DNA van wereldberoemde ijsmummie legt verband met onvruchtbaarheid.
Wetenschappers die het genetisch materiaal van de vijfduizend jaar oude mummie onderzoeken, hebben aanwijzingen gevonden dat Ötzi tijdens zijn leven mogelijk onvruchtbaar was. Dat heeft wellicht ook een rol gespeeld bij de gewelddadige manier waarop de prehistorische man om het leven is gekomen, zo bericht de BBC naar aanleiding van onderzoeksresultaten die zijn gepubliceerd in de American Journal of Physical Anthropology.
De mummie werd in 1991 in de Ötztaler Alpen, vlak bij de grens tussen Italië en Oostenrijk, op een hoogte van 3210 meter gevonden door een Duits echtpaar. De menselijke resten waren ingevroren in een gletsjer en daardoor uitzonderlijk goed bewaard gebleven. De 'gletsjermummie' werd al gauw vernoemd naar het gebied waar hij was gevonden en werd Ötzi gedoopt. Diverse teams van wetenschappers uit verschillende landen hebben zich sindsdien bijkans letterlijk op de mummie gestort. Alle organische resten werden zeer grondig bestudeerd. De onderzoekers hebben inmiddels al veel kunnen achterhalen over het leven van Ötzi. De 1,59 meter lange jager was ongeveer 46 jaar toen hij stierf. Uit zijn getattoeerde rug stak een afgebroken pijlpunt. Ook zijn er kledingstukken en gebruiksvoorwerpen van de ijsman uit de steentijd gevonden.
Een Italiaans team heeft specifieke DNA-onderzoeken gedaan rondom de genitaliën van Ötzi. Hoewel de onderzoekers benadrukken dat het moeilijk te zeggen is na duizenden jaren, hebben ze verschillende afwijkingen gevonden waarvan bekend is dat ze een belangrijke oorzaak van onvruchtbaarheid vormen. Het is heel goed mogelijk dat Ötzi te kampen had met een sterk verminderde activiteit van zijn sperma.
De Italiaanse onderzoekers werpen de vraag op in hoeverre de onvruchtbaarheid van een man een rol gespeeld kan hebben in de oeroude samenleving waarvan Ötzi deel uitmaakte. Was Ötzi's omgeving zich ervan bewust dat de man geen kinderen kon krijgen? En bracht dit hem mogelijk in een zwakkere sociale positie?
Wie deze gedachten verder uitkristalliseert en combineert met de pijlpunt die in de rug van de mummie is aangetroffen, kan concluderen dat Ötzi mogelijk om het leven is gebracht vanwege zijn onvermogen om voor nageslacht te zorgen. De onderzoekers benadrukken echter dat het hier om pure speculatie gaat. Het is niet eens zeker of de mummie wel onvruchtbaar was.
Zekerheid hebben de wetenschappers inmiddels wél over de geboorteplaats van de mummie. Voorheen werd vermoed dat Ötzi van oorsprong een Oostenrijker was, maar eerdere DNA-onderzoeken wezen al uit dat hij 5300 jaar geleden zijn jeugd doorbracht in een Italiaans bergdorp in het zuiden van Tirol. Op die plek ligt tegenwoordig het dorpje Feldthurns.
De onderzoekers hebben dit kunnen achterhalen door isotopen uit gebit en botten te bekijken, en deze te vergelijken met bodem- en watermonsters uit veel plaatsen in het Alpengebergte. Bepaalde stoffen uit voeding worden in verschillende levensfases in een menselijk lichaam opgeslagen, zoals tijdens de jeugd in het gebit en bij volwassenen in de botten. Onderzoekers kunnen zo kijken waar iemand een bepaalde fase van zijn leven doorbracht.
Hoewel het geenszins zeker is of Ötzi inderdaad onvruchtbaar was, heeft het onderzoek toch belangwekkende restultaten opgeleverd. De wetenschappers hebben meer inzicht gekregen in hoe ze DNA eeuwenlang goed kunnen houden, en hoe ze er vervolgens belangrijke gegevens uit op kunnen maken. Maar bijgelovigen zijn zeer terughoudend als het gaat om het onderzoeken van de gletsjermummie; er zou namelijk een vloek op heersen.
Al acht personen die met de gletsjermummie te maken hadden, zouden door toedoen van het ruim 5000 jaar oude lijk zijn gestorven. Het gaat om uiteenlopende personen die op verschillende manieren met Ötzi in verband stonden en op verschillende manieren om het leven zijn gekomen. Volgens sommigen kan dat geen toeval zijn en is de mummie vervloekt.
 |
 |
| Ötzi's vloek eist acht doden |
Een overzicht van overleden personen die bij Ötzi betrokken waren:
Dr. Rainer Henn, de leider van het forensische onderzoek, kwam in 1992 om het leven door een auto-ongeval, terwijl hij onderweg was naar een voordracht over Ötzi. Henn werd 64 jaar.
Kurt Fritz, een bergbeklimmer, die Dr. Henn naar het lichaam van Ötzi bracht en later ook rondleidingen gaf op de vindplek. Hij stierf eveneens in 1992 door een aanrijding veroorzaakt door een lawine. Zijn dood volgde nog geen zes uur na het overlijden van Fritz.
De Oostenrijkse journalist Rainer Hölzt. Hölzl had een documentaire over de ijsmummie gemaakt en kreeg enkele maanden na de uitzending van de documentaire een mysterieuze ziekte, vermoedelijk een hersentumor, en stierf korte tijd later aan de gevolgen van een herseninfarct. Hölzl werd 47 jaar oud.
De vinder van de ijsmummie, de Duitser Helmut Simon. Hij viel in 2004 in een ravijn, met de dood tot gevolg. Acht dagen na zijn vermissing werd zijn bevroren en ondergesneeuwde lichaam gevonden, een wel erg macabere overeenkomst met de vondst van Ötzi. Simon werd 67 jaar oud.
Jürgen Schmalz was de leider van het reddingsteam dat Helmut Simon zocht. Nog geen uur na de begrafenis van Helmut Simon stierf hij aan een hartaanval, op 45-jarige leeftijd.
Professor Friedrich Tiefenbrunner uit Innsbruck stierf tijdens een open hartoperatie in januari 2005. Hij behoorde tot een team wetenschappers dat een manier vond om de ijsmummie te beschermen tegen bacteriën.
In april 2005 overleed Konrad Spindler, het hoofd van het team dat de ijsman onderzocht, aan de gevolgen van de agressieve spierziekte ALS. Spindler werd 66 jaar oud.
In oktober 2005 overleed Dr. Tom Loy, die een boek over de ijsmummie aan het schrijven was. Loy, die 63 jaar oud werd, analyseerde na de vondst DNA-materiaal van Ötzi, en wist zo het leven en de dood van Ötzi te reconstrueren. Kort nadat hij het onderzoek startte, werd er een zeldzame bloedziekte bij hem geconstateerd waar hij volgens zijn familie nooit medicijnen tegen innam. Hij heeft aan deze ziekte geleden tot zijn dood. Loy werd dood aangetroffen in zijn woning en ondanks een autopsie kon de doodsoorzaak niet vastgesteld worden.
Foto onder: Ötzi's gedenksteen en vindplaats
