La resistance - het verzet in Frankrijk

 HISTORIEK

Frankrijk wordt relatief makkelijk door de Duitsers onder de voet gelopen in 1940. De Franse bevolking werd gerustgesteld met de gedachte dat de Maginot-linie het Franse grondgebied zou beschermen tegen de Duitse invasie. De linie had echter niet het effect dat men beoogde en volledig overdonderd door de Duitse bliksemaanval besluit de regering en het opperbevel de overgave te tekenen.

Onder de Duitse leiding wordt er een marionettenregering geïnstalleerd die vanuit de plaats Vichy, Midden- en Zuid-Frankrijk blijven besturen. Maarschalk Petain wordt aan het hoofd van deze regering geplaatst. Het noorden van Frankrijk valt dan onder Duits bestuur. In eerste instantie voelen de Fransen weinig voor het verzet tegen de Duitsers. Dit temeer omdat de Britten op 3 juli 1940, bij het plaatsje Mers El Kebir in Algerije de Franse vloot flink uitgedunt hadden. Gezien de marionettenstatus van de Franse regering wilde Churchill geen risco lopen. . Het risico dat de Duitsers de Franse vloot zouden gebruiken om de Brits marine en koopvaardij aan te vallen was voor Churchill te groot. Op 3 juli voltrok zich dan ook een dramatische slag uit de tweede wereldoorlog. Fransen en Britten beschoten elkaar. Binnen anderhalf uur verliezen de Fransen 3 slagschepen en 1300 man. De rest van de Franse vloot weet het geweld te ontvluchten.

Vanuit Londen doet Generaal De Gaulle een oproep aan de Franse bevolking om te blijven vecht voor de vrijheid. Zijn toespraak maakt veel los bij de bevolking. De Vichy-regering is echter minder onder de indruk van zijn toespraak. Als de Vichy-regering uiteindelijk openlijk begint te collabereren met de Duitsers beginnen veel Fransen hun twijfels te hebben over deze regering.

Vanuit het noorden beginnen de eerste verzetsgroepen zoals; O.C.M. (Organisation Civile et Militaire) te ontspruiten. Door gebrek aan leiding en centralisatie ontstaan er verschillende groepen met hun eigen politieke identiteit variërend van conservatieve katholieke groepen tot liberale en communistische groepering. Ondanks de verscheidenheid is hun doel hetzelfde; het bevechten van de Duitsers en de Vichy-regering.

Eind 1940 telt Frankrijk 6 illegale kranten. Begin 1941 wordt door de Britse geheime dienst, S.O.E. ( Special Operations Executive), de eerste geheime agent gedropt.
Op 22 juni 1941 besluiten alle communistische groepen in Frankrijk zich te verenigen om nog beter resultaten te boeken op de Duitsers Als de Duitsers op 11 november 1942 naast het noorden ook de rest van Frankrijk bezetten, veranderd de politieke gedachte in Frankrijk naar een eenstemmigheid. Vanuit Londen zet De Gaulle, stukje bij beetje de verschillende verzetsgroepen met de neus in één richting. Na de oprichting van het Conseil National de la Resistance en het Comité Francais de Liberation Nationale wordt het Franse verzet nog effectiever. Tussen januari en juni 1943 worden er per maand zo’n 130 sabotageacties ondernomen tegen de spoorwegen. Vanaf september 1943 zullen dat er zelfs 530 worden. De Duitsers beginnen ernstige gevolgen te ondervinden van deze vorm van verzet. De overwinningen die Maquis behalen worden echter zwaar betaald. Vanaf maart 1944 beginnen de Duitsers een waar schrikbewind. Op plaatsen waar verzetsdaden werden gepleegd werden uit naburige dorpen mensen opgehangen uit wraak. Het idee achter deze methode was dat de bevolking zou inzien dat de daden van het verzet alleen nadelige gevolgen op hun had en dat iedere vorm van steun aan het verzet direct gevaar voor de burgers zou opleveren. Eén van de ergste voorbeelden vind plaats in het dorpje Oradour-sur-Glane, waar 600 mannen, vrouwen en kinderen worden vermoord. De wraakactie wordt door de Duitsers gerechtvaardigd door vertraging van de 2^e  SS Panzerdivisie die de stranden van Normandië zou versterken.

In 1944 telt het Franse verzet niet minder dan 100.000 leden. Naast de sabotage acties waren er zo’n 60 groepen of cellen alleen bezig met het vergaren van informatie. In de aanloop naar D-day was deze informatie van vitaal belang voor de geallieerden. In mei 1944 ontvangen de geallieerden zo’n 3000 geschreven berichten en 700 radioberichten met de kostbare informatie. Tussen april en mei 1944 saboteert het Franse verzet 1800 treinen op. Als je bedenkt dat de Britse luchtmacht nog eens 2800 treinen heeft gebombardeerd, begrijp je wat voor moeilijkheden de Duitsers hadden met het transporteren van troepen en materieel door Frankrijk.

Tijdens en na de landing blijft het Franse verzet de geallieerden ondersteunen met hun acties. Ook tijdens de landingen in Zuid Frankrijk ondersteunt het verzet de geallieerden.
Als op 25 augustus ook de laatste Duitsers in Parijs zich overgeven is het einde van het Franse verzet in zicht. Op 28 augustus geeft generaal De Gaulle dan ook het bevel tot ontbinding van het Franse verzet. Degene die het vechten nog niet beu waren werden opgenomen in het leger van de Vrije Fransen, die tijdens de bezetting onder andere in de Franse koloniën had gevochten.

Maquis

La Résistance, (Frans voor verzet) is de algemene aanduiding van de Frans verzetsbeweging tegen de Duitse bezetters en de door hen geïnstalleerde Vichy-regering onder leiding van Maarschalk Pétain tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Maquis is een term die wordt gebruikt voor de Franse verzetsbeweging die gedurende de Tweede Wereldoorlog actief was. Er werd gewapend verzet gepleegd tegen de Duitsers en de leden van de Maquis zaten ondergedoken in de natuur van het Franse platteland aan dit laatste ontleenden zij hun naam. (Maquis is een vegetatievorm met struiken van de landen rond de Middellandse Zee. Het wordt meestal geassocieerd met Corsica en Sardinië maar kan op het vasteland ook veelvuldig worden aangetroffen. Maquis groeit het liefst in een rotsachtige, droge omgeving. Ook op Nieuw-Caledonië komt een vegetatievorm voor die als "maquis" wordt aangeduid.)

De Maquis hebben - als geheim leger - een belangrijke rol gespeeld in het vernietigen van kritieke infrastructuur van de Duitsers in de voorbereiding van D-Day, de invasie in Normandië op 6 juni 1944. De Maquis droegen de Baskische baret. Maar omdat de groep (ook) in het zuiden opereerde waren de Maquis niet te onderscheiden van de plaatselijke bevolking die ook deze baretten droeg. Soms werd een Maquisard-aanval groots uitgevoerd. Zo viel in april 1944 onder leiding van Nancy Wake (een SOE-agente) met 7000 Maquisard-strijders een Duits SS- garnizoen van 20.000 soldaten aan. Er vielen bij deze aanval zeker 1400 slachtoffers. Aan beide kanten werden vaak geen gevangenen gemaakt. Maquisards die in handen van de Duitsers vielen werden bij hun ondervraging gemarteld. Weer anderen verdwenen in de concentratiekampen. De Maquisard terroriseerden de Duitse bezetter en het  Vichy regime  in Frankrijk waar zij dit maar konden doen.

Politiek gezien waren de Maquisard een bonte verzameling van alle mogelijke politieke gezindtes (van rechts nationalistisch tot communistisch), maar er mocht standaard niet aan politiek worden gedaan binnen de Maquis als groep.

Secteur IV : Ours (setor IV)

Deze informatie en bijdrage over secteur IV: Ours werd me bezorgd door Gregory Delbrouck

de achter achter kleinneef van Joséphine Van Durme: oorlogsheldin en politiek gevangene.

Het verzet (Armée secrète) (A.S.) van Waterloo tijdens Wereldoorlog 2 kende enkele belangrijke figuren die onderaan staan vermeld.

De belangrijkste taken van het A.S. te Waterloo was het saboteren van de koolzaadvelden die bedoeld waren voor de bezetter, alsook het saboteren van de spoorwegen. Ook gingen ze droppings van de Engelsen (Britten) ophalen en de wapens verstoppen in de oude watertoren van Waterloo. 

Ook hielp het A.S. van Waterloo de ‘comet line’ te ondersteunen. Zo hebben we weet van 3 personen (vliegeniers uit het Britse Rijk) die dankzij het verzet van Waterloo werden opgepikt nadat hun vliegtuig gecrasht was in de buurt van Waterloo. Ze zorgden voor EHBO met de plaatselijke arts Blampain, gaven hen kleding, valse identiteitskaarten en sluisden ze door naar Brussel om dan via de trein naar Parijs te gaan om zo over de Pyreneeën naar Madrid te reizen en van Madrid naar Gibraltar om dan dan de boot te nemen naar Engeland (Verenigd Koninkrijk).

De Comète (Komeet) was een ontsnappingsroute die vanuit bezet België gebruikt werd tijdens WOII om naar het Verenigd Koninkrijk te trekken. Het netwerk werd al in het begin van de oorlog opgericht door de 24-jarige vrouw Andree De Jongh uit Brussel. De ontsnappingslijn diende vooral om geallieerde piloten, die neergestort waren, te helpen ontsnappen. Het netwerk Comète bracht tijdens de jaren 1942-1945 ongeveer 800 geallieerde militairen en ongeveer 300 vliegeniers in veiligheid.

We hebben weet van 3 geholpen vliegeniers:

• William R Griffiths (Engelsman)
• Jef Sylva (Australier)
• James Witettz (Engelsman)

In de dag van 02-11-43 glipte Jean Barette vanuit hun onderduikadres weg en nam de tram in Waterloo naar de kermis in Joli-Bois. Daar werd hij opgemerkt door de Duitsers en ondervraagd. De dag erna was het zover, de Gestapo viel met een 150 tal manschappen binnen in de schuilplaats van het A.S te Waterloo.

Sommigen wisten te ontsnappen anderen werden ter plekke opgepakt en twee anderen lieten daar al het leven. Op enkele minuten tijd werd het hele verzet van Waterloo door de Gestapo opgedoekt.

Hieronder de namen en hun lot. Het volledige strafproces hebben we ook in ons bezit.

In bijlage foto's van de leden.

Jules Colle: Leider van het A.S. van Waterloo en verloofd met Joséphine van Durme. Opgepakt op 10-11-43 te Brussel. Ter dood veroordeeld tijdens een proces van de Luftwaffe . Naar Breendonk gestuurd en verbleef daar van: 12/11/1943 – 26/4/1944, nadien gefusilleerd te Poppenweiler, Ludwigsburg op 30/09/44

Joséphine (Josée) van Durme: Agent van het A.S. en verloofd met Jules Colle. Opgepakt op 10-11-43 te Brussel. Ter dood veroordeeld tijdens een proces van de Luftwaffe. Ze verbleef in de respectievelijke gevangenissen van: Sint-Gilles. Cottbus (Duitsland) en Waldheim (Duitsland),  dat tot aan de bevrijding. Haar doodstraf werd later omgezet naar 8 jaar werkstraf in Waldheim. Na haar dood werden haar gevangeniskleren en documenten teruggevonden. Wij als familieleden hadden geen weet dat ze alles had bijgehouden.

Joseph Poelaert: de rechterhand van Jules Colle. Opgepakt op 04/01/44 te Brussel. Ter dood veroordeeld tijdens een proces van de Luftwaffe . Naar Breendonk gestuurd en verbleef daar van: ?  – 26/4/1944, nadien gefusilleerd te Poppenweiler, Ludwigsburg op 30/09/44.

Gustave Delaide: chauffeur en herberger voor vliegeniers die neergestort waren. Opgepakt op 10-11-43 te Brussel. Ter dood veroordeeld tijdens een proces van de Luftwaffe . Naar Breendonk gestuurd en verbleef daar van: ? – 26/4/1944, nadien gefusilleerd te Sonnenburg op 31/01/45.

Joseph Springal: soldaat van het A.S. en getrouwd met Maria Springal. Opgepakt op 3/11/43 tijdens de raid. Kreeg tijdens het proces van de Luftwaffe een paar jaar gevangenis in Sint Gillis en Breendonk van 04/03/44 - 26/04/44, nadien vrijgelaten.

Maria Springal: lid van het A.S. en getrouwd met Joseph Springal. Opgepakt op 3/11/43 tijdens de raid. Kreeg tijdens het proces van de Luftwaffe 6 maanden gevangenis in Sint Gillis, nadien vrijgelaten.

Clairette Fontaine: lid van het A.S. en eigenaar van de winkel Bien-être in Waterloo. Gewond geraakt tijdens de raid van de Gestapo op 03/11/43 opgepakt de dag erna op 04/11/43 en ook verschenen op het proces van de Luftwaffe. Vrijgelaten (maar ik weet (NOG) niet wanneer).

René Menada: soldaat van het A.S. gesneuveld tijdens de raid van de Gestapo op 03-11-43 in de école de Pachy te Waterloo.

Yvan Engels: soldaat van het A.S uit Oostende en ook gesneuveld tijdens de ochtend na de raid van de Gestapo op 04-11-43.

Alexandre Denayer: soldaat van het A.S. Opgepakt op 03/11/43 tijdens de raid. Kreeg tijdens het proces van de Luftwaffe de doodstraf. Verbleef in Breendonk van : ? tot 26/04/1944.  Nadien gefusilleerd te Sonnenburg op 31/01/45.

André Jadin: soldaat van het A.S. Opgepakt op 10-11-43 te Brussel. Ter dood veroordeeld tijdens een proces van de Luftwaffe . Naar Breendonk gestuurd en verbleef daar van: 12/11/43 – 26/4/1944, nadien gefusilleerd te Sonnenburg op 31/01/45.

Jean Barette: soldaat van het A.S. Opgepakt op 02-11-43 te Brussel.T er dood veroordeeld tijdens een proces van de Luftwaffe . Naar Breendonk gestuurd en verbleef daar van: 06/11/43 – 26/4/1944, nadien gefusilleerd te Sonnenburg op 31/01/45.