De voorzitter van de SPD, Franz Müntefering, zei maandagavond in Berlijn dat zijn partij vasthoudt aan de eis dat Schröder de nieuwe bondskanselier moet zijn. Hij zei dat de SPD dat standpunt niet zal verlaten voorafgaand aan coalitiebesprekingen.

De stembusgang werd krap gewonnen door de christen-democratische CDU/CSU van Angela Merkel. Zij wil aantreden als de eerste vrouwelijke bondskanselier en na de verkiezingen nam ze ook het initiatief tot de vorming van een coalitie. Schröder verloor de verkiezingen, maar minder fors dan voorspeld. Hij legde direct een claim op het kanselierschap.
Schröder wees er onder meer op dat zijn SPD in de Bondsdag meer zetels heeft als het zetelaantal van de CDU wordt losgekoppeld van haar Beierse zusterpartij CSU. Ook Schröder ging dan ook aftastende gesprekken voeren met potentiële coalitiekandidaten.
Duidelijk is intussen dat eigenlijk alleen een samenwerking tussen SPD en CDU/CSU een werkelijk stabiele regeerploeg kan opleveren en dat is ook een coalitie die de meeste Duitsers prefereren.
De prestigeslag tussen Schröder en Merkel leidde de afgelopen weken tot een politieke impasse. Die werd zondag al enigszins psychologisch doorbroken door de winst van de christen-democraten tijdens uitgestelde verkiezingen in een district in Dresden. De stembusgang, die later werd afgewikkeld wegens de dood van een kandidaat, zorgde ervoor dat CDU/CSU de voorsprong van drie zetels in het parlement kon uitbreiden tot vier.
Tegen de televisiezender RTL liet Schröder maandag voor het eerst echt blijken dat hij bereid is het veld te ruimen. Hij zei dat het "niet gaat om mijn persoonlijke claim". Schröder zei ook dat zijn partij het politieke mandaat opeist, maar dat het partijbestuur gaat over de uitvoerende personen. "Ik zal elk besluit accepteren." Hij wil de "vorming van een nieuwe stabiele regering niet in de weg staan".

De 25 lidstaten werden het pas aan het eind van de middag eens over de tekst over de methode van onderhandelen. Het formele akkoord volgde maandagavond. Volgens de Britse minister van Buitenlandse Zaken Jack Straw is er "geen beletsel" meer om ook de onderhandelingen te beginnen met Kroatië, dat maandag het belangrijkste obstakel slechtte.
In de nacht van maandag op dinsdag zal de Europese Unie formeel de onderhandelingen met Kroatië over toetreding tot de Europese Unie openen, tegelijk met het officiële begin van de gesprekken met Turkije. Dat hebben Europese diplomaten verklaard.
Oostenrijk bleef tot het laatste moment weigeren akkoord te gaan met de tekst die het raamwerk voor de onderhandelingen met Turkije vormt. Volgens het land moest daarin veel duidelijker worden opgenomen dat een volwaardig EU-lidmaatschap niet de uitkomst van de gesprekken hoefde te zijn. Voor Ankara was dat echter onbespreekbaar.
Straw voerde herhaaldelijk "harde en moeilijke" gesprekken met zijn Oostenrijkse ambtgenoot Ursula Plassnik. 's Ochtends waarschuwde Straw dat de EU "aan de rand van de afgrond" stond. "Als we de juiste weg kiezen, bereiken we de zonnige weiden. Als we de verkeerde kant opgaan, kan dat rampzalig zijn voor de Europese Unie."
Oostenrijk stond alleen met zijn dreigement een veto over de onderhandelingen uit te spreken. De overige 24 lidstaten pleitten voor een begin met de gesprekken met Ankara. Oostenrijk claimde echter ook te spreken namens de Europeanen die de Turkse toetreding niet zien zitten. Dat aantal zou volgens een onderzoek van het Oostenrijkse persbureau APA 54 procent van de EU-inwoners zijn.
Oostenrijk ging aan het einde van de middag echter overstag. Het land heeft daarbij volgens de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Bot "veel moeten inslikken" van de eisen die het had. Alleen op het punt van de "opnamecapaciteit" van de EU zijn "enkele preciseringen gedaan".
Cyprus, dat door Turkije niet is erkend en het eiland moet delen met een Turks-Cypriotisch gedeelte, stemde al eerder in met de opening van de onderhandelingen. 
Ankara nam even de tijd om in te stemmen met de voorwaarden om de formele gesprekken te beginnen. De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Abdullah Gül zou voor de feestelijkheden naar Luxemburg vliegen, maar weigerde in zijn toestel te stappen zolang er geen Europees akkoord was.
De Turkse premier Tayyip Erdogan zei maandagochtend nog dat Ankara niet bereid is tot verdere compromissen ten aanzien van de eisen waaraan het land moest voldoen om de onderhandelingen te kunnen ingaan. Turkije zegt te hebben voldaan aan alle voorwaarden die de EU-leiders vorig jaar hebben gesteld, waaronder de aanpassing van zes wetten en de ondertekening van een douaneakkoord met Cyrpus.
Kroatië leek maandagmiddag wel het toegangsbewijs voor de Europese Unie in handen te krijgen door uitspraken van de hoofdaanklaagster van het Joegoslavië-Tribunaal in Den Haag. Carla Del Ponte verklaarde dat Kroatië zijn "volledige medewerking" geeft aan de uitlevering van de van oorlogsmisdaden verdachte Kroatische generaal Gotovina.
De EU heeft volledige medewerking met het tribunaal in Den Haag altijd als voorwaarde gesteld voor het begin van formele gesprekken.