2009
Tongeren: een derde keer
Tongeren
De eerste keer dat wij Tongeren bezochten was zowat tien jaar geleden. We hadden voor de familie een bus gehuurd; voor de groten en voor de kinderen stond het Gallo Romeins museum op de agenda. Toen al waren we gecharmeerd door de inspanningen om zo'n bezoek interactief, spannend en wetenschappelijk verantwoord te maken. Symbool van het museum was een dodecaëder. Dit voorwerp is gevonden tijdens opgravingen en bestaat uit 12 vijfhoekige vlakken met 20 hoekpunten en 30 ribben. Doel van dit voorwerp: niet gekend.
Een tweede keer ging het vooral om het bouwkundig erfgoed: basiliek, klooster, kerkelijk erfgoed, begijnhof, antiekmarkt ... en wandelen langs de oude muren. De marketingmachine was op volle gang, zoals dit het geval is voor toerisme in het algemeen in Limburg.
Nu de derde keer is het geheel nog aantrekkelijker. Tongeren moet er wel op letten niet alles uit te melken in functie van Ambiorix.De websites zijn bijzonder interessant. Tongeren is en blijft een aanrader.
TONGEREN De oudste stad van België. Al 2000 jaar in de geschiedenis.
Tongeren was in de Romeinse periode een belangrijke handelsstad op de heirbaan tussen Keulen en Boulogne (Via Belgica). Gallo Romeinsmuseum www.galloromeinsmuseum.be www.ambiorix.com Heropening gebeurde eind 2009. Van 5 december 2009 tot en met 13 juni 2010: speciale tentoonstelling over Ambiorix, de Keltische cultuur en de leefwereld van de Eburonen. Ambiorix route: ongeveer 4.5 km; het hele traject volg je door de bronzen klinkangels te volgen op de trottoirs met het gezicht van de Eburoon. De historische wandelwijzer kost 3 euro. (infokantoor Toerismetot 28.02.2010 Stadhuisplein 9; daarna Julianuscomplex, Via Julianus 5
Enkele hoogtepunten: Het begijnhof - Sint Catharina Begijnhof - oudste van Limburg en volgens sommigen het oudste van de Nederlanden. In 1257 op de huidige locatie, na een verhuis. Geslaagde restauraties naast vervelende inbouw. Begijnhofkerk: 13d eeuw, uitbreiding 17de eeuw met 18 stenen huizen met voortuintje. Rechtover Begijnhofkerk: een bruin eetcafé De Pelgrim. Het Agnetenklooster: 15de eeuw; volledige restauratie; originele binnen koer met ijzerwerk, kapelruïne. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek: Gotische kerk, ook nog resten van de romaanse zuilengalerij. De grote toren is indrukwekkend. In de basiliek zijn er nog vele kunstschatten. Kerkelijk erfgoed: in een zaal van het voormalige kapittel. Julianuscomplex: op de vroegere Varkensmarkt kwam een modern winkelcomplex. Het oude kloosterziekenhuis werd omgevormd tot Eburon hotel (designhotel). Op de eerste zondag van de maand zullen alle winkels in Tongeren open zijn.
Andere interessante plaatsen: Moerenpoort (wapenmuseum) - Pliniusfontein - Standbeeld van Ambiorix. Romeinse muur: tweede eeuw na Chr., 4.500meter waarvan nog 1.500 meter zichtbaar: zie borden. Middeleeuwse muur: rondom de ring van Tongeren centrum; 1257-1264. Van de zes poorten bleven: Moerenpoort (gerestaureerd) en de Luikerpoort (ruïne). Versterkte torens aan de muur: Kremertoren; Smeetoren (tussen de Trichterpoort en de Moerenpoort); Lakemakerstoren (aan het Begijnhof); Velinxtoren (aan het begin van de Albertwal); Schaetzentoren; Poeiertoren (aan de oude tramstatie, aan het H. Hart).
Vergeet niet dat Tongeren de grootste antiek- en brocantenmarkt heeft van de Benelux. Je moet er vlug bij zijn om te parkeren en om koopjes te doen, tenzij dat je enkel wilt gaan om te kijken en te genieten, keuze genoeg want er zijn zowat 350 standplaatsen..
Belgisch Werelderfgoed De begijnhoven en de belforten van Tongeren en Sint-Truiden (en vele andere begijnhoven in België staan op de Wereldlijst van het Erfgoed; ze behoren tot het Belgisch Werelderfgoed.
21-12-2009
Keulen: Dom, Romaanse kerken en kerstmarkten
Keulen
Keulen is de Dom, twaalf Romaanse kerken en de zes plaatselijke kerstmarkten. Keulen heeft de populairste kerstmarkt van Duitsland, naast die van Aken en Düsseldorf, in de periode van 20 november tot 23 december. De oudste kerstmarkt is die van Neumarkt, op de Rudolfplatz staat de kleinste met sprookjesfiguren, op een drijvend schip op de Rijn is er ook een en naast het chocolademuseum heb je een Middeleeuwse kerstmarkt ; de Altermarkt is vooral voor kinderen en de bekendste kerstmarkt is die vlak aan de Dom met de grote kerstboom. Wij zijn geen grote liefhebbers van deze markten, maar ze hebben een aparte charme.
Keulen is voor ons de plaats van herinneringen met de Dom, de burgemeester Konrad Adenauer - de meest bekende Duitser aller tijden - de vernielingen tijdens de Tweede Wereldoorlog en vooral de heropbouw van huizen, straten, pleinen en kerkelijke gebouwen.
Dom van Keulen : staat vlak naast het station en de bushalte van vele toeristenbussen voor in- en uitstappen. Het eerste wat bij de Dom opvalt is dat de toren er grijs en zwart uitziet en erg sierlijk is. De Dom van Keulen is een gotische kerk. De bouw begon in 1248 en werd pas voltooid in 1880. De Dom werd een symbool voor Keulen, voor Duitsland en voor de christenen. Als de Duitse keizers in Aken gekroond werden, reden zij door de Aachner poort om in de Dom plaats te nemen in het koor, waar er een speciale plaats was voor hen en voor de paus. Sinds 1996 staat het bouwwerk op de Werelderfgoedlijst.
Het binnenzicht is overweldigend, door de drukte (oud en jong) is dit echter niet de ruimte voor rust en bezinning. Daarvoor moet je gaan naar de stemmige sacramentskapel.
In 1248 is begonnen met de bouw en men heeft al die eeuwen aan het oorspronkelijk ontwerp vastgehouden. Het duurde 600 jaar voordat de Keulse Dom klaar was. De Keulse Dom heeft tijdens de tweede wereldoorlog de bombardementen grotendeels ongeschonden doorstaan. In de Keulse Dom zijn in de schatkamer de relikwieën te bezichtigen die al sinds de dertiende eeuw pelgrims naar Keulen trekken. In de kerk worden onder andere de Relikwieën van de Drie Koningen bewaard: de heiligen Caspar, Melchior en Balthasar.
Voor de toegang tot de schatkamer en het bestijgen van de linker toren betaal je vijf euro. De rest van de Keulse Dom is gratis toegankelijk.
Dom is een andere naam voor kathedraal en betekent de eigen kerk van een bisschop (uit het Latijn: domus = huis), de term dom wordt vooral gebruikt in Duitsland en Italië: Duomo. In Duitsland zijn vooral bekend de Dom van Aken, Keulen, Mainz, Münster, Osnabrück, Speyer, Trier. In Italië (Duomo) zijn de meest bekende: Santa Maria del Fiore (Dom van Florence); Dom van Milaan; Kathedraal van Pisa (Dom van Pisa). In Nederland Dom van Utrecht.
07-12-2009
Geheugenactivering: van Bruno (1548 - 1600) tot geheugentraining nu.
Bij het verzamelen van documentatie over Rome, las ik in het voortreffelijke boek van Andrea Vreede De Magie van Rome (2007) het levensverhaal van Giordano Bruno (1548 1600). Deze dwarsligger van de kerk was een dominicaan die over verschillende universiteiten rondzwierf en doceerde. Hij had het overal moeilijk omdat hij stellingen verkondigde die de katholieke kerk zoals de drie-eenheid van God en de maagdelijkheid van Maria; maar ook de protestanten veroordeelden sommige van zijn stellingen. Hij doceerde op vele plaatsen astronomie, geometrie en filosofie, zoals in Lyon Toulouse Parijs, Praag en ook in Engeland en Duitsland (Frankfurt). Een van zijn laatste verblijfplaatsen was Venetië (daar ook geheugentraining), maar daar werd hij uitgeleverd in 1600 aan Rome, waar hij opgesloten werd voor een zes jaren durende rechtszaak. Uiteindelijk werd hij omdat hij zijn fouten niet wilde bekennen - door de Inquisitie tot de brandstapel veroordeeld (overgedragen aan en uitvoering door de wereldlijke macht ). De katholieke kerk heeft hem later nooit volledig gerehabiliteerd. Zijn boeken werden door de Katholieke Kerk op de lijst van verboden boeken (Index) gezet. Ik was getroffen door de opmerking Ook ontwikkelde hij een methode voor geheugentraining die veel succes heeft. (p. 70); ). Hij was een geheugenkunstenaar en schreef Ars Memoriae (De kunst van het geheugen; 1582). Hij werd zelfs aanvankelijk naar Rome ontboden om zijn geheugenkunsten aan de Paus te vertonen. Geheugentraining klinkt zeer modern, gezien het succes ervan bij ouderen in dementiecentra (zie volgende weblog) en de vele boeken en brochures en ook bij leren leren.
Het standbeeld van Bruno in 1889 staat op de plaats waar hij werd verbrand, Campo de' Fiori , negentien jaar nadat Rome de hoofdstad was van Italië en het gezag van Rome niet langer bij de kerk lag maar bij de burgerlijke overheid. In 1870 gebeurde immers de inlijving van de Kerkelijke Staat bij Italië en was een onderdeel van de eenwording van Italië.
Geheugenactivering bij ouderen
Aansluitend op de vorige weblog over de filosoof Bruno en geheugentraining geven we hier enkele tips, die we bespraken met ouderen in het kader van geheugenactivering, wat ons een betere term lijkt dan geheugentraining. In kleine groepjes vertrokken we van de reële ervaringen van de ouderen met vergeten, onthouden, negatieve en positieve gevoelens en vooral welke methodes zij konden gebruiken als probleemoplossend gedrag in groepsverband.
Waar heb ik dat gelegd? Hoe kan ik mij verhelpen? Sleutels: Welke slimme aanpakken gebruiken we? Papieren (brieven, formulieren, uitnodigingen): Welke slimme aanpakken gebruiken we? Zapper: Welke slimme aanpakken gebruiken we? Bril (waar ligt mijn bril): Welke slimme aanpakken gebruiken we? Krant, reclamefolders: slimme aanpakken
Welke dingen vergeet ik vlugger dan vroeger? Namen van personen: Welke slimme aanpakken gebruiken we? Data zoals verjaardagen : Welke slimme aanpakken gebruiken we?
Slimme aanpakken: algemeen; wat zijn je ervaringen? Post it: gele klevertjes Vaste plaats: Ik leg alles op een vaste plaats. sleutels, invitaties, medicamenten
Opschrijven helpt Ik schrijf op in mijn agenda. Wat? Afspraken, verjaardagen Ik schrijf op in mijn kalender. Wat? Afspraken, Verjaardagen Boodschappenlijstje; lijstjes : Te doen
Geheugen: zaken die we kunnen onthouden en erover praten Ons geheugen gaat wat achteruit als we ouder worden. Het omgekeerde zou ons moeten bezorgd maken. Er bestaan zeer veel soorten geheugens (meer dan honderd).
Geheugentraining: Sudoku, cijferrijen enkel beperkte winst voor dit domein, GEEN algemene winst. Medicamenten voor beter geheugen? Schaadt het niet, het baat zeer waarschijnlijk niet (wel geld)
Geheugenactivering via zoeken naar slimme aanpakken rendeert. Actief én passief roken is slecht voor geheugen. Algemene lichamelijke en geestelijke conditie speelt een rol bij het geheugen.
Geheugen geeft ons wat zorgen zoals vrees voor dementie, vrees voor Alzheimer Maar : Niet teveel zorgen maken; negatieve stress controleren.
04-12-2009
Er was eens een koning!
Van Georges De Corte verscheen België. Een geschiedenis van het gewone volk, en zijn koningen. Leuven, Van Halewyck, 2009
Koning Albert II vertelt een sprookje aan zijn kleinkinderen, in het bijzonder aan Elisabeth, oudste dochter van Prins Filip en Prinses Mathilde. Misschien wordt ze ooit de eerste regerende koningin van België.
Er was eens een koning die regeerde over een klein land, België. Hij liep niet rond met een kroon en een lange mantel. Hij reed niet door zijn land met een groot wit paard. Toen hij jonger was reed hij liever rond met een vlugge auto of met een motorfiets. Want ook koningen gaan met hun tijd mee. Hij reed dan naar de kust, naar De Panne, vlak aan de grens met Frankrijk. Daar zette de eerste koning van België voor de eerste keer voet aan land . Deze eerste koning kwam per schip van Engeland waar hij woonde. Maar hij was geboren in Duitsland (Saksen Coburg). Hij was een grote, man die er graag mooi bij liep. Als hij wat ouder werd droeg hij een mooie pruik en een legeruniform. België zag in de tijd van de eerste koning er toen heel anders uit dan nu. Meer weiden en velden en hier en daar fabrieken. De meeste Belgen leefden van de landbouw. Heel wat mensen konden met moeite rondkomen. Ze leden geregeld honger, zeker als de oogst van de aardappelen of van het koren mislukt was. Ze morden al beseften ze dat ze woonden in een vrij land. Sommige buurlanden keken met een begerig oog naar dit landje. Eerst Nederland, later Frankrijk en zeker Duitsland die twee keer dit kleine land binnenviel: twee vreselijke oorlogen met zeer veel doden. De zoon van de eerste koning volgde zijn vader op. Die tweede koning bouwde veel in Brussel, in Oostende, in Spa. Hij had geen zoon die hem kon opvolgen. Hij had wel dochters, maar toen mochten de dochters nog niet regeren. Dat is nu veranderd, want Elisabeth kan koningin van België worden. Zijn neef volgde hem op. Albert I. En ik draag dezelfde naam: Albert. Niet veel later kwam de Eerste Wereldoorlog. Duitsland viel brutaal België binnen. De Belgen hielden stand op een klein plekje in de Westhoek aan de Noordzee. Onze medestanders hielpen ons en Duitsland verloor. De Belgen waren door het dolle heen van vreugde: ze droegen hun koning op de handen en de sympathieke koningin, die dezelfde naam droeg als u, ma petite princesse, Elisabeth. Enkele jaren later viel de koning van een rots in de Ardennen. Opnieuw rouwden de mensen: hun dappere koning was dood. Zijn zoon volgde hem op. Hij had het bijzonder moeilijk. De mensen die het land bestuurden vanuit Brussel konden niet overeen komen. Veertig jaar na de Eerste Wereldoorlog, kwam de Tweede Oorlog. Opnieuw viel Duitsland ons land aan en vele andere landen. Tijdens en vooral vlak na de oorlog waren sommige Belgen niet akkoord hoe die koning de zaken had aangepakt. Zijn zoon, hij was nog geen eenentwintig, volgde hem op. Hij stond er alleen voor en was nogal eens triest. Er was nog geen koningin en hij moest alles nog leren. Toen hij trouwde kreeg zijn leven meer kleur. Spijtig genoeg konden zij geen kinderen krijgen. Deze koning regeerde vele jaren. Als hij plots stierf in Spanje, was heel het land in diep verdriet. Zijn broer volgde hem op. De Belgen hadden opnieuw een koning. De Belgen leefden langer, gezonder en welvarender. Ze vonden werk. Ze gingen meer en meer op reis. Ze hielden van chocolade, bier, friet, het Atomium, Manneken Pis, Kuifje (Tintin). Er waren ook problemen, zoals tussen de Nederlandssprekenden en de Franssprekenden Er kwamen ook mensen uit het buitenland naar België. Om er te werken en er te wonen. Sommigen werden nieuwe Belgen, anderen zochten een schuilplaats in België. De Belgen vieren graag feest. Samen met de koning en de koningin dansten en zongen ze toen ons land 175 jaar bestond. Ze betaalden nu niet meer met de frank maar met de Euro. En die koning samen met de koningin kregen kinderen en kleinkinderen. En de koning zag dit goed was.
Als hij alleen in de slaapkamer was, deed hij voor zijn plezier een kroon op zijn hoofd. Hij keek in de spiegel en lachte. De koning lachte omdat hij gelukkig was in zijn land, met zijn familie, met de Belgen.
Maar opa, die koning bent u. zei Elisabeth blij dat ze dit doorhad. Ja prinsesje, oui ma petite princesse, die koning ben ik. en hij lachte breeduit zoals enkel een koning als Albert II dat kon.
Hij kneep wat harder in haar hand, kuste haar op haar voorhoofd en pinkte een traan weg. Hij kuste ook de andere kleinkinderen. Ook koningen pinken traantjes weg, maar die veranderen niet in goud zoals in sprookjes.
Van Georges De Corte verscheen België. Een geschiedenis van het gewone volk, en zijn koningen. Leuven, Van Halewyck, 2009
