Angeltjes

Toen na de grote verkiezingsnederlaag van de socialisten in juni 2007 Vande Lanote democratisch besliste uit naam van al de partijleden dat hij zou opgevolgd worden door Gennez, de gewezen lieveling van Steve Stevaert, leek dat een behendige zet. De verantwoordelijke voor de afgang met de nazistisch geïnspireerde JA ! campagne, werd geloofd om zijn consequente en moedige troonsafstand : den Baard, steeds tuk op vrouwelijk gezelschap, duidde en passant Freya Vandenbossche aan als fractiewoordvoerder in de Kamer. Voilà, hij was er van af en de partij had een paar jonge vrouwen om op te treden als huisorkest van de socialistische Titanic. Enkele slimmeriken, onder wie Guy Peeters de sterke man van de socialistische Mutualiteit en voorzitter van de VRT, raadden Freya af dit vergiftigd geschenk te aanvaarden : de gewezen begrotingsministerin vroeg niet beter, ze kon amper met haar telraampje overweg en nu zou ze de grote ideologische partijlijnen moeten uitzetten in Kamerdebatten met de fameuze redenaars van andere fracties. Er zijn grenzen aan de humor (behalve bij Groen ! ).

Caroline Gennez daarentegen, was overtuigd van het eigen kunnen, de eerste vrouwelijke voorzitter van de typisch mannelijke partij met boegbeelden als André Cools, Jos van Eynde, Louis Major ("wijven moeten minder lawaai maken") e.a., dat versmaadde zij niet. Ze had een aantal jaren ervaring als voorzitster van de socialistische jongerenbeweging, die zij omgedoopt had tot Domino. Verder viel ze op door een eigendunk van hier tot Tokyo, die ze niet wenst of kan verbergen.

Toen zij besliste, samen met haar kleine groep raadgevers, dat de SP-a beter in oppositie zou gaan, in plaats van in een uitzichtloze regering van Leterme te stappen, zette dit bij de vele socialisten die hun job in de kabinetten zagen verzwinden, veel kwaad bloed. Niettegenstaande de verkiezingsnederlaag hoopten velen nog op een waterkans om hun positie te redden. De SP-A is steeds een plaatsingsbureau geweest voor de kameraden en gezellinnen. De christen-democraten bezitten netwerken en nevenorganisaties als een bijenkorf, de socialisten hebben zich strakker maar even intens uitgebouwd in de macht die de democratische structuren en opvattingen in dit land compleet beheersen.

Gennez knipte de regeringsdraad door en Louis Tobback beperkte zich tot de lichtjes denigrerende uitspraak, dat de jonge generatie haar plan moest trekken ; zijn eigen zoon zit erbij, want dat heeft evenmin nooit ontbroken bij de socialisten, het nepotisme. Ze zitten trouwens in de Kamer mooi op een rijtje naast mekaar, de zwaar overschatte erfopvolgers. Met een uitzondering voor Peter Van Velthoven, die wat meer kwaliteit in huis heeft dan zijn papa.

Het drama van de socialisten is, dat zij in hun machtsopbouw tafelspringende militanten aan de top kregen, die zich lieten omringen door universitaire arrivisten, om op te tornen tegen de perfiede en geschoolde tjeven. En tegelijk werden de banden met het gewone volk dat zij geacht werden te vertegenwoordigen, hautain doorgeknipt. Het miserabilisme maakte plaats voor de welvaartmaatschappij en hoe meer biefstukken er op de borden kwamen, hoe meer aanhang de socialisten verloren. Al de diverse pogingen van Collard, Van Miert, het duo Coppieters-De Batselier, de zwakke woordjes van Patrick Janssens om de partij te verruimen met progressieven, socialistische katholieken of katholieke socialisten, en nu laatst onder het voorzitterschap van Steve Stevaert met links-liberalen die zich verslikken in hun eigen fantastische wereldidealen, zijn schromelijk mislukt. Het gedraai van Gennez om enkele dolende Parsifals binnen te halen, vormt het hoogtepunt van al deze mislukkingen.

Toen eind jaren '70 begin '80 Van Miert (die een intelligent man is) gebruikmakend van zijn electoraal succes de operatie Doorbraak inzette, kwam Louis Tobback ondermeer in Antwerpen (waar de grootste en meest verstarde SP-afdeling huisde) het terrein aftasten, op zoek naar uitbreiding. Hij kreeg geen toegang tot de Volkshuizen en verzeilde in een vroegere hippiekroeg op de Grote Markt (de Paddock) waar de restanten van Kabouters, de magere en ongeïnspireerde nabootsers van het Amsterdamse Provo, hun thuisbasis hadden. Het bleek al vlug dat de toen nog vrij onbekende LouisTobback helemaal niet geïntresseerd was in een verruiming van de partij maar enkel leden probeerde te strikken die zich te schikken hadden naar het programma en de richtlijnen van de socialisten. Punt en uit. Van Miert was de eerste voorzitter die ooit zijn Plechtige Communie had gedaan en die in vele grote afdelingen met wantrouwen bejegend werd. Het is niet uit chauvinisme dat ik het hier hoofdzakelijk heb over de Antwerpse socialisten, hén heb ik het best gekend en het is de grootste afdeling. Toen in de jaren '70 een Volksunie-gemeenteraadslid overstapte naar de SP, is zij nadien volledig verdwenen in de krabbenmand en zij is altijd "de zwarte madame" gebleven die met wantrouwen bejegend werd. Het terechte lot van een overloper.

De socialistische partij bestaat vooral bij de gratie van afhankelijkheid van de leden en carrièreplanning. Toen men vaststelde dat partijtrouw enkel met de lippen bewezen werd, en de militanten en kiezers massaal verdwenen in de richting van de aartsvijand, het Vlaams Blok/Belang, werd de kadaverdiscipline nog strenger toegepast. Jarenlang werden de leden met bussen vervoerd naar de partijzetel in de Ommeganckstraat om daar met het instructiebriefje in de hand, de poll-verrichtingen uit te voeren. Het partijcreatuur dat als een Stalin vriend en vijand afsnauwde, Wim Geldolf, sloot interne coalities met Bob Cools en later Jos van Elewijck om de partijmacht te beperken tot een klein groepje. Jarenlang liet hij zich rondrijden in zijn zwarte Citroën DS tussen Antwerpen en Brussel als schepen en volksvertegenwoordiger en vulde hij stipt zijn zwarte notaboekjes met alle gegevens die hem ter ore kwamen over aartsvijanden, en dat was practisch iedereen. Toen zijn positie aan het wankelen was door een overkill aan interne conflicten, herleidde hij het monoliete schepencollege tot een boksring met de meest gore beschuldigingen aan het adres van partijgenoten zoals Julien de Meyer en Yvonne Julliams. De verzuurde en mensvijandige Geldolf heeft uiteindelijk zichzelf uitgerangeerd.

Caroline Gennez heeft in haar jongerentijd niet nagelaten om Louis Tobback regelmatig tegen de schenen te stampen. Kathleen van Brempt (ministerin Schuddenbol) is haar carrière gestart bij Tobback en zij heeft dat zoals te verwachten, helemaal anders aangepakt. Volgzaam, gehoorzaam, gebruikmakend van haar ontegenzeggelijke charmes, heeft zij stipt de partijlijn gevolgd zonder veel in vraag te stellen. Toen in de Antwerpse gemeenteraad, ten tijde van de hevige tweestrijd tussen burgemeester Detiège en partijvoorzitter Janssens, deze laatste een zeer vrouwonvriendelijke opmerking plaatste, hebben alle vrouwen over de partijgrenzen heen, de vergadering verlaten. Wie bleef zitten ? De mouwvegende arriviste Van Bremt. We halen dit enkel aan, om op het verschil te wijzen tussen twee mensen van een zelfde generatie in één partij. Het is de stijl Van Bremt die weergeeft hoe de partij in mekaar zit : nooit tegen de stroom inroeien, desnoods tot waar de rivier verandert in een neerdonderende waterval.

Er zijn op dit ogenblik vele stromingen binnen de SP-a maar er is ook nog zeer veel macht. In de Vlaamse regering zitten Van Bremt en Vandenbroucke stevig in hun zetel, in de bestendige deputaties van de provincies heeft de SP-a zijn lokale pionnen en in bijna alle grote Vlaamse steden levert de partij ofwel de burgemeester of is ze aanwezig in het schepencollege. De rode beweging kan bovendien rekenen op veel toegewijde steun binnen het ambtenarenkorps en van vele invloedrijke personeelsleden binnen de openbare omroep en in de media is het niet alleen de Morgen die drijft op socialistisch gerichte journalisten.

In de partij zijn verschillende strekkingen die mekaar het rode licht in de ogen niet gunnen. Dat fenomeen culmineerde in de 35% stemmen die een vrij illuster onbekende, Erik de Bruyn, oogstte bij de voorzittersverkiezing van Gennez. In plaats van De Bruyn, de man is een socialistische marxist, mee op sleeptouw te nemen en hem te betrekken bij het beleid, bejegent ze hem met de koelheid van een bedrogen echtgenote. In Antwerpen leeft de grote onvrede over het heerszuchtige en minachtende optreden van Janssens, eens de geïmporteerde voorzitter van deze partij die het presteert om de getrouwen uit te sluiten en de voorkeur geeft aan nieuwkomers die voor hem door het stof gaan. De afgewezen stamboeksocialisten laten zich rancuneus vertegenwoordigen door het brave, onbeduidende meisje Maya Detiège, die als voornaamste programmapunt te bieden heeft "ons ma in ere herstellen". In de afdelingen waar dinosaurussen als Tobback (Leuven) en Willockx (het Waasland) het voor het zeggen hebben, beroept men zich op het sentiment naar de vergane glorie van het socialisme met als belangrijk element, de haat tegen nationalisten, waar zij volledig ten onrechte, Anciaux van verdenken.