Zondag 2 september 2012 is het feest in Mol, dan heeft de 6 de editie plaats van " Open Rozenberg". Rozenberg is een centrale straat in het nostalgische Mol. Er is gedacht aan groot en klein, jong en oud iedereen vindt wel iets om te gaan. We kunnen eten en drinken, smullen en proeven luisteren naar tal van optredens van muziek bands, straatmuzikanten met o.a De Warre met zijn draaiorgel en tante Stans zijn ook weer daar, de kinderen kunnen aan het orgel  draaien en een " echt draaiorgeldiploma" verdienen. Ambachten uit ver vervlogen tijden komen terug in herinnering, deze ambachtslui zijn "WARE kunstenaar" wat zij allemaal tevoorschijn toveren met hun handen en eenvoudig gereedschap.

U ziet er is voor ieders wat wils tot morgen??

Hoe werkt een draaiorgel (vooral Duitse vb: Deleika, Raffin, Stuber enz…) met papieren muziekbanden?

Draaiorgel “ Leierkasten” in het Duits vb: 16/16; 20/20; 20/31.. en meer, met verwisselbaar , geperforeerd papierbanden zorgen voor de muziek. Het eerste getal slaat op het aantal tonen, het tweede gatal geeft het aantal pijpen weer. 

Afhankelijk van het aantal tonen varieert de breedte van de geperforeerde banden. De lengte van een nummer of een muzikale reeks is het aantal meters papier op de spoel het is meestal enkele minuten ( 25 - 40 strekkende meter).  Moet opnieuw worden opgewikkeld na het spelen van de muziekband met de hand   ( veel arbeid). 

Het aantal melodieën is onbeperkt , er zijn honderden bands beschikbaar, er worden voortdurend nieuwe toegevoegd en vrijwel elke song kan worden geperforeerd op rol papier, tenzij te weinig zang tonen op het draaiorgel.

De productie van muziekbanden, zelfs al is het gedeeltelijk ondersteund met computer (maar niet volledig door computer!) is zeer ingewikkeld, waardoor de muziekrollen duur zijn.  Rollen van goed materiaal (vandaag de dag wordt vaak in plaats van papier, zijn de rollen versterkt met laagje kunststof ), deze zijn duurzaam.

Voor de volledigheid wil ik vermelden dat er draaiorgels zijn die worden gespeeld met ' muziekboeken”- dat zijn in zig -zag gevouwen dik karton (ook met gaten).

 Dit soort  bediening is vooral te vinden in kermisorgels, dansorgels en straatorgels , maar bijvoorbeeld in Groot-Brittannië en Nederland en België ook in kleine draaiorgels wijdverspreid. 
Het voordeel van kartonnen boeken is zeer snel en veilig hanteren, grote stabiliteit en NIET TERUG SPOELEN als de “ boek “ bij einde melodie wordt omgedraaid kan zo weer worden begonnen aan het begin. 
Helaas is de grotere gewicht en volume van de doos tijdens transport stapel wordt genomen.

  hoe een geluid wordt opgewekt?

Ik probeer duidelijkheid te scheppen met een voorbeeld van de populaire muziekband om het uit te leggen.  Als men het orgel “aandraaid” met de handslinger of  het handwiel , wordt deze draaibeweging omgezet in een op - en neergaande beweging: 

 Met behulp van een gebogen schacht en een bijbehorende drijfstang wordt een (dubbele) balg (het noemt "Creator") bewogen. Tegelijkertijd drijft een riem het opneemspoel de muziekband.

De blaasbalg ("dubbele Schepper") is zo ontworpen dat bij het ​​afspelen altijd een bepaalde lucht reserve in stand wordt gehouden, zodat de noten altijd gelijkmatig worden gehoord en niet “ongeveer”.

 Uit balg leidt een dikke buis voor "windbelasting" , voor elk signaal en een mechanische klep gemonteerd op de pijp . 
Van de kleppen in de windlade leidt voor elke toon, een dunne buis naar geperforeerde brug (mobiele / "speeltafel) die in contact komt  met een gat van muziekband band. Muziekband (band papierenrol met gaatjes) wordt continu getrokken door het aandrijf-station ( brug waar de muziekband door gaat) (met +/- 4,32 m per minuut) op de console (cellulaire), waarin veel gaten zijn geperforeerd precies het aantal dat het orgel tonen heeft . Het papier wordt aangedrukt door een aandrukrol, tussenin een diepe groef, zodat lucht door de gaten kan.

 In de neutraal of 0 stand d.w.z. als het papier geen gat heeft, alle kleppen gesloten zijn, wordt geen geluid gehoord. Wanneer een gat in de papier komt, dan kan lucht ontsnappen van de klep die door de dunne buis verbonden met een overeenkomstige opening in de brug.  Zo, de klep opent de belangrijkste luchtstroom uit de balg om de corresponderende orgelpijp en het geluid wordt gehoord. U stelt zich misschien de vraag waarom niet rechtstraaks vanuit gat van muziekband naar orgelpijp? Wel dan komen de muziektonen vrijwel ALTIJD te laat zeker bij meerdere en halve tonen,  daarom maakt men gebruik van kleppen en lucht reserve.

 Anders echter altijd: 
korte gat in de muziek volume = kort geluid,
lang gat of een groot aantal korte holes zeer dicht bij elkaar = lang geluid, en of fantasie

De grootste technische uitdaging voor het maken van een draaiorgel met puur mechanisch aangedreven kleppen (dat wil zeggen, elk orgaan zonder elektronica), veel korte opeenvolgende dezelfde geluiden ("Trill") en vele tegelijk klinkende tonen (bijvoorbeeld grote, meerstemmig akkoorden), omdat de kleppen niet snel genoeg kunnen openen en sluiten (herhaling) of als gevolg van te weinig "wind".

Bovendien lage tonen ( grotere orgelpijpen) hebben veel wind nodig, door de omvang van de pijpen .

Maandag 28 mei 2012, 2de Pinksterdag in en om, bij een zonovergoten park rond de gebouwen van diensten-centrum Wemmel aan de Prins Boudewijnlaan; was de plaats van het gebeuren.

Het was voor de tweede maal dat deze activiteit ( rommelmarkt) werdt georganiseerd.
Het was een drukte van jewelste, men bracht met karren de koopwaar voor de "rommelmarkt" toe.
Het uitstallen en presenteren kon beginnen, de naam " rommelmarkt" is bij mijn inziens iets misbruikt, men kon er ware koopjes doen, mooie producten aan voordelige prijsjes.

De Warre met zijn draaiorgel Benjamin waren dit jaar er ook weer bij, deze zorgden voor passende melodietjes in het park, samen met zijn accordeon-matic zag men menig bezoeker en standhouder meezingen en dansen. Ook de kleintjes konden genieten van de draaiorgelmuziek en de grotere konden zelf draaien aan het wiel.

Een dikke proficiat voor de organisatoren ( OCMW Wemmel)

De Warre

Muziekdozen, die spelen door middel van verwisselbare metalen platen

Dit type muziekdoos is te vergelijken als spelen van cilinderrol met tonenkam en tanden.

De tanden staan ook hier voor het aantal tonen. Elke tand is aangebracht op een as met stervormig wiel met 4 punten. De bovenplaat is voorzien van hoeveelheid openingen. De plaat wordt op een centrale as, die roteert met de klok mee. Wanneer een pin de verticale tip van het sterwiel raakt drukt deze een kwart draai om en beïnvloed grip, de aangrenzende tand zal trillen en produceert geluid. Een veer onder het sterrenhemelwiel zorgt ervoor dat het wiel opnieuw een pin plaatst, klaar om de volgende toon te activeren.. De muziekdoos is gebouwd met veerwikkeling beweging van de centrale as waarop het midden van de plaat gepositioneerd, wikkeling ( toeren opdraaien) met een handgreep.

Bij de later meer geavanceerde modellen worden handslingers aan de zijkast voorzien.

Dit heeft het voordeel dat men kan optrekken ( opwinden) terwijl de plaat speelt.

Op de grotere modellen kon ook de snelheid worden aangepast met  zoals stand start of stop.

De plaat wordt onder druk gehouden tegen tandkam en het sterwiel doormiddel van een arm die voorzien is van rollen die op de plaat drukken.

De nog grotere modellen zijn voorzien van 2 rollen gemonteerd aan de binnenkant van de muziekdoos.. Wanner de plaat tegen de kam aan vergrendeld, is de voorste en achterste gelijk tegen de rollen, waardoor betere stabiliteit. Deze constructie is de voorloper van de latere fonograaf en platenspeler, ook  rolmuziekinstrumenten. Men bouwde deze rond 1880, wijdverspreid  rond  ongeveer 1890.  Eens er een nieuwe populaire melodie op de markt kwam kon men in “ muziekwinkels” de plaat kopen;

De interesse voor speeldozen verdween midden de jaren 1920, begrijpelijk  het was moeilijk om via de metalen plaat de muziek weer te geven zoals het was opgenomen.

De kleinste metaalplaat/ muziekdozen zijn uitgerust met een 30 notitie kam, deze hebben een diameter van  ongeveer 11 cm. De grotere modellen hebben een diameter van 16 –  40 cm, terwijl de grootste een diameter van 80 cm kan hebben. Deze zeer grote machines werden meestal ingebouwd in een kast en gebruikt in restaurants, saloons en andere dans gelegenheden.

Sommige werden voorzien van automatische platenwissel, voorloper van de latere jukebox.

Lier 800 openingsweekend

De weersvoorspellingen waren toch wat verontrustend, men voorspelde veel regen en wind maar blijkbaar zijn er vele deelnemers en organisatoren ” eieren” gaan brengen voor mooi weer naar de “Kolotientjes”, het weer was stralend, met een zacht lente zonnetje.

Reeds iets na 9H lieten de eerste bezoekers zich noteren en met veel interesse vragen om welk uur de eerste visverkoop zou zijn. Ja er werd op de vismarkt van Lier terug vis verkocht zoals in vervlogen tijden, per afslag en in “Belgische francs”. De belleman nodigden rond +/-10h de bezoekers in Lier uit om af te zakken naar de vismarkt voor de vis verkoop. Enkele minuten later zag men langs alle kanten de bezoekers toestromen om toch maar een goede plaats rond de vers aangevoerde vis te bemachtigen. Alle soorten vis werden verhandeld van kabeljauw, pladijs, zalm, forellen rog enz.., de vis kon in bewaring blijven in een daarvoor voorziene koelcel, proficiat organisatoren.

De Warre stond met zijn draaiorgel “ Benjamin” aan de vismarkt, ik hoef U niet te vertellen wat een ambiance dit gaf, men zong en danste op de tonen van het draaiorgel het was een echt volksfeest. Men kon ook bij de Warre een “ Uniek draaiorgeldiploma” behalen, vele bezoekers en kinderen zijn nu de trotse bezitter van een Uniek draaiorgeldiploma Lier 800..

Over heel de binnenstad waren nog een 10 tal orgeldraaiers verspreid zoals vb Sus Cavo, Luc en Robbie Peeters van het orgelmuseum, Willy Jacops, Gibert Tassent, Philip Oostland, De Boerkes van Beerse enz..., men kon over de koppen lopen. De terrassen van de drank- en eet gelegenheden deden zoals het hoort bij een feest goede zaken. Het centrum van Lier was één en al genot voor smaak en reukpupillen, het oor kon genieten van de mooie deuntjes van de draaiorgels, ogen hadden we tekort om al het aangeboden moois te bewonderen.

Het was een mooie, prachtige dag met veel lachende en blije gezichten, dat ook de volgende weekends van Lier 800 in deze sfeer mag verder gaan.

Beste bezoeker staat U mij toe eerst de nieuwe Belgisch Kampioen draaiorgelspelen JOHAN VAN OPROOY uit Oud Turnhout van harte geluk te wensen met zijn titel.

Op de vernieuwde grote markt van de Cultuurstad 2012 Turnhout was het decor voor het Open Belgisch Kampioenschap draaiorgel 2012.  1 april vroeg in het jaar, het was fris maar droog en bij een vroeg lente zonnetje kwamen de kleurijke hoofdrolspelers (  het draaiorgel  en zijn speler) mooi tot hun recht. De deuntjes van toen en smartlappen van nu weerklonken over de mooie grote markt van Turnhout.

De Warre men zijn draaiorgel Benjamin werden uitgeroepen tot " Kampioen van de provincie Antwerpen", een hele eer toch? Men danste en zong lustig mee op de deuntjes van de Warre.

De Warre had ook voor een verrassing gezorgd, men kon een  "Echt" draaiorgel-diploma behalen, door een deuntje te draaien aan "Benjamin",enkele diploma's werden getekend door Marc Dex, en de burgemeester van de stad Turnhout ( dit zijn unieke exemplaren) waarvoor mijn dank.

Ik wil ALLE draaiorgelspelers in Turnhout, de stad Turnhout, Mechamusica en ALLE bezoekers tijdens dit evenement bedanken voor dit mooie spektakel.

Ons draaiorgel, is het folklore erfgoed of CULTUUR dat we moeten in ere houden?

De volledige uitslag
  
Publieksprijs: Alberic Godderis

De Volkoremet is een van de grootste ambachten- en folkloremarkten van Vlaanderen. Het is een totaalspektakel. Je kan er van de ene voorstelling naar de andere wandelen. Schapen- of ganzendrijven, straattheater, roofvogelshow, volksdansen en vendelzwaaien, vlegeldorsen of landbouwoldtimers zie je er voortdurend in actie. En terwijl je van ene voorstelling naar de andere wandelt geniet je van  gezellige muziek , proef je van een streekproduct, of beluister en bewonder je  het vakmanschap 140 ambachtslieden.

De Warre met zijn draaiorgel Benjamin, tante Stans en aapje Pipo zullen ook aanwezig zijn op de GEZELLIGE Volkoremet te Lichtaart U komt toch ook?

Info: http://home.scarlet.be/lichtaartse.kloppers/

Mechamusica vzw organiseert samen met de stad Turnhout het open Belgisch Kampioenschap orgeldraaien. Turnhout vier 800 jaar stad, vele activiteiten zijn voorzien o.a op 1 april 2012. het open Belgisch kampioenschap orgeldraaien.

Het Open Belgisch Kampioenschap werd in 2004 voor het eerst ingericht in het Vlaams-Brabantse Eizeringen onder de auspiciën van Geert Hoste, die zelf een groot draaiorgelliefhebber is. ‘Open’ betekent dat zowel particulieren als professionele draaiorgelspelers aan het kampioenschap kunnen deelnemen.

U komt toch ook??????

 Het Internationaal Hooghuys festival voor draaiorgels gaat door op 9 september 2012 te Geraardsbergen. Dit orgelfestival valt zeker in de smaak bij ieder orgeldraaier en orgel liefhebber. De verscheidenheid en de keuze van de organisatoren maakt dit festival zo enig.

 De Hooghuys draaiorgels zijn een beetje minder gekend bij het grote publiek dan Decap-, Mortier-, Bursens-, Limonaire draaiorgels enz.. Niet bij de draaiorgelliefhebbers, deze weten de Hooghuysorgels te waarderen.

De Familie Hooghuys was generaties lang actief met orgelbouw, eerst kerkorgels nadien mechanische orgels.

Met Louis Benoit Hooghuys geb. te Brugge op 1822 breekt het hoogtepunt aan met de fabricatie van kerkorgels, vanaf 1854 was hij actief orgelbouwer. Deze orgels gaven blijk van vakmanschap en vakkennis.

In 1869 vestigde Francois Bernard Hooghuys  ( broer van Louis hooghuys) zich te Geraardsbergen.

Lees verder . www.hooghuys.com/dutch/geschiedenis

Met dank aan Björn Isebaert ( Mechamusica)