Familienamen                                  xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

amilienamen zijn archaïsch, dat wil zeggen dat zij veel oude kenmerken hebben. De spelling van de Nederlandse taal wordt gemoderniseerd, maar voor de eigennamen gelden andere regels. Omdat de familienamen onveranderlijk bij de Burgerlijke Stand zijn vastgelegd, onttrekken zij zich aan herzieningen van de spellingsregels.

Om de variatie aan verschillende naamvormen te begrijpen moet men beseffen dat de standaardisatie van het Nederlands eeuwen in beslag heeft genomen. De Burgerlijke Stand kwam in de 19de eeuw in ontwikkeling, juist in een periode waarin belangrijke spellingsvoorschriften werden geformuleerd en de spelling werd geüniformeerd (1804, 1863). We zien dat namen nog met een g in plaats van ch (Van der Jagt), of met ae in plaats van aa en met een y zonder puntjes in plaats van ij worden geschreven, omdat de normen nog niet waren uitgekristalliseerd. Vastlegging bij de Burgerlijke Stand volgens oude schrijfwijze betekende echter dat deze vormen ongewijzigd op volgende generaties werden overgedragen.

Spelling berust op afspraken. Doelmatigheid is echter niet de enige maatstaf. Carry van Bruggen schreef omstreeks 1925: "Tee smaakt mij niet; en een mens vind ik een onmensch". Inmiddels vinden wij tee nog steeds niet smaken en wordt het woord met een -h- geschreven, maar bij het woord mens weten we niet beter; juist een mensch komt ons nu als een oud onmensch voor en ietwat fout in de oorlog. Namen hebben echter nog steeds hun archaïsche pendant. Een gevoelsmatig gevolg is dat geconserveerde oude naamsvormen, zoals Backer met -ck- en De Bruijn/Bruyn met -ij- of -y-, meer in aanzien staan dan de varianten die wel met de moderne spelling overeenkomen (Bakker, De Bruin).

• 1804: Matthias Siegenbeek, Verhandeling over de spelling der Nederduitsche taal en bevordering van een eenparigheid in derzelve. De eerste officiële spelling van het Nederlands.

• 1863: M. de Vries & L.A. te Winkel, De grondbeginselen der Nederlandsche spelling. Ontwerp der spelling, voor het aanstaande Nederlandsch Woordenboek.

• "Bij de vocalen is de Belgisch-Nederlandse geografische tegenstelling in de spelling nog meer uitgesproken: de lange klinker -a- in FN* als Claes, Adriaens, Dehaene wordt in Belgische FN in de regel weergegeven met -ae-, in Nederlandse FN daarentegen met -aa- (kaart 2: 'klaas': spelling -aa-/-ae-). De diftong -ui- in FN met kuiper verschijnt in België haast uitsluitend als -uy-, in Nederland als -ui- en bovendien als -uij- in het westen en zuidoosten van Nederland." [Marynissen-1995, p 145].

___________________________________________________________________ 

*FN of fn = familienaam                           Tekstbron: Meertens Instituut Nederland