Moet VRT kijkers en luisteraars laten betalen?
Wij eisen het ontslag van de Nva
Het transformatieplan dat op tafel ligt bij de VRT neemt onder meer Radio 2 in het vizier. Daar zou flink moeten bespaard worden. Maar er gaan ook stemmen op om de openbare omroep op alternatieve manieren te financieren. Het kijk- en luistergeld opnieuw invoeren, bijvoorbeeld. Of de kijker zelf laten beslissen voor welke diensten hij wil betalen.
Het transformatieplan dat op tafel ligt bij de VRT neemt onder meer Radio 2 in het vizier. Daar zou flink moeten bespaard worden. Maar er gaan ook stemmen op om de openbare omroep op alternatieve manieren te financieren. Het kijk- en luistergeld opnieuw invoeren of de kijker zelf laten beslissen of hij al dan niet betaalt voor diensten, bijvoorbeeld.
Vlaanderen is geen uitzondering met de aangekondigde besparingen: in Nederland is de voorbije drie jaar 200 miljoen euro bespaard op de openbare omroep en ook bij de BBC, de moeder van alle openbare omroepen, woedt de discussie over het concept hevig.
‘Vlaanderen is heel lang beschermd geweest door een minister van Media die de openbare omroep en zijn taken heel hoog in het vaandel droeg’, verklaarde professor communicatiewetenschappen Leen d’Haenens van de KU Leuven woensdagochtend in het Radio1-programma Hautekiet.. ‘Nu is het kwestie om het instituut kleiner te maken en tegelijk te proberen om de publieke functie en de meerwaarde te behouden.’
Onderscheidend zijn
Eén ding is duidelijk: de openbare omroep heeft een functie die geen enkel ander instituut in Vlaanderen kan of wil vervullen. ‘De definitie van openbare omroep is eenvoudig. Hij moet onderscheidend zijn van wat de rest biedt’, zegt onderzoeker Dr. Tom Evens van iMinds-MICT van de UGent. Hij biedt dus plaats voor de moeilijke genres waar geen geld mee te verdienen valt, zoals kinderprogramma’s, cultuur of regionaal nieuws. Maar hij moet ook een meerwaarde zijn voor de maatschappij en daarom volledig zijn. Niet enkel de focus leggen op wat iederéén wil zien, maar ook wat enkelingen willen zien. Dus legt de VRT de prioriteit op én journalistiek, én eigen fictie of entertainment. Zonder daarbij cultuur, educatie en randsporten uit het oog te verliezen.
Maar die taak maakt de openbare omroep gigantisch duur en dus besliste de politiek dat er bespaard moest worden. Nochtans zijn er andere manieren om de openbare omroep te financieren. ‘Er zou meer reclame kunnen komen op de VRT-netten, maar dat ligt bijzonder gevoelig bij de commerciële omroepen. Hoe meer reclame de VRT uitzendt, hoe minder geld er natuurlijk overblijft voor de commerciële sector’, aldus Dr. Tom Evens.
Vlaming moet zelf betalen om te kunnen kijken
Een luisteraar van Hautekiet stelde woensdagochtend voor om het kijk- en luistergeld opnieuw in te voeren. Een idee dat professor d’Haenens alvast erg genegen is. ‘Het kijk- en luistergeld afschaffen was meer dan een puur praktische ingreep. Want sinds de verschuiving naar belastinggeld moet elk budget besproken worden met de kabinetten. Dat maakt de omroep bijzonder kwetsbaar voor keuzes van de overheden, voor kabinetten die komen en gaan’, aldus nog d’Haenens.
Ook Dr. Evens denkt dat het beter is als de Vlaming opnieuw betaalt voor de openbare omroep. Met de herinvoering van kijk-en luistergeld zou de omroep alvast niet meer afhankelijk zijn van de politieke situatie, en de budgetten nog meer zelf kunnen beheren.
Al is er nog een tweede mogelijkheid: het subscriptiemodel. ‘In Engeland denkt men al na over de mogelijkheid om mensen te laten aanduiden op hun belastingbrief of ze willen betalen voor de openbare omroep of niet. Wie er niet voor betaalt, kan er ook niet naar kijken of luisteren’, legt Evens uit. Een beetje zoals het Netflix-principe, dus. ‘Uiteindelijk zou dat misschien nog de beste situatie zijn voor de markt’, besluit hij. Al is de vraag of je nog kan spreken van een ‘openbare’ omroep, als niet iedereen er gebruik van kan maken.
Vakbonden VRT overwegen stakingsacties
Daags na het uitlekken van de transformatienota van de directie, deelden de vakbonden van de openbare omroep pamfletten uit aan het personeel aan de VRT-poort aan de Reyerslaan. In het pamflet herhalen de bonden hun verzet tegen het besparingsplan en wordt opgeroepen om donderdagmiddag deel te nemen aan een actiecomité. De vakbonden bekijken intussen over stakingsbereidheid is.
Om tegen 2020 jaarlijks ruim 25 miljoen euro te besparen wil de VRT onder meer het aanbod bijsturen, niet-kerntaken (zoals security en catering) uitbesteden en met een kam door de kernopdrachten gaan. Gespreid over vijf jaar moeten 286 voltijdse medewerkers afvloeien bij de VRT. Volgens ceo Leo Hellemans is de VRT met dit plan 'het best gewapend tegen alle uitdagingen'.
De pamfletactie was gericht op Brussel. Dinsdag was er al actie bij Radio 2. Het plan hervormt bij de grootste VRT-radiozender de regionale werking grondig. De radiohuizen in Kortrijk, Hasselt en Antwerpen zouden moeten sluiten en vervangen worden door kleine ‘regionale hubs’ die goedkoper moeten zijn.
De regionale redacties beslisten om dinsdagmiddag geen regionale nieuwsuitzendingen te maken. ‘Vandaag zal de regionale beroering zich wellicht richten op het voeren van debatten over die regionale rol en invulling, met onder meer plaatselijke politieke kopstukken’, aldus Carlos Van Hoeymissen (ACV).
De vakbonden bekijken vandaag de actiebereidheid bij het personeel. Volgens Van Hoeymissen is het 'met dit soort afvloeiingen' nodig om een 'sterk signaal' te geven. De vakbondsman overweegt stakingsacties, maar daar zal het personeel zich op de personeelsvergadering van donderdag nog over moeten uitspreken.
'We moeten hierdoor'
Maar bij Radio 2 heerst wel degelijk het besef 'dat het met minder zal moeten'. Op de regionale redacties heerst een dubbele sfeer: enerzijds is veel personeel ongerust en bang voor wat de toekomst brengt, anderzijds beseffen de medewerkers dat het besparingsplan er moet komen. 'Als we slagkrachtig willen blijven, moeten we hier door', luidt het.
De radio-directie ging woensdag langs bij de regionale redacties, enerzijds om tekst en uitleg te geven bij het toekomstplan, anderzijds om te luisteren naar de medewerkers. De regionale nieuwsuitzendingen bij Radio 2 gingen woensdag opnieuw op antenne, nadat ze dinsdag nog opgeschort werden. 'Het is moeilijk om verslag uit te brengen van iets waarbij je zelf betrokken partij bent', klonk het.
De reacties van luisteraars via e-mail en sociale media waren naar verluidt massaal en hartverwarmend. Diverse politici en lokale beleidsmakers lieten onder meer via Twitter weten dat zij nog steeds geloven in de kracht van de regionale berichtgeving.
|
