Hoe zit dat nou precies met die amandelen?
Het lichaam van de mens is uitgerust met een uitgebreid lymfekliersysteem om infecties te bestrijden. Een onderdeel daarvan zijn de neus- en keelamandelen. De keelamandelen zitten in de keel links en rechts van de huig. De neusamandel zit boven het zachte gehemelte achter de neus; links en rechts van de neusamandel begint de buis van Eustachius. Er bestaat ook nog een tongamandel, achter op de tong, maar die geeft zelden problemen.
Soms raken de amandelen ontstoken als ze de hoeveelheid binnenkomende ziekteverwekkers niet aankunnen. De amandelen zwellen dan op. Bij de neusamandelen kan dit zorgen voor een voortdurende neusverkoudheid, slecht kunnen slapen, snurken, veel door de mond ademen en oorontstekingen. Als de keelamandelen opspelen kan dit keelpijn en slikklachten geven en zelfs moeheid, hangerigheid, slechte eetlust en slechte adem teweegbrengen. Zeer grote keelamandelen kunnen zelfs de ademhaling belemmeren.


Amandelen
Keelamandelen zijn amandelvormige orgaantjes. Elk kind heeft twee keelamandelen en een neusamandel. Zij bestrijden als een soort poortwachters de ziektekiemen die door de neus en de mond willen binnendringen. Als de keelamandelen een aankomende infectie bestrijden, worden zij groter en zijn zij goed te zien achter in de keel. De neusamandel zit achter de huig en is voor ouders minder makkelijk te ontdekken.

Operatie
Het knipppen van de keelamandelen is een operatie die tonsillectomie wordt genoemd. De ingreep gebeurt onder narcose. Verreweg de meeste van deze operaties worden uitgevoerd door met een snelle handeling de amandel met een speciale tang als het ware van zijn steel 'af te knippen'. Het bloed dat uit het wondje komt, mag niet in de luchtpijp komen en moet direct door het kind worden uitgespuugd. Daarom mag de narcose niet langer duren dan tot net na het moment waarop de laatste amandel is geknipt. De pijn die een kind voelt na de korte narcose, in combinatie met het spugen van bloed, verklaart voor een deel waarom de kinderen deze ingreep zovaak als traumatisch ervaren.

Wel of niet knipppen?
Het is niet duidelijk in welke mate opgezette en ontstoken keelamandelen van invloed zijn op de gezondheid van een kind. Ook KNO-artsen verschillen daarover van mening. Bij één en hetzelfde kind zal de ene arts adviseren de amandelen te laten knippen, terwijl de andere arts zal aanraden ze te laten zitten. Iedereen is het er echter wel over eens dat het nodig is de keelamandelen te knipppen als ze zo groot zijn dat tijdens de slaap de ademhaling soms hapert doordat de luchtweg wordt afgesloten.

Huisartsen verwijzen kinderen met keelklachten niet meer zo vaak als vroeger naar de KNO-arts. Doorverwijzing wordt pas overwogen als een kind in de loop van een jaar meer dan vier keelontstekingen heeft gehad. Bij kinderen die erg veel last hebben van vocht achter het trommelvlies (slijmoortjes), wordt soms de neusamandel weggehaald. Als deze kinderen geen duidelijke keelklachten hebben, is het niet zinvol om ook de keelamandelen te laten knippen.

Het is voor ouders soms niet eenvoudig een goede beslissing te nemen. Bij twijfel is het vaak verstandig om gewoon een periode af te wachten. De operatie is zelden spoedeisend. Naarmate kinderen ouder worden, bouwen ze meer weerstand op. Kinderen van zeven jaar en ouder krijgen dan ook minder vaak keelontstekingen dan jongere kinderen. Ouders die ongerust blijven omdat ze het gevoel hebben dat hun kind niet goed gedijt, zouden met hun huisarts kunnen bespreken of het zinvol is een kinderarts te raadplegen.

Misvattingen
Keelamandelen krijgen vaak de schuld van heel wat kinderkwaaltjes. Dat is niet terecht, want ze werken juist als ziektebestrijders. Als de keelamandelen hun werk doen en een aankomende infectie bestrijden, worden ze groter. Dat wil nog niet zeggen dat ze eruit moeten. Dit is één van de misvattingen rondom keelamandelen. Er zijn er meer.