Ramses Shaffy (Neuilly-sur-Seine, 29 augustus 1933 - Amsterdam, 1 december 2009) was een Nederlands chansonnier en acteur. Na een carrière als acteur bij de Nederlandse Comedie maakte Shaffy sinds de jaren zestig furore als zanger. Liedjes als Sammy, We zullen doorgaan, Pastorale, Laat me en Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder werden in de jaren zeventig klassiekers.
Biografie
Jeugd
Shaffy werd geboren in de Parijse voorstad Neuilly-sur-Seine, als zoon van een Egyptische diplomaat en een Poolse gravin van Russische afkomst. Hij groeide op in Cannes bij zijn moeder. Toen deze tuberculose kreeg, kwam Shaffy via een tante in Utrecht en een kindertehuis, in een Leids pleeggezin terecht. Het afscheid van zijn moeder is een ingrijpend moment in zijn leven geweest, getuige zijn liedje De trein naar het noorden.
Carrière
Hij maakte de middelbare school niet af en werd in 1952 aangenomen op de Amsterdamse toneelschool. Vervolgens debuteerde hij in 1955 bij de Nederlandse Comedie. In 1960 reisde hij met zijn partner Joop Admiraal naar Rome in de hoop daar werk te vinden als filmacteur maar onverrichter zake keerden ze weer terug. De brieven aan hun gezamelijke vriendin Shireen Strooker werden in 2004 gebundeld in "Brieven uit Rome". In 1964 richtte Shaffy de theatergroep Shaffy Chantant op. Hij werkte langdurig samen met zangeres Liesbeth List en pianist Louis van Dijk. Bekendste song van de groep werd de Shaffy Cantate. Anderen - onder wie Thijs van Leer, op wie hij verliefd zou worden (aan hem is het lied "Jij bent nu daarbinnen" gewijd) - maakten korte tijd deel uit van zijn ensemble. Met Liesbeth List zette hij in 1968 onder andere het lied Pastorale op de plaat, een lied dat grote bekendheid zou verwerven.
Shaffy trad vanaf begin jaren tachtig ook weer op als acteur, zowel in films als op de planken (Toneelgroep Amsterdam). Hij oogstte in 1993 succes met zijn vertolking van Don Quichotte in de musical De Man Van La Mancha van het Koninklijk Ballet van Vlaanderen.
In 2002 maakte Pieter Fleury een documentaire over hem: ('Ramses: Où est mon prince'), die op het Nederlands Filmfestival in Utrecht een Gouden kalf won. In 2003 schreef Bas Steman een belevingsbiografie over Shaffy, getiteld 'Naakt in de orkaan'.
Na enkele keren 's nachts op straat te zijn gemolesteerd, belandde Shaffy in een Amsterdams verpleegtehuis. Dit had ook te maken met langdurig overmatig alcoholgebruik waardoor hij verschijnselen vertoonde van het syndroom van Korsakov en epilepsie.
In het najaar van 2005 stond hij voor het eerst sinds jaren weer in de hitparades, met een nieuwe versie van zijn hit 'Laat me' (uit 1978), dit keer samen gezongen met de band Alderliefste en Liesbeth List.
Op 11 juli 2008 trad hij live op tijdens een openluchtconcert in het Belgische St. Niklaas, ter gelegenheid van de 11 juli-feesten. Hij zong daar Laat me, samen met Alderliefste. Na afloop kreeg hij bloemen aangeboden door de Vlaamse vedetten Nicole & Hugo. Zij namen eerder in 2008 Pastorale op en belandden ermee in de Vlaamse hitparade.
Prijzen
Shaffy ontving op 31 mei 2006 de eerste Edison Oeuvre Prijs voor Kleinkunst evenals Normaal en Rita Reys. Edison-directeur Kees van Weijnen reikte het bronzen beeldje uit tijdens de presentatie van een CD-box met het gehele solo-oeuvre van de zanger Laat mijn liedjes nu maar zwerven. Shaffy kreeg de prijs voor zijn buitengewone verdiensten voor de Nederlandstalige muziek.
Op 6 november 2007 werd in de Amsterdamse Schouwburg een door de Leidse beeldhouwer Jeroen Spijker vervaardigd borstbeeld van Shaffy onthuld door Liesbeth List. Bij deze gelegenheid werd Shaffy toegezongen en toegedicht door een keur aan volgelingen, waaronder Thijs van Leer, Gerard Alderliefste, de Leidse dichter Jaap Montagne en zanger-liedschrijver Xavier Baudet.
Overlijden
Op 5 mei 2009 werd bekend dat Shaffy aan slokdarmkanker leed. Op 1 december 2009 is hij hieraan overleden.
Trivia
- Zijn hit Wij zullen doorgaan werd in 1975 door André van Duin gepersifleerd.
- In de Vlaamse stripreeks Kiekeboe, in het album De onthoofde sfinx (1977), zoeken Kiekeboe, Fanny en Konstantinopel naar het graf van farao "Ramses Shyffa", een woordspeling op de zanger en de Egyptische farao's met dezelfde naam (Ramses I, Ramses II, Ramses III)
- Hij werd ook geïmiteerd door Dirk Denoyelle.
- In 2004 maakte ook het team van het programma Kopspijkers een persiflage op een Ramses Shaffy-nummer met Graai, pak, grijp, jat, naai, pik en bedonder, over de graaicultuur in het Nederlandse bedrijfsleven.
- In 2005 eindigde hij op nr. 99 tijdens de verkiezing van De grootste Nederlander.
Onderscheidingen
Ik ben Rudy, en gebruik soms ook wel de schuilnaam Rud.
